7 Οκτωβρίου: Δύο χρόνια από την ημέρα που άλλαξε η Μέση Ανατολή και η θέση του Ισραήλ στον κόσμο

Συμπληρώνονται δύο χρόνια από την «Μαύρη Ημέρα» της 7ης Οκτωβρίου 2023, όταν η Χαμάς εξαπέλυσε μια αιφνιδιαστική και βάρβαρη επίθεση στο Ισραήλ, σκοτώνοντας εκατοντάδες πολίτες και στρατιώτες και παίρνοντας περίπου 240 ομήρους. Η σφαγή αυτή άνοιξε τον ασκό του Αιόλου, πυροδοτώντας έναν πόλεμο που μετέτρεψε τη Λωρίδα της Γάζας σε κόλαση επί γης και επέφερε σαρωτική αναδιάταξη στο γεωπολιτικό σκηνικό της Μέσης Ανατολής.

Το ιστορικό της σφαγής της 7ης Οκτωβρίου

Η σφαγή ξεκίνησε νωρίς το πρωί του Σαββάτου, 7 Οκτωβρίου 2023, όταν η Χαμάς εξαπέλυσε μια αιφνιδιαστική, μαζική επίθεση εναντίον του Ισραήλ. Χιλιάδες μαχητές εισέβαλαν σε κοινότητες (κιμπούτς) και στρατιωτικές βάσεις κοντά στη Λωρίδα της Γάζας, σκοτώνοντας αδιακρίτως αμάχους –συμπεριλαμβανομένων γυναικών, παιδιών και συμμετεχόντων στο μουσικό φεστιβάλ Supernova– και απήγαγαν περίπου 250 άτομα. Ο τελικός απολογισμός ήταν περίπου 1.200 νεκροί στο Ισραήλ.

Η 7η Οκτωβρίου είχε έντονη συμβολική σημασία για τον εβραϊκό λαό, καθώς συνέπεσε με την ημέρα του εβραϊκού εορτασμού της Σιμχάτ Τορά (Simchat Torah), της «Χαράς της Τορά», μία ημέρα θρησκευτικής χαράς, και παράλληλα, μία ημέρα μετά την 50ή επέτειο της αιφνιδιαστικής επίθεσης του Πολέμου του Γιομ Κιπούρ (1973).

Το ανθρώπινο κόστος και η ισοπέδωση της Γάζας

Δύο χρόνια μετά, η εικόνα είναι τραγική. Οι περισσότεροι από τους 240 ομήρους έχουν απελευθερωθεί (κυρίως μέσω ανταλλαγών), αλλά εκτιμάται ότι δεκάδες (περίπου 48) παραμένουν στα «λαγούμια» της Χαμάς.

Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές στη Γάζα είναι ασύλληπτο. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες ανακοινώσεις από τις υγειονομικές αρχές του παλαιστινιακού θύλακα, ο αριθμός των νεκρών Παλαιστινίων έχει ξεπεράσει τους 60.000 (από τις 7/10/2023). Η Λωρίδα της Γάζας έχει ισοπεδωθεί, με την πλειονότητα των υποδομών κατεστραμμένη και τον πληθυσμό στο χείλος του λιμού.

Η «αποκεφαλιστική» στρατηγική του Ισραήλ

Η ισραηλινή απάντηση υπήρξε αμείλικτη και επικεντρώθηκε στην αποδόμηση των στρατιωτικών και πολιτικών ηγεσιών των αντιπάλων του.

Σε μια κίνηση που θύμιζε κοχλία, το κράτος του Ισραήλ μέσα σε αυτά τα δυο χρόνια κατάφερε ισχυρά πλήγματα κατά όλων των βασικών του αντιπάλων και των πληρεξουσίων τους. Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι της Υεμένης, Ιράν βίωσαν συντριπτικά ή εντυπωσιακά πλήγματα.

Η Χαμάς υπέστη βαρύτατο πλήγμα με τη συστηματική δολοφονία των κορυφαίων της στελεχών. Όλοι οι συμμετέχοντες στη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου και φυσικοί δολοφόνοι εκτελέστηκαν συστηματικά, με τη Mossad να αναρτά στα κοινωνικά δίκτυα φωτογραφίες που θύμιζαν επικηρύξεις της Άγριας Δύσης με τα πρόσωπα των δολοφόνων της Χαμάς και τη λεζάντα: «εξολοθρεύτηκε».

Μεταξύ των ηγετών που εξοντώθηκαν ήταν ο Ισμαήλ Χανίγια, ο επικεφαλής του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς, ο οποίος σκοτώθηκε τον Ιούλιο του 2024 σε αεροπορική επιδρομή στο Ιράν.

