Υπουργικό Συμβούλιο: Οι αλλαγές σε φορολογία πολυεθνικών, εκτός σχεδίου δόμηση και ΟΣΕ

Στη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης της σιδηροδρομικής υποδομής στην Ελλάδα, με την συγχώνευση των τριών εταιρειών του ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και του κλάδου τροχαίου υλικού της ΓΑΙΑΟΣΕ, προχωρά κυβέρνηση σε συνεργασία με την ΕΕ, για την αντιμετώπιση των χρόνιων παθογενειών του σιδηροδρομικού τομέα στην Ελλάδα. Αυτό αποφασίστηκε στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 9ης Ιανουαρίου 2024 όπου παρουσιάστηκε από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστή Χατζηδάκη, και τον αρμόδιο υφυπουργό, Χάρη Θεοχάρη, και το σχέδιο νόμου που αφορά στην ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, που προβλέπει τη θέσπιση ενός ελάχιστου φορολογικού συντελεστή για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους ημεδαπούς ομίλους μεγάλης κλίμακας, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε συμπληρωματικό φόρο έως της τάξεως του 15% επί των κερδών.

Αναλυτικά, σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, στο Υπουργικό Συμβούλιο τέθηκαν επί τάπητος τα εξής:

⦁ Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης και ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Νικόλαος Ταγαράς παρουσίασαν στο Υπουργικό Συμβούλιο τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για την πολεοδομική μεταρρύθμιση.
Με τις πρωτοβουλίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αντιμετωπίζεται η έλλειψη καθορισμένων χρήσεων γης και η αδυναμία εφαρμογής χρήσιμων πολεοδομικών μέτρων- κινήτρων για την προστασία του περιβάλλοντος, προωθείται η ορθολογική οργάνωση του χώρου και αντιμετωπίζεται η άναρχη ή και αυθαίρετη δόμηση και το πρόβλημα των παράνομα χωροθετημένων δραστηριοτήτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, υλοποιείται μια εμβληματική μεταρρύθμιση ιστορικής σημασίας, το πρόγραμμα «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ» για τη χρηματοδότηση πολεοδομικών μελετών μείζονος σημασίας, όπως τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (Ε.Π.Σ.), οι αυτοτελείς μελέτες χαρακτηρισμού δημοτικών οδών, οι αυτοτελείς μελέτες οριοθέτησης οικισμών και οι αυτοτελείς μελέτες για Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή δόμησης (Ζ.Υ.Σ.).

Το σύνολο των δράσεων της πολεοδομικής μεταρρύθμισης στοχεύει στην άρση των περιττών εμποδίων που καθυστερούν την υλοποίηση έργων, υποδομών και επενδύσεων, ενώ με τις επιχειρούμενες πρωτοβουλίες, ο χωρικός σχεδιασμός καθίσταται βασικός παράγοντας της βιώσιμης ανάπτυξης που ενισχύει την κοινωνική συνοχή.

«Φρένο» στην εκτός σχεδίου δόμηση

Παράλληλα, με νομοθετικές παρεμβάσεις στην πολεοδομική νομοθεσία, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στοχεύει στον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, με την πρόβλεψη μεταβατικής ρύθμισης για την παύση έκδοσης οικοδομικών αδειών σε γήπεδα χωρίς πρόσωπο σε κοινόχρηστη οδό, σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Τέλος, θεσπίζεται ένα συνεκτικό πλαίσιο για τον κατασταλτικό έλεγχο της αυθαίρετης δόμησης, που προβλέπει την άμεση γνώση των αρμόδιων υπηρεσιών περί της δημιουργίας νέων αυθαιρέτων, την ενεργοποίηση συντονισμένων ελέγχων και την άμεση κατεδάφιση κάθε νέας αυθαίρετης κατασκευής.

