Τελικά η Γάζα μπορεί να κατοικηθεί ξανά μετά το τέλος του πολέμου;
«Η Γάζα έχει γίνει ένα πολύ τρομακτικό μέρος. Θα είναι πάντα συνδεδεμένη με αναμνήσεις θανάτου και καταστροφής». Όσοι έχουν πρόσβαση στη Λωρίδα της Γάζας και ειδικά στο βόρειο τμήμα της πόλης κάνουν λόγο για σεληνιακό τοπίο. Αυτή είναι η πρώτη εικόνα που αντικρίζει κανείς στην άλλοτε πυκνοκατοικημένη πόλη η οποία από τις 7 Οκτωβρίου έχει υποστεί μια σαρωτική καταστροφή από τους ακατάπαυστους βομβαρδισμούς του Ισραήλ.
Κάθε βόμβα που πέφτει στο έδαφος εξαφανίζει τα πάντα. Από την άλλη πλευρά, τα βίντεο από τη στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς δείχνουν μαχητές με χειροβομβίδες να περπατούν σε δρόμους γεμάτους καπνό και χαλάσματα. «Το βόρειο τμήμα της Γάζας έχει μετατραπεί σε μια μεγάλη πόλη-φαντάσματα», είπε ο Μχάιμερ Αμπουσάντα, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Αλ Αζχάρ στην πόλη της Γάζας, ο οποίος κατέφυγε στην Αίγυπτο την περασμένη εβδομάδα.
Οι άνθρωποι δεν έχουν σε τίποτα να επιστρέψουν
Περίπου τα μισά από όλα τα κτίρια στη βόρεια Γάζα έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, σύμφωνα με μια ανάλυση των δεδομένων του δορυφόρου Copernicus Sentinel-1 του Κέντρου Μεταπτυχιακών Σπουδών CUNY και State University στο Όρεγκον.
Με τον ΟΗΕ να υπολογίζει ότι 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν πρόσφατα άστεγοι, πολλοί αναρωτιούνται εάν η Γάζα θα ανακάμψει ποτέ.
«Θα καταλήξετε να έχετε εκτοπισμένους ανθρώπους που ζουν σε σκηνές για μεγάλο χρονικό διάστημα», είπε ο Ραφαέλ Κοέν, ανώτερος πολιτικός επιστήμονας στη RAND Corporation.
Δημόσια κτήρια καταστράφηκαν
Ο πόλεμος έθεσε εκτός λειτουργίας 27 από τα 35 νοσοκομεία σε όλη τη Γάζα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η καταστροφή άλλων υποδομών ζωτικής σημασίας έχει συνέπειες για τα επόμενα χρόνια. «Έχουν καταστραφεί αρτοποιεία και μύλοι σιτηρών, εγκαταστάσεις ύδρευσης και αποχέτευσης», δήλωσε ανώτερος σύμβουλος ανθρωπιστικής πολιτικής της Oxfam America. «Χρειάζονται περισσότεροι από τέσσερις τοίχους και μια οροφή για να είναι κατοικήσιμο ένα μέρος, και σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι δεν το έχουν καν αυτό πλέον».
Σε ολόκληρο τον θύλακα, πάνω από 41.000 σπίτια - το 45% του συνολικού οικιστικού αποθέματος της Γάζας - είναι αδύνατον να κατοικηθούν, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. «Το μόνο που άφησα στο σπίτι ήταν πτώματα και ερείπια», είπε ο Μοχάμεντ αλ-Χαντάντ, ένας 28χρονος σχεδιαστής που έφυγε από τον προσφυγικό καταυλισμό Shati κατά μήκος της ακτογραμμής της πόλης της Γάζας.