Ο Γιαχία Σινουάρ, ο οποίος θεωρούνταν ο αρχιτέκτονας της σφαγής της 7ης Οκτωβρίου 2023 και ο de facto ηγέτης της Χαμάς εντός της Γάζας σκοτώθηκε σε συμπλοκή με Ισραηλινούς στρατιώτες τον Οκτώβριο του 2024 στη Ράφα.

Άλλοι κεντρικοί στόχοι ήταν ο Σάλεχ αλ-Αρούρι (Saleh al-Arouri), ο δεύτερος στην ιεραρχία, που σκοτώθηκε στη Βηρυτό τον Ιανουάριο του 2024, καθώς και στρατιωτικοί αρχηγοί, όπως ο Μοχάμεντ Ντέιφ (αν και η τύχη του παραμένει υπό αμφισβήτηση).

Παράλληλα, το Ισραήλ προχώρησε σε ένα συντριπτικό χτύπημα κατά της Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Κορυφαία επιχείρηση ήταν η δολοφονία του Γενικού Γραμματέα της οργάνωσης, Χασάν Νασράλα, τον Σεπτέμβριο του 2024. Η επιχείρηση, γνωστή ως «Νέα Τάξη», αποκεφάλισε την ηγεσία της οργάνωσης, προκαλώντας τεράστιο πλήγμα στις επιχειρησιακές της δυνατότητες.

Η επιχείρηση με τους βομβητές (Operation Grim Beeper)

Το πιο εντυπωσιακό πλήγμα όμως οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες το «κράτησαν» για τη Χεζμπολάχ. Η επίθεση με τους βομβητές άφηνε άφωνη την υφήλιο.

Η επίθεση περιλάμβανε μαζική, συντονισμένη επίθεση κατά μελών της Χεζμπολάχ με τη χρήση εκρηκτικών βομβητών (pagers) και ασυρμάτων (walkie-talkies). Η επίθεση οδήγησε στον θάνατο δεκάδων ατόμων (μεταξύ 30 και 42, ανάλογα με την πηγή) και στον τραυματισμό -σε βαθμό αναπηρίας- περισσότερων από 3.500 μελών της Χεζμπολάχ και πολιτών στον Λίβανο και τη Συρία.

Το ευρύτερο μέτωπο: Ιράν και Χούθι

Ο πόλεμος της Γάζας κλιμακώθηκε σε μια ευρύτερη σύγκρουση δια αντιπροσώπων με το Ιράν. Οι Χούθι της Υεμένης, σύμμαχοι του Ιράν, εξαπέλυσαν συνεχείς επιθέσεις κατά εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, δεχόμενοι με τη σειρά τους ισχυρά πλήγματα από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία.

Το ίδιο το Ιράν δέχθηκε στοχευμένα και ισχυρά πλήγματα στο πυρηνικό του πρόγραμμα αλλά και στην αντιαεροπορική του ασπίδα, ως απάντηση σε επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, οδηγώντας τη Μέση Ανατολή στο χείλος μιας γενικευμένης ανάφλεξης.

Το διεθνές αδιέξοδο του Ισραήλ

Ενώ το Ισραήλ πέτυχε την εξουδετέρωση μεγάλου μέρους των αντιπάλων του, η διεθνής του θέση έχει κλονιστεί βαθύτατα. Η έκταση της καταστροφής στη Γάζα και οι συνεχείς παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου το έχουν φέρει στις παρυφές της διεθνούς νομιμότητας.

Το Ισραήλ αντιμετωπίζει κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου. Η εικόνα του, ως κράτους-παρία, ενισχύεται από την αυξανόμενη κριτική ακόμα και εντός των ΗΠΑ. Ακόμα και πολιτικοί σύμμαχοι, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, εξέφρασαν δημοσίως τη δυσαρέσκειά τους για τον τρόπο που ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου διεξάγει τον πόλεμο.

Δύο χρόνια μετά, η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε μία νέα, πιο επικίνδυνη ισορροπία. Η Χαμάς έχει χάσει τους ηγέτες της, η Γάζα έχει καταστραφεί και η ευρύτερη περιοχή φλέγεται. Το Ισραήλ, νικητής στο πεδίο της μάχης, κινδυνεύει να χάσει τον διπλωματικό πόλεμο και την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας, με το Παλαιστινιακό να επανέρχεται στο επίκεντρο ως η μόνη, αν και μακρινή, λύση για τη διαρκή ειρήνη.