Δημόσια περιουσία στις παραθαλάσσιες περιοχές και φόρος πολυεθνικών

⦁ Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Κωνσταντίνος Χατζηδάκης παρουσίασε στο Υπουργικό Συμβούλιο νομοθετική πρωτοβουλία για α) τους όρους αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές, και μαζί με τον υφυπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Θεοχάρη Θεοχάρη παρουσίασαν την νομοθετική πρωτοβουλία για β) την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2022/252/ΕΕ σχετικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των ομίλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και των εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας στην Ένωση.

Α. Με το νομοσχέδιο για τους όρους αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές αντιμετωπίζεται το υφιστάμενο προβληματικό νομοθετικό πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από τη πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων ως προς τη διαχείριση του αιγιαλού (Κτηματική Υπηρεσία Δημοσίου, Δήμοι, ΕΤΑΔ), τη βραδεία και αδιαφανή προφορική διαδικασία παραχώρησης από Δήμους, το παρωχημένο και αναποτελεσματικό σύστημα προστασίας/ επιβολής της νομιμότητας σε περίπτωση παραβάσεων στον αιγιαλό και τους περιορισμούς στη χρήση του παλαιού αιγιαλού.

Σκοπός του σχεδίου νόμου είναι η θέσπιση ενός νομοθετικού πλαισίου που να προστατεύει κατά τρόπο ουσιαστικό τους αιγιαλούς, ως στοιχείο του περιβάλλοντος, χωρίς να εμποδίζει την ανάπτυξη, την τροποποίηση της διαδικασίας παραχώρησής τους, ώστε να γίνεται με τρόπο ταχύ αλλά και διαφανή, την εξασφάλιση της τήρησης της νομιμότητας, με την αξιοποίηση της τεχνολογίας και η δημόσια περιουσία να αξιοποιείται, με διατήρηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που σχετίζονται με το περιβάλλον.

Οι παρεμβάσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών περιλαμβάνουν τη διαβάθμιση στην προστασία των αιγιαλών, την ηλεκτρονική πλειοδοτική διαδικασία διαγωνισμού αποκλειστικά από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, την καθιέρωση υποχρεώσεων των παραχωρησιούχων και την αντιμετώπιση ζητημάτων στις παραχωρήσεις προς τουριστικούς φορείς/ όμορες επιχειρήσεις.

Τέλος στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται πρωτοβουλίες για την επιβολή της νομοθεσίας για παραβάσεις σε αιγιαλούς, όπως μέτρα άμεσης διακοπής και αποτροπής της αυθαίρετης κατάληψης (άμεση απομάκρυνση κινητών στοιχείων, σφράγιση επιχείρησης), αυστηροποίηση προστίμων, αξιοποίηση τεχνολογίας για τον εντοπισμό όλων των παραβάσεων μέσω drones, και τη συνεργασία με κλιμάκια ελέγχου της αυθαίρετης δόμησης (ΑΑΔΕ, ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ, ΟΤΑ, Εισαγγελία).

Β. Με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2022/252/ΕΕ σχετικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των ομίλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και των εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας στην Ένωση θεσμοθετείται και στη χώρα μας η Συμφωνία για τον Πυλώνα ΙΙ του ΟΟΣΑ. Με την εν λόγω Οδηγία θεσμοθετείται ένα σύστημα κανόνων με βάση τους οποίους πολυεθνικοί όμιλοι επιχειρήσεων, με ετήσιο ενοποιημένο κύκλο εργασιών πάνω από € 750 εκατ., θα πρέπει να καταβάλλουν ελάχιστο φόρο εισοδήματος στα κράτη, όπου δραστηριοποιούνται μέσω θυγατρικών τους, εφαρμόζοντας έναν ελάχιστο συντελεστή 15%.