Στη Νότια Γάζα τα τρόφιμα, το νερό και τα καύσιμα είναι σπάνια και αυτό έχει προκαλέσει μια ανυπολόγιστη ανθρωπιστική κρίση. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, τα δορυφορικά δεδομένα δείχνουν μια απότομη αύξηση των ζημιών στη νότια πόλη Χαν Γιουνίς. Οι κάτοικοι λένε ότι ο στρατός έχει κατακλύσει ανατολικά τμήματα της πόλης με προειδοποιήσεις εκκένωσης. Τις τελευταίες ημέρες, το Ισραήλ προτρέπει όσους βρίσκονται στην περιοχή να μετακινηθούν ξανά, αυτή τη φορά προς το Μουουάσι, περιοχή κατά μήκος της ακτής.
«Αυτή είναι η δική μας nakba», είπε ο 32χρονος δημοσιογράφος Ταρέκ Χαζάζ στο Associated Press, αναφερόμενος στον μαζικό εκτοπισμό περίπου 700.000 Παλαιστινίων κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1948. Στα αραβικά «nakba» σημαίνει «καταστροφή». Αν και δημοσίως οι Παλαιστίνιοι απορρίπτουν την ιδέα να μεταφερθούν εκτός Γάζας, ορισμένοι παραδέχονται ιδιωτικά ότι δεν μπορούν να μείνουν, ακόμη και μετά το τέλος του πολέμου.
Δεν θα επιστρέψουμε ποτέ στο σπίτι
Ο Χαζάζ έφυγε από το σπίτι του στη Σιτζάγια στην ανατολική πόλη της Γάζας. «Όσοι μείνουν εδώ θα αντιμετωπίσουν την πιο φρικτή κατάσταση που θα μπορούσαν να φανταστούν».
Σημειώνεται ότι ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς του 2014 ισοπέδωσε τη Σιτζάγια, μετατρέποντας τη γειτονιά σε αγρούς με αδρανή γκρίζα ερείπια. Η προσπάθεια ανοικοδόμησης των 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων εκεί και σε ολόκληρη τη Γάζα παραμένει ημιτελής μέχρι σήμερα. «Αυτή τη φορά η κλίμακα της καταστροφής είναι εκθετικά υψηλότερη», δήλωσε η Τζούλια Μαρίνι, διεθνής αξιωματούχος υπεράσπισης στην παλαιστινιακή οργάνωση για τα δικαιώματα Al Mezan.
Θα χρειαστούν δεκαετίες για να επιστρέψει η Γάζα εκεί που ήταν πριν
Τελικά ποιοι θα βοηθήσουν τη Γάζα;
Παραμένει ασαφές ποιος θα αναλάβει την ευθύνη για αυτό το έργο. Στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής για την ασφάλεια στο Μπαχρέιν, ο Ιορδανός υπουργός Εξωτερικών Ayman Safadi δεσμεύτηκε ότι τα αραβικά κράτη δεν θα «έρθουν να καθαρίσουν το χάος μετά το Ισραήλ».
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου θέλει ο στρατός να αποκαταστήσει την ασφάλεια και Αμερικανοί αξιωματούχοι προώθησαν το φαινομενικά απίθανο σενάριο της ανάληψης της Λωρίδας από την Παλαιστινιακή Αρχή που εδρεύει στη Δυτική Όχθη.
Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς, που πολλοί Παλαιστίνιοι θεωρούν αδύναμο, απέρριψε αυτή την ιδέα ελλείψει ισραηλινών προσπαθειών για λύση δύο κρατών.
Παρά τις φρικαλεότητες του πολέμου, ο Yasser Elsheshtawy, καθηγητής αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Columbia, ελπίζει ότι η ανοικοδόμηση θα μπορούσε να προσφέρει μια ευκαιρία να μετατραπούν οι καταστροφικοί προσφυγικοί καταυλισμοί και οι υποδομές που υποβαθμίζονται εδώ και καιρό σε «κάτι πιο κατοικήσιμο, δίκαιο και ανθρώπινο», συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων πάρκων και μιας αναζωογονημένης παραλίας .
Ωστόσο, οι Παλαιστίνιοι λένε ότι δεν είναι μόνο η κατεστραμμένη υποδομή που απαιτεί ανοικοδόμηση, αλλά και μια τραυματισμένη κοινωνία.
