Πρωτοφανής κρίση με τη νοθεία μελιού στην Τουρκία: Από σιρόπι μέχρι και Viagra στις αναμείξεις

Η Τουρκία αποτελεί από στους βασικότερους «παίκτες» στην παγκόσμια αγορά μελιού, καθώς κατέχει τη δεύτερη θέση, μετά την Κίνα, στους προμηθευτές μελιού σε όλο τον κόσμο. Η παραγωγή της υπολογίζεται στους 115.000 τόνους ετησίως και αντιστοιχεί στο 25% της κινεζικής παραγωγής. Στην πρώτη πεντάδα των κορυφαίων παραγωγών μελιού συγκαταλέγονται -εκτός από την Κίνα και την Τουρκία- η Αιθιοπία, το Ιράν και η Ινδία.

Στην Τουρκία υπάρχουν περίπου 100.000 μελισσοκόμοι με περίπου εννέα εκατομμύρια κυψέλες. Σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Γεωργίας, περίπου 500 εταιρείες δραστηριοποιούνται σήμερα στη μελισσοκομία, με τον ετήσιο τζίρο τους να ανέρχεται περίπου στα 270 εκατ. ευρώ. Η Τουρκία είναι σημαντικός προμηθευτής μελιού της Γερμανίας. Μετά τις ΗΠΑ, η Γερμανία είναι ο δεύτερος σε ποσότητα εισαγωγέας τουρκικού μελιού.

Ο τομέας της μελισσοκομίας στην Τουρκία αντιμετωπίζει ωστόσο πρωτοφανή κρίση. Στη χώρα παράγεται ολοένα και περισσότερο νοθευμένο μέλι, αναγκάζοντας τις τουρκικές διωκτικές αρχές να αναλάβουν δράση. Τους τελευταίους μήνες αρκετοί τόνοι νοθευμένου μελιού κατασχέθηκαν σε πολυάριθμες αστυνομικές εφόδους.

Κέντρο παραγωγής νοθευμένου μελιού η Άγκυρα

Κατά τη διάρκεια εφόδου στην Άγκυρα τον περασμένο Σεπτέμβριο εντοπίστηκαν 8.150 τόνοι γλυκόζης, φρουκτόζης και ζάχαρης, αλλά και 100.000 ετικέτες διαφόρων εμπορικών σημάτων μελιού. Άγνωστη παραμένει ωστόσο η πραγματική έκταση της παραγωγής νοθευμένου μελιού στην Τουρκία.

Συνήθως το νοθευμένο μέλι αναμειγνύεται με σιρόπι ζάχαρης. Εάν ένα προϊόν περιέχει τεχνητά αρώματα, χρωστικές ουσίες, γλυκαντικά, γλυκόζη, σιρόπι καλαμποκιού ή τεχνητή κηρήθρα, δεν επιτρέπεται να πωλείται ως μέλι. Όταν αυτό συμβεί παρόλα αυτά, τότε χαρακτηρίζεται παραποιημένο ή νοθευμένο. Το τελευταίο τρίμηνο του 2024, το τουρκικό υπουργείο Γεωργίας δημοσίευσε καταλόγους, στους οποίους γίνεται λόγος για 43 παραγωγούς νοθευμένου μελιού στην Τουρκία. Η Άγκυρα θεωρείται κέντρο παραγωγής νοθευμένου μελιού της χώρας, αναφέρει σε ρεπορτάζ της η Deutsche Welle.

Ο Ζίγια Σαχίν, πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Τούρκων Μελισσοκόμων (TAB), θεωρεί ότι το υπουργείο Γεωργίας έχει ευθύνη για την κατάσταση και ζητά περισσότερους ελέγχους και υψηλότερες ποινές: «Το πρόβλημα είναι η έλλειψη κανονισμών. Οι μελισσοκόμοι μας είναι οργισμένοι και ρωτούν γιατί δεν λαμβάνουμε μέτρα. Όμως δεν έχουμε καμία αρμοδιότητα ελέγχου. Δεν μου επιτρέπεται καν να ρωτήσω στον δρόμο αν ένα μέλι είναι γνήσιο ή όχι», δήλωσε ο Ζίγια Σαχίν στην DW.

Οι Γάλλοι κατάσχεσαν τόνους μελιού με Viagra

Το νοθευμένο μέλι δεν αποτελεί αποκλειστικά τουρκικό πρόβλημα, προσθέτει ο πρόεδρος των Tούρκων Μελισσοκόμων: «Όπως και σε άλλα μέρη του κόσμου, έτσι και στην Τουρκία υπάρχει παραποιημένο μέλι. Δεν μπορούμε να το αρνηθούμε. Δεν θέλουμε όμως η Τουρκία να γίνει γνωστή ως ο παράδεισος του νοθευμένου μελιού».

Ένας από τους κύριους λόγους για την αυξημένη νοθεία μελιού στην Τουρκία είναι πιθανότητα η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση. Το νοθευμένο κοστίζει μόλις το ένα πέμπτο του γνήσιου μελιού. Συγκεκριμένα, ενώ το παραποιημένο μέλι κοστίζει περίπου 1,60 ευρώ το κιλό, η τιμή του γνήσιου φτάνει τα 8 ευρώ.

Σύμφωνα με ειδικούς, οι τελωνειακοί έλεγχοι στην Τουρκία δεν επαρκούν για τον εντοπισμό του παραποιημένου μελιού. Δεν αποκλείεται επομένως νοθευμένο μέλι να έχει εξαχθεί στο εξωτερικό. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το παραποιημένο μέλι έχει φθάσει σε ευρωπαϊκές χώρες. Τον Ιανουάριο του 2024, οι γαλλικές αρχές κατάσχεσαν 13 τόνους μελιού εμπλουτισμένου με Viagra, γνωστού και ως «στυτικού μελιού». Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το μέλι προερχόταν από παράνομες αλυσίδες εφοδιασμού από την Τουρκία, την Τυνησία και την Ταϊλάνδη.

Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) δείχνουν πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα. Η ευρωπαϊκή αρχή είχε εντοπίσει ήδη από το 2023 μαζικές παραβάσεις στις εισαγωγές μελιού στην ΕΕ. Σχεδόν τα μισά (46%) από τα δείγματα που εξετάστηκαν ήταν παραποιημένα. Στην περίπτωση του τουρκικού μελιού, τα 14 από τα 15 δείγματα ήταν νοθευμένα.