Προκειμένου να εφαρμοστεί το παραπάνω σύστημα, θεσπίζεται ο «Εγχώριος Συμπληρωματικός Φόρος» που θα εισπράττεται στην Ελλάδα, εφόσον η θυγατρική ενός ομίλου έχει έδρα την Ελλάδα, για την οποία προκύπτει Πραγματικός Φορολογικός Συντελεστής χαμηλότερος του 15%. Με την υιοθέτηση του Εγχώριου Συμπληρωματικού Φόρου, δίνεται η δυνατότητα αύξησης των εγχώριων φορολογικών εσόδων, επιβάλλοντας φόρο στις ημεδαπές θυγατρικές, με πραγματικό συντελεστή χαμηλότερο του 15%, ασχέτως εάν οι αλλοδαπές μητρικές επιχειρήσεις κληθούν να καταβάλλουν συμπληρωματικό φόρο στη χώρα εγκατάστασής τους.

Ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών

⦁ Ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας κ. Βασίλειος Κικίλιας και ο υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας κ. Χρήστος Τριαντόπουλος παρουσίασαν στο Υπουργικό Συμβούλιο το νομοσχέδιο για την ιδιωτική ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών και την κρατική αρωγή.

Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου περιλαμβάνει μία σειρά διατάξεων που σχετίζεται με τη διαμόρφωση των συνθηκών για την επέκταση και αξιοποίηση της ιδιωτικής ασφάλισης έναντι των φυσικών καταστροφών σε συμπόρευση με την κρατική αρωγή, μέσα από τη δημιουργία Παρατηρητηρίου για την Ιδιωτική Ασφάλιση έναντι Φυσικών Καταστροφών και την αντίστοιχη Εθνική Στρατηγική, αλλά και την υποχρεωτική ασφάλιση των μεγάλων επιχειρήσεων και των ιδιωτικών οχημάτων έναντι του κινδύνου για ζημιές από φυσικές καταστροφές.

Παράλληλα, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μια σειρά από μέτρα ενδυνάμωσης του πλαισίου της κρατικής αρωγής, αλλά και στοχευμένα μέτρα, όπως, μεταξύ άλλων, η άυλη ψηφιακή κάρτα για την ενίσχυση της τουριστικής δραστηριότητας σε περιοχές που πλήττονται από φυσικές καταστροφές, η ειδική ενίσχυση επιχειρήσεων και αγροτικών εκμεταλλεύσεων με απώλειες, είτε με βραχυπρόθεσμο, είτε με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, από εκτεταμένες φυσικές καταστροφές, και η ρύθμιση επί των οφειλών του αγροτικού ρεύματος στις περιοχές που επλήγησαν από τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου 2023.

Επίσης, στο προτεινόμενο σχέδιο εμπεριέχονται και διατάξεις για τη στεγαστική συνδρομή, περιλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, τη νέα πρόβλεψη για τη δυνατότητα συμβατικής ή προκατασκευασμένης οικίας έναντι της στεγαστικής συνδρομής, ώστε αντί για την κρατική αρωγή το κράτος να μπορεί να παρέχει – χωρίς περαιτέρω δημοσιονομική επιβάρυνση – συγκεκριμένους τύπους κατοικιών ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις παραμέτρους της πληγείσας οικίας.

Στις διατάξεις του εν λόγω σχεδίου νόμου συγκαταλέγονται και ρυθμίσεις οργανωτικής, υπηρεσιακής και λειτουργικής φύσεως που έχουν ως στόχο την ενδυνάμωση της επιχειρησιακής ικανότητας των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις νέες ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί, εισάγοντας αρκετές καινοτομίες, όπως η θέση του Συντονιστή Αποκατάστασης και Ανασυγκρότησης σε ιδιαίτερες περιπτώσεις.

Συνάμα, περιλαμβάνονται και διατάξεις αναφορικά με τις διαδικασίες επιστροφής των αχρεωστήτως καταβληθέντων πόρων ενισχύσεων προς πολίτες σε περιοχές που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές κατά την προηγούμενη περίοδο, ώστε σταδιακά να αρχίσει η καταβολή των εν λόγω πόρων προς το Ελληνικό Δημόσιο, ενώ ενδυναμώνεται και ο ρόλος του Ταμείου Κρατικής Αρωγής με την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του όσον αφορά τη διαχείριση δωρεών και χορηγιών.

