Εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ- ΕΕ: Δασμοί 25% σε χάλυβα και αλουμίνιο από Τραμπ - Πώς απαντούν οι Βρυξέλλες

Οι τελωνειακοί δασμοί 25% στο χάλυβα και το αλουμίνιο, τους οποίους αποφάσισε ο Ντόναλντ Τραμπ, τέθηκαν σε ισχύ σήμερα ένα λεπτό μετά τα μεσάνυχτα (ώρα Ουάσιγκτον, 06:01 ώρα Ελλάδας), σηματοδοτώντας ένα νέο σταθμό στον εμπορικό πόλεμο ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τους κύριους εμπορικούς εταίρους τους.

Ως απάντηση στους εν λόγω αμερικανικούς δασμούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε σήμερα το πρωί ότι θα επιβάλει από την 1η Απριλίου «ισχυρούς, αλλά αναλογικούς» τελωνειακούς δασμούς σε σειρά αμερικανικών προϊόντων.

Η ΕΕ «εκφράζει βαθιά λύπη» για τα μέτρα που αποφασίσθηκαν από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε σε ανακοίνωσή της η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Οι τελωνειακοί δασμοί είναι φόροι. Είναι κακοί για τις επιχειρήσεις και ακόμα χειρότεροι για τους καταναλωτές. Διακυβεύονται θέσεις εργασίας. Οι τιμές θα αυξηθούν. Στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι τα αμερικανικά μέτρα αφορούν προϊόντα 28 δισεκ. δολαρίων, δηλαδή 26 δισεκ. ευρώ. Ανακοίνωσε ότι η απάντηση της ΕΕ θα αφορά αμερικανικά προϊόντα ίσης αξίας. Πρόκειται για ένα νέο σταθμό στον εμπορικό πόλεμο ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τους κύριους εμπορικούς εταίρους τους.

Οι δασμοί αυτοί αφορούν τον Καναδά, την Κίνα, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ιαπωνία ή ακόμα την Αυστραλία, την ώρα που ο δεδηλωμένος στόχος του Τραμπ είναι να προστατεύσει την αμερικανική χαλυβουργία, η παραγωγή της οποίας μειώνεται χρόνο με το χρόνο, καθώς αντιμετωπίζει έναν όλο και πιο έντονο ανταγωνισμό, προερχόμενο κυρίως από την Ασία.

Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου ήδη κατά την πρώτη θητεία του (2017-2021), όμως αυτοί οι νέοι δασμοί είναι «χωρίς εξαιρέσεις και χωρίς απαλλαγές», όπως διαβεβαίωσε όταν τους ανακοίνωσε, στις αρχές Φεβρουαρίου.

Η ευρωπαϊκή απάντηση θα δοθεί σε δύο χρόνους. Την 1η Απριλίου, τα αντίμετρα της ΕΕ που είχαν τεθεί σε εφαρμογή το 2018 και το 2020 ως απάντηση στους αμερικανικούς τελωνειακούς δασμούς της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ θα αποκατασταθούν αυτομάτως, μετά τη λήξη της αναστολής τους στις 31 Μαρτίου.

«Για πρώτη φορά, αυτά τα μέτρα εξισορρόπησης θα εφαρμοσθούν στην ολότητά τους. Τελωνειακοί δασμοί θα επιβληθούν σε προϊόντα που κυμαίνονται από πλοία μέχρι το μπέρμπον, περνώντας από τις μοτοσικλέτες», εξήγησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Όμως οι νέοι τελωνειακοί δασμοί, που τέθηκαν σήμερα σε ισχύ, προχωρούν πολύ μακρύτερα απ' αυτούς της πρώτης θητείας του Τραμπ.

Κατά συνέπεια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε σήμερα διαδικασία για να επιβάλει επιπλέον αντίμετρα στις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε να έχουν τον ίδιο αντίκτυπο με τα αμερικανικά μέτρα.

Ο πρώτος σταθμός αυτής της διαδικασίας είναι μια φάση «διαβούλευσης δύο εβδομάδων με τα ενδιαφερόμενα μέρη της ΕΕ» ώστε να εξασφαλισθεί ότι θα στοχοθετηθούν «τα σωστά προϊόντα» και θα «διασφαλισθεί μια αποτελεσματική απάντηση (...) μειώνοντας στο ελάχιστο τις αναταράξεις για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους ευρωπαίους καταναλωτές». Αυτά τα πρόσθετα μέτρα πρόκειται να τεθούν σε ισχύ στα μέσα Απριλίου.

Τα αντίμετρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολογεί μια σειρά από αντίμετρα για την προστασία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, των εργαζομένων και των καταναλωτών από τον αντίκτυπο των εμπορικών περιορισμών που επέβαλαν σήμερα οι ΗΠΑ με δασμούς έως και 25% στις εισαγωγές χάλυβα, αλουμινίου και ορισμένων προϊόντων που περιέχουν χάλυβα και αλουμίνιο.

Η Επιτροπή έχει δρομολογήσει μια ταχεία και αναλογική απάντηση, σχεδιασμένη για την προάσπιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων μέσω δύο αντιμέτρων, ως απάντηση στους δασμούς 25% που επέβαλαν οι ΗΠΑ.

