Ακρίβεια: Στα τρόφιμα το 1/5 των μηνιαίων δαπανών μας- Σε ποια προϊόντα ξοδεύουμε λιγότερα χρήματα

Η μέση μηνιαία δαπάνη των ελληνικών νοικοκυριών ακολουθεί ανοδική πορεία τα τελευταία 5-6 χρόνια, ωστόσο, παραμένει σημαντικά χαμηλότερη σε σύγκριση με τα επίπεδα της προηγούμενης 15ετίας, πριν από την ελληνική οικονομική κρίση.

Σταδιακή αύξηση των δαπανών από το 2018

Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου της ΕΣΕΕ , η μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών έχει αυξηθεί ως εξής:

• 2018: 1.442,35€
• 2019: 1.478,22€
• 2020: 1.331,83€ (μείωση λόγω πανδημίας)
• 2021: 1.419,79€
• 2022: 1.600,34€
• 2023: 1.685,28€

Παρά την αύξηση, η μέση καταναλωτική δαπάνη του 2023 εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερη από το 2008, όταν είχε αγγίξει τα 2.117,67€.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τις δαπάνες των νοικοκυριών

Η δεκαετής οικονομική κρίση και τα περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα συμπίεσαν τα εισοδήματα των νοικοκυριών. Το 2018, η δαπάνη ήταν μειωμένη κατά 31,9% συγκριτικά με το 2008.

Παρόλο που το 2019 υπήρξε αύξηση 2,5%, η πανδημία το 2020 ανέτρεψε την ανοδική πορεία. Τα lockdowns και η επακόλουθη ενεργειακή κρίση επηρέασαν αρνητικά την κατανάλωση. Ωστόσο, το 2023 η δαπάνη αυξήθηκε κατά 5,3% σε σχέση με το 2022, υπερβαίνοντας τον πληθωρισμό, ο οποίος διαμορφώθηκε στο 3,5%.

Αύξηση δαπανών ≠ Βελτίωση αγοραστικής δύναμης

Παρά την αύξηση των καταναλωτικών δαπανών, η αγοραστική δύναμη δεν έχει βελτιωθεί, καθώς οι τιμές προϊόντων και υπηρεσιών έχουν αυξηθεί σημαντικά.

Ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή παρουσίασε αύξηση 3,5% τον Δεκέμβριο του 2023, με εντυπωσιακές ανατιμήσεις σε βασικές κατηγορίες:

• Τρόφιμα & μη αλκοολούχα ποτά: +8,9%
• Αλκοολούχα ποτά & καπνός: +2,2%
• Ένδυση & υπόδηση: +2,8%
• Υγεία: +5,5%
• Εστίαση & ξενοδοχεία: +5,9%

Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και αν ένα νοικοκυριό αγόραζε τις ίδιες ποσότητες αγαθών και υπηρεσιών το 2023 όπως και το 2022, θα δαπανούσε περισσότερα χρήματα λόγω των ανατιμήσεων.

Πού ξοδεύουμε περισσότερα – Πού λιγότερα;

Αύξηση δαπανών σε τρόφιμα

Τα ελληνικά νοικοκυριά δαπανούν ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους σε τρόφιμα.

• 2008: 16,4% της συνολικής δαπάνης
• 2018: 20,1%
• 2020: 23,1% (κορύφωση λόγω πανδημίας)2023: 20,7%

Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως στη μεγάλη άνοδο του πληθωρισμού στα τρόφιμα (+8,9% το 2023). Παράλληλα, τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος αναγκάζονται να διαθέτουν μεγαλύτερο ποσοστό του προϋπολογισμού τους για βασικά αγαθά, μειώνοντας τις αγορές άλλων ειδών.

Μειωμένες δαπάνες σε ένδυση – υπόδηση

Οι καταναλωτές ξοδεύουν ολοένα και λιγότερα χρήματα σε ρούχα και παπούτσια, καθώς η προτεραιότητά τους είναι τα είδη πρώτης ανάγκης.

• 2008: 8,2% της συνολικής δαπάνης
• 2018: 5,8%
• 2020: 4,6% (χαμηλότερο επίπεδο λόγω lockdown)
• 2023: 4,7%

Η συνεχιζόμενη μείωση αντανακλά τη γενικότερη προσαρμογή των νοικοκυριών στις οικονομικές δυσκολίες και τις αλλαγές στις καταναλωτικές τους συνήθειες.

Μείωση δαπανών σε αλκοόλ & καπνό

Η ποσοστιαία μεταβολή της κατανάλωσης σε αλκοολούχα ποτά και καπνό εμφανίζει διακυμάνσεις:

• 2008: 3,2%
• 2020: 3,9% (αύξηση κατά την πανδημία)
• 2023: 3,4%

Αυτή η μείωση μπορεί να αποδοθεί είτε σε αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες είτε σε υψηλότερη φορολόγηση αυτών των προϊόντων.

Η καταναλωτική δαπάνη των ελληνικών νοικοκυριών ακολουθεί ανοδική πορεία, όμως αυτό δεν σημαίνει βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Η αύξηση των τιμών, ειδικά στα τρόφιμα και τις υπηρεσίες, αναγκάζει τους καταναλωτές να προσαρμόσουν τις αγορές τους και να δαπανούν περισσότερα για βασικές ανάγκες, περιορίζοντας άλλες κατηγορίες εξόδων.
Η μελλοντική πορεία των δαπανών θα εξαρτηθεί από τον πληθωρισμό, τις μισθολογικές εξελίξεις και την αγοραστική δύναμη των ελληνικών νοικοκυριών.