San José: Το πλοίο των 17 δισ. δολαρίων σε χρυσό και ακατέργαστους πολύτιμους λίθους

Σε μια επιχείρηση με απώτερο στόχο το φορτίο αυτού που θεωρείται το πλουσιότερο ναυάγιο του κόσμου, επιστήμονες χρησιμοποίησαν ρομποτικά υποβρύχια για να μελετήσουν τα χρυσά νομίσματα που βρέθηκαν στο βυθό κοντά στο ναυάγιο του ισπανικού γαλεόνιου «San José». Το ναυάγιο βρίσκεται στα ανοικτά των ακτών της Κολομβίας και χρονολογείται από το 1708, όταν βυθίστηκε σε ναυμαχία με βρετανικά πολεμικά πλοία.

Το ναυάγιο San José και η ανακάλυψη των νομισμάτων

Όπως διαβάζουμε στο Live Science, το San José μετέφερε έως και 180 τόνους χρυσού, ασημιού και ακατέργαστων πολύτιμων λίθων, που σήμερα εκτιμώνται στα 17 δισ. δολάρια. Φυσικά, υπάρχουν αντιπαραθέσεις για την ιδιοκτησία του θησαυρού, με την Ισπανία να τον διεκδικεί ως μέρος της εθνικής της κληρονομιάς.

Τα χαρακτηριστικά των χρυσών νομισμάτων και οι ιστορικές τους λεπτομέρειες

Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Antiquity, συμμετέχουν ερευνητές από το ναυτικό της Κολομβίας και άλλες αρμόδιες αρχές. Με τα ρομποτικά οχήματα (ROVs) που χρησιμοποιήθηκαν, καταγράφηκαν δεκάδες χοντροκομμένα χρυσά νομίσματα σκορπισμένα στον βυθό σε βάθος περίπου 600 μέτρων. Οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν πως προέρχονται από το ναυάγιο του San José, το οποίο βυθίστηκε κατά τη διάρκεια μιας σφοδρής ναυμαχίας. Οι εικόνες από τα ρομποτικά οχήματα έδειξαν ότι τα νομίσματα έχουν μέσο διάμετρο 3,25 εκατοστά και ζυγίζουν περίπου 27 γραμμάρια. Επίσης φέρουν χαρακτηριστικά σχέδια: από τη μία πλευρά απεικονίζεται ένας σταυρός της Ιερουσαλήμ (ένας μεγάλος κεντρικός και τέσσερις μικρότεροι σταυροί γύρω του), ενώ στην άλλη πλευρά υπάρχει η ασπίδα με κάστρα και λιοντάρια, καθώς και οι «Στεφανωμένες Στήλες του Ηρακλή» πάνω από τα κύματα της θάλασσας, ένα μοναδικό χαρακτηριστικό των νομισμάτων που κόπηκαν στο βασιλικό εργοστάσιο νομισμάτων της Λίμα στο Περού, το 1707. 

Οι ειδικοί εξηγούν ότι τα κολόνια – γνωστά ως «cobs» στα αγγλικά και «macuquinas» στα ισπανικά – ήταν χυτευμένα χειροποίητα νομίσματα, συχνά κομμένα από μπάρες χρυσού ή ασημιού. Ήταν το κύριο μέσο συναλλαγών στην Αμερική για περισσότερους από δύο αιώνες.

Το ναυάγιο του San José θεωρείται ένα από τα πιο πολύτιμα που έχουν ανακαλυφθεί, με έντονες νομικές διαμάχες για το ποιος έχει δικαίωμα να ανακτήσει το θησαυρό. Η Κολομβία ελπίζει ότι κάποιο μέρος των ευρημάτων θα μπορούσε να πωληθεί για να χρηματοδοτηθεί η ανασκαφή και η συντήρηση του πλοίου, αν και ο νόμος της χώρας ενδέχεται να απαγορεύει την πώληση ιστορικών αντικειμένων.

Νομικές διεκδικήσεις και η ιστορία του ναυαγίου

Η Ισπανία διεκδικεί επίσης το ναυάγιο βάσει διεθνούς συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, που προστατεύει τα ναυάγια πολεμικών πλοίων ως ιδιοκτησία της χώρας προέλευσής τους. Ωστόσο, η Κολομβία δεν έχει επικυρώσει τη συνθήκη αυτή και πολλοί ειδικοί επισημαίνουν πως αυτή η διάταξη προορίζεται για τη διαφύλαξη σύγχρονων πολεμικών πλοίων και όχι για παλιά ναυάγια με θησαυρούς προ πολλών αιώνων. 

Το San José ήταν η ναυαρχίδα ενός στόλου 18 πλοίων που μετέφερε θησαυρούς από την Καρταχένα στην Ευρώπη, όταν στις 8 Ιουνίου 1708  δέχθηκε επίθεση  από έναν βρετανικό στόλο πέντε πλοίων, αφού η Βρετανία και η Ισπανία βρίσκονταν σε πόλεμο (Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής). Τα τρία μεγαλύτερα ισπανικά γαλεόνια απάντησαν με τα κανόνια τους, αλλά το San José καταστράφηκε όταν εξερράγη η αποθήκη πυρομαχικών και βυθίστηκε.