Επιθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους φορολογικούς παραδείσους

Ολοι γνωρίζουν όμως ότι οι περισσότερες πολυεθνικές χρησιμοποιούν θυγατρικές για να μεταφέρουν τα κέρδη στους λεγόμενους φορολογικούς παραδείσους-σε χώρες με τους χαμηλότερους δυνατούς φορολογικούς συντελεστές, ώστε να πληρώνουν ελάχιστους φόρους.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποφάσισε επιτέλους μετά από πέντε χρόνια διαπραγματεύσεων να θεσμοθετήσει νέους κανόνες: «Στο μέλλον, οι μεγάλες εταιρείες στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αποκαλύψουν πόσους φόρους καταβάλλουν και σε ποια χώρα. Να δημοσιεύουν, μεταξύ άλλων, τις καθαρές πωλήσεις, τα κέρδη ή τις ζημίες προ φόρων και τους φόρους εισοδήματος που πράγματι καταβλήθηκαν», γράφει η γερμανική Handelsblatt. Τα δεδομένα θα ανακοινώνονται για όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ. Αυτό θα ισχύσει και για τις χώρες που είναι στη λεγόμενη «μαύρη λίστα» των φορολογικών παραδείσων ,αλλά και για τις χώρες που βρίσκονται στην αμφιλεγόμενη «γκρι λίστα» για τουλάχιστον δύο συνεχόμενα χρόνια- η Τουρκία για παράδειγμα.

«Ο στόχος είναι να αναπτύξουμε νέες πρακτικές και προτάσεις για να αντιμετωπίσουμε τις δημοσιονομικές προκλήσεις που θέτει η παγκοσμιοποίηση σε κάθε κράτος μέλος και στην ίδια την ΕΕ, ιδίως για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της φορολογικής απάτης», τόνισε ο Ιταλός Επίτροπος Οικονομικών της ΕΕ, Πάολο Τζεντιλόνι.

«Η συμφωνία αυτή αποτελεί ορόσημο για τη φορολογική δικαιοσύνη στην Ευρώπη» λέει ο Γερμανός οικονομολόγος και ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Σβεν Γκίγκολντ. «Η φορολογική διαφάνεια στην κάθε χώρα είναι το σπαθί κατά της φοροαποφυγής. Όταν οι μεγάλες εταιρείες πρέπει να γνωστοποιούν τα κέρδη τους και τους φόρους που καταβάλλονται ανά χώρα, το φορολογικό ντάμπινγκ θα αποκαλύπτεται σε όλους κάθε χρόνο. Αυτό θα βλάψει τη φήμη των εταιρειών, που φοροδιαφεύγουν», τονίζει ο Πράσινος ευρωβουλευτής.

Φυσικά, δεν είναι όλοι στην Ευρώπη ευχαριστημένοι με αυτή την εξέλιξη: Αλλωστε και στη Γηραιά ήπειρο υπάρχουν χώρες-φορολογικοί παράδεισοι (Ιρλανδία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Μάλτα κλπ), που αντιτίθενται στην αμερικανική πρωτοβουλία. Η Ιρλανδία, για παράδειγμα, εξέφρασε ήδη «σοβαρές ανησυχίες» , τονίζοντας ότι θέλει να διατηρήσει τον πολύ χαμηλό συντελεστή φορολόγησης του 12,5% , με τον οποίο έχει προσελκύσει αμερικανικούς κολοσσούς, όπως η Apple και η Amazon, στο νησί.

Ο εφιάλτης του νέο-φιλελευθερισμού και ο Μπάιντεν

Παρά τις αντιδράσεις όμως των κάθε λογής νεοφιλελεύθερων «γερακιών», η Ευρώπη δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια στην «κοσμογονία» που βρίσκεται σε εξέλιξη στην άλλη ακτή του Ατλαντικού με τον πρόεδρο Μπάιντεν να βάζει ταφόπλακα σε 40 χρόνια Ρεϊγκανο-θατσερικού νεοφιλελευθερισμού. Ο Αμερικανός πρόεδρος πρότεινε να καθοριστεί παγκοσμίως ένας ελάχιστος φορολογικός συντελεστής 21% για τις πολυεθνικές και τις θυγατρικές τους. Ο Μπάιντεν αναγκάστηκε να μειώσει στο 15% το ποσοστό φορολόγησης ,στην πρόταση που κατέθεσε η Ουάσιγκτον στον ΟΟΣΑ ,για να υπάρξει μια ευρεία συναίνεση. Ακόμη και έτσι όμως, αποτελεί ένα κίνητρο για τον περιορισμό της μετεγκατάστασης των επιχειρήσεων σε φορολογικούς παραδείσους ,αλλά και σε χώρες με εξαιρετικά χαμηλές εργατικές αμοιβές. Από την άλλη πλευρά, οι δυτικές κυβερνήσεις θα μπορέσουν να αυξήσουν κατά πολλά δισεκατομμύρια τα φορολογικά έσοδα στα κρατικά ταμεία ... Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν περιορίζεται μόνο στη φορολογία των πολυεθνικών , αλλά προτείνει να αυξηθεί στο 40% ο φορολογικός συντελεστής των πιο πλουσίων. Η κορυφαία καπιταλιστική δύναμη στον κόσμο στέλνει στον κόσμο των πολυεθνικών ένα σαφές πολιτικό μήνυμα: Το πάρτι τελείωσε. Τώρα όλοι πρέπει να πληρώσουν «το δίκαιο μερίδιό τους και να πάψει να πληρώνει το τίμημα η μεσαία τάξη», όπως είπε ο Μπάιντεν στην ιστορική ομιλία του στο Κογκρέσο.

