Σκελετοί στους τοίχους: Η εκκλησία που έκρυβε τους νεκρούς της για αιώνες

H Igreja Matriz de Portimao (Κύρια Εκκλησία του Πορτιμάο) της Πορτογαλίας είναι χτισμένη στο υψηλότερο σημείο της πόλης, δίπλα στη φημισμένη παραλία Praia da Rocha. Εκτός από ιστορικό μνημείο, αποτελεί και ένα ζωντανό τεκμήριο της μεσαιωνικής και μεταμεσαιωνικής ζωής στην Πορτογαλία. Είναι χτισμένη τον 15ο αιώνα σε γοτθικό ρυθμό, αν και μεταγενέστερες επεμβάσεις της προσέδωσαν και στοιχεία μπαρόκ, όπως αναφέρουν ιστορικές πηγές. Η κατασκευή της σε υπερυψωμένο σημείο δεν έγινε τυχαία· προσέφερε προστασία από πλημμύρες, αλλά και συμβολική εγγύτητα προς τον ουρανό. Ήταν ένα ειδυλλιακό σκηνικό που συνδύαζε το φυσικό με το ανθρωπογενές περιβάλλον μέχρι που η εκκλησία γκρεμίστηκε αποκαλύπτοντας 12 σκελετούς μέσα στους τοίχους. 

Η κατάρρευση μέρους της δομής οφείλεται, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, σε φθορές του χρόνου σε συνδυασμό με πρόσφατη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή του Αλγκάρβε. Τα σημεία που κατέρρευσαν ήταν κυρίως πλευρικοί τοίχοι και κάποια τμήματα από τις κόγχες. Οι τεχνίτες που επιχείρησαν να αναπαλαιώσουν  τους πεσμένους τοίχους έκαναν τη μακάβρια ανακάλυψη με αποτέλεσμα να κληθεί η αρχαιολογική υπηρεσία για ανασκαφές, διαβάζουμε στο Popular Mechanics.

Ασυνήθιστη πρακτική ταφής

Η μακάβρια αποκάλυψη των σκελετών προκάλεσε αρχικά αναστάτωση, αλλά γρήγορα κίνησε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Οι σκελετοί ήταν εντοιχισμένοι με τρόπο που υποδηλώνει πρόθεση και όχι τυχαία απόθεση. Η πρακτική αυτή μπορεί να συνδέεται με την επιθυμία κάποιων πιστών να ενταφιαστούν εντός του αγίου οικοδομήματος, κοντά στα ιερά λείψανα ή στον χώρο λατρείας, θεωρώντας ότι αυτό προσέφερε πνευματικό προνόμιο. Η ανάλυση έδειξε τουλάχιστον 12 σκελετούς, αν και οι αρχαιολόγοι δεν αποκλείουν να βρεθούν και περισσότεροι. Τα λείψανα χρονολογούνται μεταξύ 16ου και 19ου αιώνα.

Η ερευνητική ομάδα εστιάζει τώρα στην ταυτοποίηση των σκελετών μέσω ανθρωπολογικών και γενετικών αναλύσεων. Με τις μεθόδους της ισοτοπικής ανάλυσης θα προσπαθήσουν να εντοπίσουν τη διατροφή των νεκρών και την προέλευσή τους, ενώ η ανάλυση DNA μπορεί να αποκαλύψει συγγένειες, καταγωγή και ασθένειες. Εάν οι σκελετοί ανήκουν σε διαφορετικές περιόδους, ενδέχεται να έχουμε πρόσβαση σε πολύτιμα δεδομένα για την υγεία και τις συνθήκες ζωής διαφορετικών εποχών.

Επιστημονική αξιοποίηση του ευρήματος

Τέλος, η περίπτωση αυτή ανοίγει τη συζήτηση για τον επαναπροσδιορισμό της χρήσης των εκκλησιών κατά την προνεωτερική περίοδο. Πολλές εκκλησίες, ιδίως στην Ευρώπη, χρησιμοποιούνταν και ως χώροι ταφής για λόγους κοινωνικούς και θρησκευτικούς, αλλά και λόγω έλλειψης δημόσιων νεκροταφείων. Η ενσωμάτωση σκελετών σε τοίχους αποτελεί, ωστόσο, μια σπανιότερη πρακτική που προσφέρει νέα στοιχεία στην κατανόηση της σχέσης θρησκείας, θανάτου και αρχιτεκτονικής.