Τι συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα μετά από ένα χρόνο στο Διάστημα - Οι επιπτώσεις που δεν φανταζόμαστε

Το ρεκόρ παραμονής στο Διάστημα για ένα μόνο ταξίδι είναι 437 ημέρες, ωστόσο η παρατεταμένη παραμονή στο Διάστημα μπορεί να αλλάξει το σώμα ενός αστροναύτη με διάφορους τρόπους, επηρεάζοντας το μυϊκό σύστημα, τον εγκέφαλο, ακόμα και τα βακτήρια του στομάχου.

Οι αστροναύτες Σούνι Γουίλιμας και Μπατς Γκίλμορ δεν σκόπευαν να μείνουν στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για εννέα μήνες. Αρχικά, η παραμονή τους έπρεπε να διαρκέσει μόνο επτά ημέρες, όμως μία ζημιά ανάγκασε τον πύραυλο, Boeing Starliner, να επιστρέψει χωρίς επιβάτες με αποτέλεσμα η παραμονή τους να παραταθεί. Βέβαια και οι δύο αστροναύτες έχουν μεγάλη εμπειρία από διαστημικά ταξίδια.

Οι «μαραθωνοδρόμοι» του Διαστήματος

Όμως, η μεγαλύτερη παραμονή στο Διάστημα από Αμερικανό αστροναύτη ήταν του Φρανκ Ρούμπιο, ο οποίος παρέμεινε στον διαστημικό σταθμό για 371 ημέρες έχοντας συμπληρώσει 5.983 περιστροφές γύρω από τη Γη και έχοντας ταξιδέψει 253,3 εκατ. χιλιόμετρα.

Παρ’ όλα αυτά, ο Ρούμπιο παρέμεινε στο Διάστημα λιγότερο από δύο Ρώσους κοσμοναύτες -ο Όλεγκ Κορονένκο και ο Νικολάι Τσαμπ- που το Σεπτέμβριο του 2024 έσπασαν το ρεκόρ διαμονής στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με 374 ημέρες σε τροχιά.

Η παρατεταμένη παραμονή του Ρούμπιο στο Διάστημα έδωσε πολύτιμες πληροφορίες για το πώς το ανθρώπινο σώμα αντιμετωπίζει τη μεγάλη παραμονή εκεί και το πώς να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προκύπτουν.

Ο Ρούμπιο ήταν ο πρώτος αστροναύτης που συμμετείχε σε μελέτη για το πώς η άσκηση με περιορισμένα μέσα γυμναστηρίου μπορεί να επηρεάσει το ανθρώπινο σώμα. Τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας αναμένεται να δημοσιευθούν και θα δώσουν σημαντικές πληροφορίες για τα μελλοντικά ταξίδια στο βάθος του ηλιακού μας συστήματος. Για παράδειγμα, με τα σημερινά δεδομένα, ένα ταξίδι στον Άρη θα διαρκούσε περίπου 1.100 ημέρες (λίγο περισσότερο από τρία χρόνια).

Τα προβλήματα στο σώμα

Όσον αφορά τις επιπτώσεις στο ανθρώπινο σώμα, η έλλειψη βαρύτητας στα άκρα των ανθρώπων οδηγεί σε μείωση της μυϊκής και οστικής μάζας. Οι μύες που επηρεάζονται περισσότερο είναι αυτοί που μας κρατούν όρθιους, δηλαδή οι μύες στην πλάτη, το λαιμό, τις γάμπες και τους τετρακέφαλους - στη μικροβαρύτητα δε χρειάζεται να λειτουργούν και αρχίζουν να ατροφούν. Μετά από μόλις δύο εβδομάδες στο Διάστημα, η μυϊκή μάζα μπορεί να μειωθεί κατά 20%, ενώ σε μεγαλύτερες αποστολές μπορεί η απώλεια να ξεπεράσει ακόμα και το 30%.

Το ίδιο ισχύει και για την οστική μάζα, καθώς οι αστροναύτες δεν χρειάζεται να τοποθετούν τους σκελετούς τους στην προσπάθεια αντίστασης της βαρύτητας της Γης, με αποτέλεσμα να έχουν απώλειες που φτάνουν το 1% έως 2% για κάθε μήνα που περνούν στη διάστημα και το 10% σε ένα εξάμηνο.

Απώλεια βάρους και... αύξηση ύψους

Για να αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα, οι αστροναύτες γυμνάζονται 2,5 ώρες την ημέρα όσο βρίσκονται στο ΔΔΣ. Επίσης, λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής που τους βοηθούν να κρατούν τα κόκαλά τους όσο γίνεται πιο υγιή.

Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι ακόμα και αυτά δεν είναι αρκετά για να αποφύγει ένας αστροναύτης τις απώλειες μυϊκής και οστικής μάζας.

Η έλλειψη βαρύτητας έχει επίσης ως αποτέλεσμα οι αστροναύτες να ψηλώνουν λίγο κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο ΔΔΣ, καθώς η σπονδυλική τους στήλη επιμηκύνεται ελαφρώς.

Άλλα δύο προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι η απώλεια βάρους, αλλά και η απώλεια όρασης. Στη Γη, η βαρύτητα βοηθά το αίμα στα σώματά μας να πηγαίνει προς τα κάτω, καθώς η καρδιά το αντλεί πάλι προς το πάνω. Ελλείψει βαρύτητας, η διαδικασία αυτή διαταράσσεται, με αποτέλεσμα να μην αιματώνεται πάντα σωστά η περιοχή γύρω από το μάτι, οδηγώντας σε οιδήματα, που μπορεί να επηρεάσουν την όραση.