⦁ Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστος Σταϊκούρας παρουσίασε στο Υπουργικό Συμβούλιο τις πρωτοβουλίες του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού τομέα με α) την πρόταση για τη δημιουργία της «Νέος ΟΣΕ Α.Ε.», και β) το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης και επενδύσεων.

Η Ελληνική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των χρόνιων παθογενειών του σιδηροδρομικού τομέα στην Ελλάδα, σε συνεργασία με την Ε.Ε., προχωρά σε πλήρη αναδιοργάνωση των εταιρειών που εμπλέκονται στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, συντήρηση και διαχείριση των σιδηροδρομικών υποδομών και του τροχαίου υλικού της χώρας, προς διασφάλιση ενός σύγχρονου, γρήγορου, άνετου και απολύτως ασφαλούς σιδηροδρομικού δικτύου σε πλήρη διαλειτουργικότητα με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχα δίκτυα.

1. Δημιουργείται ένας νέος, ενιαίος, σύγχρονος δημόσιος φορέας, με πυρήνα τον ΟΣΕ («Νέος ΟΣΕ»), που αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής, όπως περιγράφονται στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ενώ καθίσταται και μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου, τη διαχείριση του τροχαίου υλικού καθώς και των σταθμών και λοιπών εγκαταστάσεων της ιδιοκτησίας του.
2. Στη νέα εταιρεία εντάσσονται επιπλέον του σημερινού ΟΣΕ : α) η ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και β) η ΓΑΙΑΟΣΕ Α.Ε. κατά το μέρος που αφορά στο επιχειρησιακά κρίσιμο για τον σιδηρόδρομο τμήμα της δραστηριότητάς της (τροχαίο υλικό, ενεργές σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις).
3. Ο Νέος ΟΣΕ θα αναλάβει τη συνολική ευθύνη για όλα τα θέματα ασφαλείας και συνεχούς βελτίωσης του σιδηροδρομικού συστήματος, συνεργαζόμενος με τους λοιπούς φορείς του τομέα (Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ΡΑΣ, Hellenic Train και λοιποί operators) στο πλαίσιο της εφαρμογής μίας νέας προσέγγισης με συστημική ανάλυση και διαχείριση κινδύνων, σε εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ και του σχετικού Action Plan που εκπονεί η Ελληνική Κυβέρνηση.
4. Οι αρμοδιότητες του νέου φορέα θα καλύπτουν πλήρως αυτές των σημερινών ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ και θα συμπληρωθούν κατάλληλα, ώστε να αντιμετωπιστούν κενά ή/και αδυναμίες του υφιστάμενου τρόπου λειτουργίας των φορέων.

Η μέχρι σήμερα λειτουργία των τριών εταιρειών που εμπλέκονται με σιδηροδρομικό έργο, με πολλαπλές κοινές αρμοδιότητες και διεπιφάνειες, παράλληλες, αντικρουόμενες ή/και συμπληρωματικές αρμοδιότητες, έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία ενιαίου στρατηγικού σχεδιασμού, συντονισμού, ανάπτυξης, συντήρησης, διαχείρισης και πλήρους ελέγχου του σιδηροδρομικού δικτύου, με συνέπειες την καθυστέρηση υλοποίησης έργων, και την πιθανότητα απώλειας πολύτιμων πόρων (ανθρώπινων και οικονομικών). Επίσης, υπάρχει σημαντική συνολική επιβάρυνση του Κρατικού Προϋπολογισμού από την πολλαπλότητα προσωπικού αντιστοίχων προσόντων και αρμοδιοτήτων για παρόμοιες διαδικασίες εντός των τριών εταιρειών.

Για τους λόγους αυτούς κρίθηκε αναγκαίος και έχει προγραμματιστεί ο άμεσος ριζικός εκσυγχρονισμός για την ανάπτυξη του σιδηροδρομικού τομέα, υλοποιώντας τις ακόλουθες σημαντικές αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των δημόσιων πυλώνων του υπάρχοντος συστήματος (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ) ως ακολούθως: