Το αρχαιότερο ψυγείο ήταν η φωτιά: Οι άνθρωποι κάπνιζαν το κρέας εδώ και 2 εκατομμύρια χρόνια
Η φωτιά στην προϊστορία δεν ήταν μόνο για ζεστασιά: νέα έρευνα δείχνει πως χρησίμευε στη διατήρηση μεγάλων θηραμάτων.
Σε νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Frontiers in Nutrition αναφέρεται ότι η συντήρηση του κρέατος με τη μέθοδο του καπνίσματος μπορεί να ξεκίνησε σχεδόν πριν από 2 εκατομμύρια χρόνια. Πολύ πιθανόν οι πρόγονοί μας να ξεκίνησαν τη χρήση της φωτιάς, όχι μόνο ως μιας πηγής ζέστης, αλλά με σκοπό τη συντήρηση πολύτιμης τροφής.
Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ εξηγούν ότι το άναμμα και η διατήρηση της φωτιάς στους προϊστορικούς χρόνους απαιτούσε κόπο, χρόνο και εμπειρία. Έτσι, οι παλαιοανθρωπολόγοι υποστηρίζουν ότι για να καταβάλει κάποιος τόση προσπάθεια, θα έπρεπε να έχει σοβαρό ενεργειακό όφελος. Κι αυτό, φαίνεται πως ήταν η δυνατότητα να καπνίσει και να διατηρήσει για μήνες μεγάλες ποσότητες κρέατος.
Η φωτιά ως ψυγείο πριν από εκατομμύρια χρόνια
Όπως διαβάζουμε στο Science Alert, οι επιστήμονες ανέλυσαν εννέα αρχαιολογικές τοποθεσίες σε Νότια Αφρική, Κένυα, Ισραήλ, Αιθιοπία και Ισπανία. Σε αυτές βρέθηκαν οστά μεγάλων ζώων, ηλικίας έως και 2 εκατομμυρίων ετών. Η ανάλυση των ευρημάτων αποκάλυψε ότι όπου υπήρχε φωτιά, υπήρχαν και υπολείμματα μεγάλων ζώων – όχι μόνο φυτά ή μικρά θηράματα. Οι επιστήμονες υπολόγισαν το ενεργειακό όφελος από την κατανάλωση του κρέατος επί τόπου σε σχέση με τη διατήρησή του για μεταγενέστερη χρήση. Το συμπέρασμα ήταν ξεκάθαρο: τα κέρδη από την κατανάλωση κρέατος άμεσα δεν αντιστάθμιζαν την ενέργεια που απαιτούνταν για να κρατήσουν τη φωτιά αναμμένη. Άρα, υπήρχε πιο σημαντικός σκοπός.
Η φωτιά, εκτός από το ότι συντηρούσε το κρέας μέσω καπνίσματος και αφυδάτωσης, λειτουργούσε και ως αποτρεπτικός παράγοντας για άλλα σαρκοβόρα που θα πλησίαζαν για να κλέψουν τη λεία. Όταν οι πρώτοι άνθρωποι κατάφερναν να σκοτώσουν ένα ιπποπόταμο ή έναν ρινόκερο, έπρεπε να προστατεύσουν αυτό το πολύτιμο απόθεμα θερμίδων. Ένα τέτοιο ζώο μπορούσε να θρέψει μια ολόκληρη κοινότητα για εβδομάδες ή και μήνες. Και η φωτιά ήταν το καλύτερο μέσο συντήρησης.
Ο Homo erectus και η επιλεκτική χρήση φωτιάς
Στα περισσότερα προϊστορικά σημεία που χρονολογούνται πριν από 400.000 χρόνια, λένε οι ειδικοί, δεν υπάρχουν εμφανή ίχνη χρήσης φωτιάς. Όμως σε μερικά, πιο πρώιμα, είναι ξεκάθαρο ότι η φωτιά υπήρχε, παρότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για ψημένα κόκαλα ή μαγειρεμένο φαγητό. Αυτό δείχνει ότι οι Homo erectus – το είδος που κυριαρχούσε τότε – δεν χρησιμοποιούσαν τη φωτιά καθημερινά, αλλά επιλεκτικά, για ειδικούς σκοπούς.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ερευνητών, ένα μεγάλο ζώο, όπως ένας προϊστορικός ελέφαντας, παρείχε εκατομμύρια θερμίδες, αρκετές για να τραφεί μια ομάδα 20 ανθρώπων για τρεις μήνες. Όταν επρόκειτο για τέτοιο ενεργειακό όφελος, η ανάγκη για συντήρηση του κρέατος γινόταν προτεραιότητα. Και η φωτιά ήταν το μέσο που το καθιστούσε δυνατό.
Είναι πολύ πιθανό, ότι οι πρόγονοί μας ανακάλυψαν τη χρησιμότητά της φωτιάς για τη διατήρηση του κρέατος, να την αξιοποίησαν πού και πού και για μαγείρεμα – χωρίς επιπλέον κόστος σε ενέργεια. Η μελέτη αναδεικνύει για ακόμη μία φορά τη σοφία, την ευρηματικότητα και την επινοητικότητα των πρώτων ανθρώπων: η φωτιά δεν ήταν απλώς εργαλείο επιβίωσης – ήταν στρατηγικό μέσο μακροπρόθεσμης εξασφάλισης τροφής.