Με τις κοινωνικές ανισότητες να μεγαλώνουν όλο και περισσότερο και να απειλούν πλέον το ίδιο το σύστημα, οι πολιτικοί ταγοί αναγκάζονται να δουν κατάματα τις δραματικές συνέπειες του νέο-φιλελεύθερου καπιταλισμού : «Το όνειρο της ευτυχισμένης παγκοσμιοποίησης μετατρέπεται σε εφιάλτη. Αυτή η οικονομική πολιτική απέχει πολύ από το να ωφελήσει όλους. Εκτός ,ίσως, από τις πολύ μεγάλες εταιρείες και τα επενδυτικά κεφάλαια», λέει η Γαλλίδα βουλευτίνα Εμιλί Καριού , επικεφαλής του κόμματος της Πράσινης Αλληλεγγύης. Με τη βοήθεια εξειδικευμένων στα φορολογικά δικηγόρων ,οι πολυεθνικές αξιοποιούν τα φορολογικά κενά και τους “παραδείσους” για να πληρώνουν όλο και λιγότερο εταιρικό φόρο και να αυξάνουν όλο και περισσότερο τα πλούτης τους. «Μερικές πολυεθνικές δεν πληρώνουν πια .Η ελευθερία εγκατάστασης των πολυεθνικών έχει γίνει συνώνυμη με την απόλυτη ελευθερία κυκλοφορίας των κεφαλαίων και την προσπάθεια φοροαποφυγής με παράβαση των Συνθηκών» ,λέει η Εμιλί Καριού και εξηγεί γιατί η ΕΕ προχώρησε στα νέα μέτρα : «Βλέπουμε ένα μεγάλο ρεύμα αποβιομηχάνισης στην Ευρώπη. Ο νέος χρυσός κανόνας; Δημιουργήστε το μέγιστο καταναλωτικό αγαθό με το χαμηλότερο κόστος, με την αναίσχυντη εκμετάλλευση του χαμηλόμισθου εργατικού δυναμικού. Η διάβρωση της κρατικής φορολογικής βάσης μεγαλώνει καθώς τα κέρδη των πολυεθνικών εμφανίζονται στους φορολογικούς παραδείσους»

Παρατηρητήριο φοροδιαφυγής

Στο πλαίσιο αυτό ,η ΕΕ αποφάσισε να ιδρύσει ένα Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Φορολογίας : Ενα εξειδικευμένο ερευνητικό κέντρο με έδρα την Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Παρισιού και με κεφάλαια ύψους 1,2 εκατομμυρίων ευρώ που διατέθηκαν από την ΕΕ για την περίοδο 2020-2021. «Το Παρατηρητήριο θα είναι πλήρως ανεξάρτητο και πιστεύουμε ότι θα είναι αντικειμενικό στην εκτέλεση του έργου του», τονίζει ο Επίτροπος Τζεντιλόνι και προσθέτει: «Θα είναι ένα κέντρο νέων ιδεών για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής και ένα διεθνές σημείο αναφοράς όσον αφορά τη φορολογία στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας» .

Στο Παρατηρητήριο θα μετέχουν πολλά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια , οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών , ερευνητικά κέντρα και εξέχουσες προσωπικότητες . Επικεφαλής θα είναι ο 34χρονος Γάλλος οικονομολόγος Γκαμπριέλ Ζουκμάν ,γνωστός για την έρευνά του στους φορολογικούς παραδείσους και τη συσσώρευση, διανομή και φορολογία του παγκόσμιου πλούτου . «Μαθητής του συγγραφέα του «Κεφαλαίου», Τομά Πικετί, ο Ζουκμάν αποτελεί πλέον με τις μελέτες του πηγή έμπνευσης της προοδευτικής Αριστεράς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2018, έλαβε το βραβείο του καλύτερου νεαρού Γάλλου οικονομολόγου, σε αναγνώριση της έρευνάς του σχετικά με τη φοροδιαφυγή και την αποφυγή και τις σχετικές οικονομικές συνέπειες. Καθηγητής οικονομικών στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ ,στην Καλιφόρνια ,ο Ζουκμάν λέει στην ισπανική El Pais ότι «οι βασικοί νικητές της παγκοσμιοποίησης ήταν οι πολυεθνικές με την αξιοποίηση των χαμηλών φορολογικών συντελεστών. Ο ανταγωνισμός μάλιστα μεταξύ των χωρών για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων είχε συγκλονιστικές συνέπειες.Τα δεδομένα μιλούν από μόνα τους: Το 1985 , ο μέσος ονομαστικός συντελεστής εταιρικού φόρου στην ΕΕ ήταν 50% και σήμερα είναι λιγότερο από το μισό-μόλις 22%».

Ακόμη και αν καθιερωθεί ελάχιστος παγκόσμιος φορολογικός συντελεστής για τις πολυεθνικές στο 15%, «θα εισρεύσουν στα ταμεία της ΕΕ άλλα 50 δισεκατομμύρια ευρώ. Αν ο συντελεστής ήταν 25% , τα φορολογικά έσοδα θα αυξάνονταν κατά 170 δισεκατομμύρια», προσθέτει.

Σε κάθε περίπτωση ,«το σημερινό μοντέλο δεν είναι βιώσιμο», τονίζει ο Γάλλος οικονομολόγος. «Αλλά δεν υπάρχουν μαγικές σφαίρες. Οι φορολογικοί παράδεισοι θα συνεχίσουν να υφίστανται όσο οι υπόλοιπες χώρες το ανέχονται. Όπως και οι κοινωνικές ανισότητες , η φοροαποφυγή των πολυεθνικών δεν είναι ένας νόμος της φύσης, αλλά πολιτική απόφαση. Που αν δεν ληφθεί, θα αυξηθεί ο κίνδυνος να πάρουν οι Ευρωπαίοι πολίτες …διαζύγιο με την ΕΕ και τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης»