Τσικνοπέμπτη: Τι συμβολίζει η ημέρα - Γιατί «παίρνουν φωτιά» οι ψησταριές

Η μέρα για το μεγάλο φαγοπότι ήρθε και δεν είναι λίγοι εκείνοι που έχουν κάνει ήδη τις ετοιμασίες και… ζεσταίνουν τις ψησταριές τους. Άλλοι πάλι ακολουθούν την πεπατημένη και ξεκούραστη συνήθεια κλείνοντας ένα τραπέζι σε ψησταριές και ταβέρνες.

Έτσι με σύμμαχο τον καλό καιρό, από νωρίς το πρωί, οι ψήστες τηρούν την παράδοση της και βάζουν τα κρέατα στη σούβλα.

Τα τηλέφωνα στα ψητοπωλεία παίρνουν «φωτιά», ενώ οι ιδιοκτήτες προσπαθούν να φτιάξουν το πλάνο της ημέρας ούτως ώστε όλοι να μείνουν ικανοποιημένοι.

«Έχουμε λάβει κοκορέτσι, κοντοσούβλι, έχουμε βάλει φωτιά και θα βάλουμε και το αντικρυστό τώρα. Σήμερα θα ψήσουμε περίπου 1,5 τόνο κρέας, περιμένουμε πολύ κόσμο, και ο κόσμος θα ανανεωθεί περίπου 4 φορές. Από τις 11 το πρωί θα ξεκινήσουμε και θα τελειώσουμε περίπου στις 2 η ώρα το μεσημέρι. Έχουμε και παραγγελίες να δώσουμε. Δύο μέρες προετοιμαζόμαστε για αυτή την μέρα», ανέφερε ο κ. Γιώργος Καπνάκης, ιδιοκτήτης γνωστού εστιατορίου στην Γλυφάδα.

«Φέτος είναι περισσότερες οι κρατήσεις. Φεύγει περισσότερο το αρνί και το κοκορέτσι. Σήμερα είναι πιο… παραδοσιακός ο κόσμος, αυτά επιλέγει. Βγαίνει περίπου 25 ευρώ το άτομο αν κάποιος έρθει στον χώρο μας, στα 18 ευρώ η παραγγελια για έξω. Είναι ακριβότερα γιατί πήραμε τα παϊδάκια 11 ευρώ το κιλό. έχουμε και μενού vegan», συμπλήρωσε.

Τι είναι η «Τσικνοπέμπτη»

Όπως γράφει το ekklisiaonline.gr η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που εκκλησιαστικά ονομάζεταιΤριώδιο, η οποία αποτελείται από τρεις εβδομάδες πριν εισέλθουμε στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή, δηλαδή την νηστεία πριν από το Πάσχα:

• Την 1η εβδομάδα την Προφωνή ή Προφωνέσιμη ή και Απολυτή,
• Την 2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος, 
• Την 3η εβδομάδα  Τυρινή ή Τυροφάγος που πλέον δεν τρώγεται το κρέας αλλά τρώμε μόνο γαλακτοκομικά προϊόντα 

Κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας του Τριωδίου, δηλαδή την Απολυτή σταματάει η συνηθισμένη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, ενώ στη δεύτερη εβδομάδα των «απόκρεω» ίσχυε η νηστεία και έτσι η Τσικνοπέμπτη αποκτά ιδιαίτερη σημασία και εθεωρείτο εορτάσιμη ημέρα και το τραπέζι είναι γιορτινό αφού έρχεται μετά από νηστεία και την επομένη έχουμε πάλι νηστεία, δηλαδή προετοιμασία για τα επερχόμενα.

Από πού προέρχεται η λέξη «Τσικνοπέμπτη»

Η λέξη «Τσικνοπέμπτη» προέρχεται όπως είναι προφανές από την λέξη «τσίκνα», όπως αποκαλείται η μυρωδιά του ψημένου κρέατος. Επίσης έχει καθιερωθεί αυτή την μέρα να κυριαρχεί το κόκκινο χρώμα, είτε έχει να κάνει με το κρέας, είτε με το κρασί, για να θυμίζει το Πάσχα και την χαρά της Αναστάσεως.

Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας του Τριωδίου σταματάει η τακτική νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, σε αντίθεση με την δεύτερη εβδομάδα κατά την οποία ισχύει η νηστεία. Επομένως η «Τσικνοπέμπτη» παραδοσιακά λογίζεται ως εορτάσιμη ημέρα και το τραπέζι της χαρακτηρίζεται γιορτινό αφού έρχεται μετά από νηστεία και την επομένη είναι πάλι νηστεία.

Ο λόγος που γίνεται ημέρα Πέμπτη

Ο λόγος που έχει καθιερωθεί αυτή η γιορτή να γίνεται ημέρα Πέμπτη είναι πως η ορθόδοξη εκκλησία θεωρεί σημαντικές τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής, οπότε και έγινε επιλογή της ενδιάμεσης ημέρας από την Τετάρτη και την Παρασκευή, δηλαδή την Πέμπτη.

Τα έθιμα ανά την Ελλάδα

Πέρα από το καθιερωμένο ψήσιμο κρεάτων, κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη.

Σύμφωνα με τη λαογραφία την ημέρα της Τσικνοπέμπτης στη Θήβα αρχίζει ο «βλάχικος γάμος» που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με το γάμο και τελειώνει την Καθαρή Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό.

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο εορτασμός της στην Πάτρα κατά τη διάρκεια του Πατρινού καρναβαλιού, όπου εκατοντάδες Πατρινοί από το μεσημέρι της Τσικνοπέμπτης στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης, ακόμα και έξω από τα καταστήματά τους. Τοπικά δρώμενα «ο γάμος της Γιαννούλας της κουλουρούς» και «τα Τριτάκεια του Λάζαρη». Το επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η πλατεία 25ης Μαρτίου και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Λαϊκά και καρναβαλικά δρώμενα, μουσικές κομπανίες συμπληρώνουν τη βραδιά της άφθονης κατανάλωσης ψητού κρέατος και οινοποσίας.

Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσα ή πετεγόλια ή πετέγολα. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό και αποτελεί μέρος του Κερκυραϊκού Καρναβαλιού. Είναι θεατρικό είδος που μοιάζει πάρα πολύ με την κομεντία ντελ άρτε. Τα πετεγολέτσα πραγματοποιούνται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης στις κεντρικές πλατείες ή τα στενά δρομάκια των διαφόρων χωριών της Κέρκυρας, με αποκορύφωμα τα πετεγολέτσα που παίζονται στην Πίνια που είναι το κέντρο της παλιάς πόλης, κοντά στην τοποθεσία «Κουκουνάρα».

Τσικνοπέμπτη στη Βόρεια Ελλάδα

Στην Κοζάνη την Τσικνοπέμπτη γίνεται η επίσημη έναρξη της αποκριάς στην κεντρική πλατεία ενώ ανάβει και ο πρώτος φανός σε μία από τις γειτονιές της πόλης. Ο φανός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Κοζανίτικης αποκριάτικης παράδοσης. Πρόκειται για εορταστική πυρρά σε κεντρικά σταυροδρόμια και γειτονιές της Κοζάνης όπου οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω της με τη συνοδεία τοπικού κρασιού και Κοζανίτικου κιχιού.

Στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων», όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν εδέσματα, χορό και μουσική από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
στο Ξινό Νερό Φλώρινας την Τσικνοπέμπτη γίνεται χορός μασκέ με ορχήστρα και παραδοσιακή μουσική.

Στις αλάνες των Σερρών ανάβονται μεγάλες φωτιές, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.