«Πειραγμένος» μύκητας εξοντώνει τα κουνούπια που προκαλούν ελονοσία

Τα κουνούπια μεταδίδουν ασθένειες που σκοτώνουν εκατομμύρια ανθρώπους, με την ελονοσία να είναι μία από τις φονικότερες. Καθώς τα παραδοσιακά μέτρα καταπολέμησης, όπως τα εντομοκτόνα, αποδεικνύονται ολοένα και λιγότερο αποτελεσματικά, οι επιστήμονες ψάχνουν πιο ευρηματικούς τρόπους για να νικήσουν τον «ιπτάμενο εχθρό».

Ένας μύκητας μετατρέπεται σε φονικό όπλο κατά της ελονοσίας

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Scientific Reports ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ κατάφεραν να μετατρέψουν έναν φυσικό μύκητα σε… σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα για τα κουνούπια. Ο μύκητας Metarhizium υπάρχει στη φύση και είναι ήδη γνωστός για την ικανότητά του να προσβάλλει έντομα, κάτι που αξιοποίησαν οι επιστήμονες για  να τον τροποποιήσουν γενετικά ώστε να παράγει νευροτοξίνες ειδικά για κουνούπια, προκαλώντας τον θάνατο των θηλυκών – που είναι κι εκείνα που μεταδίδουν την ελονοσία.

Όπως διαβάζουμε στο New Atlas οι ερευνητές καλύπτουν αρσενικά κουνούπια με τα τροποποιημένα σπόρια του μύκητα. Καθώς αυτά ζευγαρώνουν, μεταδίδουν τον μύκητα στα θηλυκά, τα οποία προσβάλλονται και πεθαίνουν μέσα σε λίγες μέρες. Ουσιαστικά, οι επιστήμονες δημιούργησαν ένα είδος σεξουαλικά μεταδιδόμενης ασθένειας αποκλειστικά για κουνούπια, που σκοτώνει αθόρυβα και αποτελεσματικά, χωρίς τη χρήση χημικών ουσιών ή παρεμβάσεων στο περιβάλλον.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η επιστήμη αξιοποιεί τις συνήθειες ζευγαρώματος των κουνουπιών για να τα ελέγξει. Προηγούμενες προσπάθειες περιλάμβαναν γενετικά τροποποιημένα αρσενικά που μετέφεραν θανατηφόρες πρωτεΐνες στο σπέρμα τους, οδηγώντας επίσης στον θάνατο των θηλυκών μετά τη σύζευξη. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος μύκητας παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα, καθώς βασίζεται σε κάτι που ήδη συμβαίνει στη φύση: τη μετάδοσή του μέσω της επαφής.

Το μέλλον της μάχης με τα κουνούπια είναι βιολογικό και ευφυές

Πειράματα που έγιναν στην Μπουρκίνα Φάσο έδειξαν πόσο αποτελεσματικός είναι ο νέος αυτός βιολογικός μηχανισμός. Σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, σχεδόν το 90% των θηλυκών κουνουπιών που ζευγάρωσαν με τα «μολυσμένα» αρσενικά είχαν πεθάνει. Για να γίνει κατανοητή η διαφορά, τα φυσικά στελέχη του Metarhizium προκαλούσαν μόλις 4% θνησιμότητα. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι τα θηλυκά κουνούπια δεν φαίνεται να αποφεύγουν το ζευγάρωμα με τα μολυσμένα αρσενικά, πράγμα που ενισχύει την εξάπλωση του μύκητα στον πληθυσμό.

Παρά το γεγονός ότι είναι θανάσιμος για τα κουνούπια, ο συγκεκριμένος μεταλλαγμένος μύκητας δεν έχει καμία επίδραση στους ανθρώπους ή σε άλλα ζώα. Οι αρσενικοί φορείς του μπορούν να μεταδώσουν τον μύκητα σε πολλά θηλυκά μέσα σε ένα 24ωρο, καθιστώντας τη μέθοδο εξαιρετικά αποτελεσματική για εφαρμογή σε φυσικές συνθήκες. Αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια περιορισμού της ελονοσίας σε περιοχές όπου τα κουνούπια έχουν αναπτύξει ανοσία σε εντομοκτόνα ή έχουν μάθει να αποφεύγουν τις κουνουπιέρες.

Η δύναμη της φύσης

Όπως εξηγούν οι ερευνητές, το μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι «δεν πηγαίνει κόντρα στη φύση των κουνουπιών, αλλά την αξιοποιεί». Σε αντίθεση με τα εντομοκτόνα, στα οποία τα κουνούπια αναπτύσσουν αντίσταση με το πέρασμα του χρόνου, ο μύκητας αυτός βασίζεται στη βιολογική συμπεριφορά τους, καθιστώντας πιο δύσκολη την εμφάνιση ανθεκτικών στελεχών.

Η χρήση του Metarhizium φαίνεται να είναι ένα σημαντικό βήμα σε αυτόν τον αγώνα. Αν τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν, τότε ίσως για πρώτη φορά να έχουμε ένα πραγματικά ισχυρό όπλο στα χέρια μας – κι αυτή τη φορά, βασισμένο όχι σε ανθρώπινη επιβολή, αλλά στη φύση των ίδιων των κουνουπιών.