Αστρική αποκάλυψη: Η σουπερνόβα που άλλαξε (ίσως προς το καλύτερο) τη ζωή στη Γη

Η μελέτη της εξέλιξης των ζωντανών οργανισμών αποκαλύπτει συναρπαστικές πληροφορίες για το παρελθόν, ιδιαίτερα όταν συνδέεται με εντυπωσιακές εκρήξεις αστεριών στον γαλαξία.

Έρευνα που δημοσιεύεται στο The Astrophysical Journal Letters αναφέρει ότι μία έξαρση στη γενετική ποικιλομορφία ενός ιού ψαριών της λίμνης Τανγκανίκα, η οποία συνέβη πριν από 2,5 εκατομμύρια χρόνια, συμπίπτει χρονικά με την έκρηξη ενός αρχαίου υπερκαινοφανούς αστέρα (σουπερνόβα).

Εκρήξεις και εξέλιξη

Όπως διαβάζουμε στο sciencealert.com, η ακτινοβολία είναι ένας από τους παράγοντες που προκαλούν άλματα στην εξέλιξη των οργανισμών. Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες είχαν εξετάσει μόνο κοντινές πηγές ακτινοβολίας, όπως ο Ήλιος. Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που εξετάζει την επίδραση άστρων που βρίσκονται εκατοντάδες έτη φωτός μακριά.

Η ακτινοβολία προκαλεί μεταλλάξεις στο DNA, οι οποίες μπορεί είτε να οδηγήσουν στον θάνατο ενός οργανισμού είτε να δημιουργήσουν ένα νέο γονίδιο που προσφέρει εξελικτικό πλεονέκτημα. Στην περίπτωση της λίμνης Ταγκανίκα, φαίνεται πως ισχύει το δεύτερο.

Η φούσκα του γαλαξία

Γιατί προκαλεί έκπληξη η συγκεκριμένη παρατήρηση; Το ηλιακό μας σύστημα βρίσκεται σε αυτό που ονομάζεται «τοπική φούσκα», μια περιοχή του γαλαξία σχετικά αραιή σε άστρα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η «φούσκα» σχηματίστηκε από εκρήξεις σουπερνόβα πριν από εκατομμύρια χρόνια και ότι η ακτινοβολία επηρέασε σημαντικά όλα τα είδη ζωής στη Γη.

Οι κύριοι «ύποπτοι» για την έκρηξη, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι η ομάδα αστεριών Σκορπιού-Κενταύρου, που βρίσκεται σε απόσταση 460 ετών φωτός, ή η ομάδα της Τουκάνας, που απέχει 230 έτη φωτός. Επειδή ένα από τα αστέρια του σχηματισμού Σκορπιού-Κενταύρου είναι πάλσαρ (πυρήνας ενός άστρου που έχει καταρρεύσει), θεωρείται πιο πιθανό η έκρηξη να προήλθε από αυτήν την περιοχή.

Στη μελέτη τους, οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα ιζημάτων από μεγάλα βάθη, δημιουργώντας ένα αρχείο εκατομμυρίων ετών. Συγκεκριμένα, εξέτασαν μία από τις ραδιενεργές μορφές του σιδήρου, τον σίδηρο-60, ο οποίος σχηματίζεται κατά τις εκρήξεις σουπερνόβα. Οι επιστήμονες ταυτοποίησαν μία τέτοια έκρηξη τη χρονική περίοδο κατά την οποία η Γη εισήλθε στη «φούσκα».

Βροχή ραδιενεργού ακτινοβολίας

Οι ερευνητές, όμως, δεν σταμάτησαν εκεί. Προχώρησαν σε προσομοιώσεις για να διερευνήσουν πώς ο σίδηρος-60 θα μπορούσε να επηρεάσει τη Γη. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι «έβρεχε» ακτινοβολία τον πλανήτη για 100.000 χρόνια. Αν η έκρηξη προήλθε από την ομάδα Σκορπιού-Κενταύρου, η επιπλέον δόση ραδιενεργού σιδήρου θα ήταν 30 mGy ετησίως, ενώ από την ομάδα της Τουκάνας 100 mGy. Να σημειωθεί ότι το όριο για την πρόκληση βλαβών στο DNA είναι περίπου 5 mGy τον χρόνο.

Οι ερευνητές δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να πρόκειται για μια απλή χρονική σύμπτωση. Ωστόσο, η «έκρηξη» στη γενετική ποικιλομορφία των ιών στα ψάρια της λίμνης Ταγκανίκα συμπίπτει χρονικά με την αύξηση της συγκέντρωσης σιδήρου-60. Σε κάθε περίπτωση, τα ευρήματα δείχνουν ότι η πορεία της εξέλιξης στη Γη ενδέχεται να έχει επηρεαστεί από γεγονότα που συνέβησαν σε άλλα ηλιακά συστήματα.