CNN: Μπορούν οι ευρωπαϊκές χώρες να καλύψουν τις αυξήσεις δαπανών για την άμυνα;

Η Βορειοατλαντική Αμυντική Συμμαχία των 32 χωρών βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε φάση δραματικής αύξησης των δαπανών, σχεδιάζοντας να ρίξουν δισεκατομμύρια στους στρατούς και στα συστήματα ασφάλειας μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις του CNN, παραμένει αμφίβολο το αν οι Ευρωπαϊκές χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ, με τα τεράστια δημόσια ελλείμματα και χρέη, μπορούν να καλύψουν αυτές τις ανάγκες.

«Δεν έχει προηγούμενο σε εποχές ειρήνης να έχουμε τόσο σημαντικές αυξήσεις δαπανών για οτιδήποτε – πόσο μάλλον για την άμυνα», δήλωσε ο Μαρσέλ Φράτζσερ, Πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών, DIW, στο CNN.

Όπως επισημαίνει το αμερικανικό δίκτυο, τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο % του ΑΕΠ έως το 2035 – στόχος υπερδιπλάσιος του 2% που είναι ο τωρινός στόχος, μετά από απαίτηση εδώ και χρόνια του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Ωστόσο, η δέσμευση των ευρωπαϊκών χωρών – μελών του ΝΑΤΟ έρχεται στον απόηχο της αυξημένης επιθετικότητας της Ρωσίας, αλλά και στην αποφασιστικότητα των ΗΠΑ να σταματήσουν να παίζουν το ρόλο του εγγυητή της ασφάλειας στην Ευρώπη – ρόλο που είχαν αναλάβει από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Τρεις τρόποι χρηματοδότησης

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν τρεις τρόπους για να χρηματοδοτήσουν αυτές τις αυξήσεις αμυντικών δαπανών – μειώνοντας άλλες δαπάνες, αυξάνοντας τους φόρους ή αυξάνοντας το δανεισμό. Όμως, οι αναλυτές θεωρούν ότι και οι τρεις λύσεις δεν είναι πολιτικά βιώσιμες μακροπρόθεσμα για τις υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές χώρες.

Ούτως ή άλλως, πολλές από αυτές τις χώρες δεν κατάφερναν ούτε να εκπληρώσουν τον προηγούμενο στόχο του 2% των δαπανών που είχε οριστεί το 2014. Οι περισσότερες προχώρησαν σε αύξηση αμυντικών δαπανών τα τελευταία τρία χρόνια εξ αιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, που ξεκίνησε το Φεβρουάριο του 2023, με αποτέλεσμα η Κομισιόν να εκτιμά ότι ο στόχος του 2% θα επιτευχθεί και από τις 23 ευρωπαϊκές χώρες φέτος.

Ο νέος, λοιπόν, στόχος του 5% για τα μέλη του ΝΑΤΟ προβλέπει ότι οι χώρες θα ξοδεύουν το 3,5% του ΑΕΠ τους για οπλικά συστήματα και το υπόλοιπο 1,5% θα δίνεται για τη στήριξη της υποδομής, π.χ. για λιμάνια. Για κάποιες χώρες, ουσιαστικά μιλάμε για δεκάδες δισεκατομμύρια επιπλέον δαπάνες από τον προϋπολογισμό τους.

Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Βρετανίας, θα πρέπει να προχωρήσουν σε μαζικό δανεισμό, κάτι που μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο.

Ο Μαρσέλ Φράτζσερ του DIW συμφωνεί. Όπως λέει, για πολλές χώρες του ΝΑΤΟ, οι περικοπές δαπανών είναι αδύνατες. «Η Ευρώπη γερνάει με ταχείς ρυθμούς. Είναι παράλογο να πιστεύει κανείς ότι οι χώρες θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν χρήματα μειώνοντας τις συντάξεις, τη δημόσια περίθαλψη ή την περίθαλψη γενικότερα».

Ο μόνος βιώσιμος τρόπος για να χρηματοδοτηθεί η άμυνα είναι με αύξηση των αμυντικών δαπανών.

Τροχοπέδη το δημόσιο χρέος

Από την άλλη, όμως, το να αυξήσουν το δανεισμό τους οι ευρωπαϊκές χώρες είναι επίσης πάρα πολύ δύσκολο, δεδομένου ότι ήδη βουλιάζουν σε τεράστια χρέη. Η αύξηση του δημοσίου χρέους, λένε οι ειδικοί, θα μπορούσε να «καταπιεί» χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία και το Βέλγιο.

Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο πρωθυπουργός της Γαλλίας προειδοποίησε για το τεράστιο χρέος της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομικής δύναμης της ευρωζώνης.

Από την πλευρά της, η Κομισιόν προσπαθεί να διευκολύνει τις χώρες να ξοδέψουν για την άμυνα ανακοινώνοντας τη δημιουργία ενός ταμείου 150 δισ. δολαρίων από το οποίο θα μπορούν να δανειστούν, αλλά και ευνοϊκά επιτόκια.

Βέβαια, κάποιοι ειδικοί τονίζουν ότι υπάρχει και άλλος τρόπος: Απλά να αθετήσουν την υπόσχεση για αύξηση των αμυντικών δαπανών…