1) Την εκ νέου επιβολή των μέτρων εξισορρόπησης που ανεστάλησαν το 2018 και το 2020. Δηλαδή, την 1η Απριλίου 2025, τα μέτρα επανεξισορρόπησης του 2018 (στοχεύει σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 2,8 δισ. Ευρώ) και του 2020 (είχαν προγραμματιστεί να τεθούν σε ισχύ τον Ιούνιο του 2021, αλλά τότε η ΕΕ ανέστειλε όλα τα μέτρα και του 2018 έως τις 31 Μαρτίου 2025). Αυτά θα επανέλθουν αυτομάτως σε ισχύ μετά τη λήξη της αναστολής τους στις 31 Μαρτίου. Για πρώτη φορά, αυτά τα μέτρα επανεξισορρόπησης θα εφαρμοστούν πλήρως. Οι δασμοί θα εφαρμοστούν σε προϊόντα που κυμαίνονται από βάρκες έως μπερμπον και μοτοσικλέτες.

2)Την επιβολή νέας δέσμης πρόσθετων μέτρων. Η Επιτροπή ξεκίνησε στις 12 Μαρτίου τη διαδικασία για την επιβολή πρόσθετων αντιμέτρων στις ΗΠΑ,θα στοχεύσουν σε αγαθά αξίας περίπου 18 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία στη συνέχεια θα εφαρμοστούν μαζί με τα επανεπιβαλλόμενα μέτρα από το 2018 (2,8 δισ. ευρώ αμερικανικών προϊόντων).

Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η συνολική αξία των μέτρων της ΕΕ αντιστοιχεί στην αυξημένη αξία του εμπορίου που επηρεάζεται από τους νέους δασμούς των ΗΠΑ.

Πιο αναλυτικά, η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξηγεί την πολιτική των ΗΠΑ και τα μέτρα που πάρθηκαν από την ΕΕ, αλλά και τις επόμενες κινήσεις.

Πλαίσιο: Μέτρα και αντίμετρα που επιβλήθηκαν υπό την προηγούμενη κυβέρνηση Trump

Τον Ιούνιο του 2018, η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ εισήγαγε δασμούς στις ευρωπαϊκές εξαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, με στόχο προϊόντα της ΕΕ αξίας 6,4 δισεκατομμυρίων ευρώ (8 δισεκατομμύρια ευρώ με βάση τις ροές και τις αξίες του 2024). Τον Ιανουάριο του 2020 ακολούθησαν πρόσθετοι δασμοί, οι οποίοι επηρέασαν περίπου 40 εκατ. ευρώ εξαγωγές της ΕΕ ορισμένων παράγωγων προϊόντων χάλυβα και αλουμινίου. Η ΕΕ απάντησε σε αυτά με μια στοχευμένη δέσμη των λεγόμενων «μέτρων επανεξισορρόπησης».

Το 2018, τα αντίμετρα της ΕΕ διαρθρώθηκαν σε δύο δέσμες μέτρων (παραρτήματα I και II), που επηρεάζουν διαφορετικές κατηγορίες προϊόντων. Το παράρτημα Ι στόχευε αμερικανικά προϊόντα αξίας 2,8 δισ. ευρώ, ενώ το παράρτημα ΙΙ επρόκειτο να στοχεύσει σε προϊόντα αξίας 3,6 δισ. ευρώ. Παρόμοια αντίδραση της ΕΕ ακολούθησε τη δεύτερη δέσμη δασμών των ΗΠΑ το 2020.

Όσον αφορά τα μέτρα επανεξισορρόπησης του 2018, ενώ το παράρτημα Ι τέθηκε σε ισχύ αμέσως τον Ιούνιο του 2018, το παράρτημα ΙΙ είχε προγραμματιστεί να τεθεί σε ισχύ τον Ιούνιο του 2021. Πριν από την προγραμματισμένη εφαρμογή του παραρτήματος ΙΙ, η ΕΕ ανέστειλε όλα τα μέτρα (δηλαδή και τα δύο παραρτήματα) έως τις 31 Μαρτίου 2025. Τα μέτρα επανεξισορρόπησης της ΕΕ για το 2020 θα επανέλθουν επίσης την 1η Απριλίου. Αυτό προέκυψε έπειτα από συζητήσεις με τις ΗΠΑ, οι οποίες συμφώνησαν να αναστείλουν τους δασμούς 232 για τους εξαγωγείς της ΕΕ εντός συγκεκριμένης ποσόστωσης. Αυτό παρείχε στις δύο πλευρές χώρο για να συνεργαστούν για μια πιο μακροπρόθεσμη λύση μέσω μιας παγκόσμιας ρύθμισης που θα αντιμετωπίσει την ένταση του άνθρακα και την παγκόσμια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα.

Τα νέα μέτρα των ΗΠΑ

Τα αμερικανικά μέτρα που τέθηκαν σε εφαρμογή στις 12 Μαρτίου αποτελούνται από τρία βασικά στοιχεία:

1) Επαναφορά των δασμών του τμήματος 232 του Ιουνίου 2018 στα προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου. Αυτοί κάλυπταν διάφορους τύπους ημιέτοιμων και τελικών προϊόντων, όπως σωλήνες χάλυβα, σύρμα και φύλλο κασσίτερου.

2)Αύξηση των δασμών που επιβλήθηκαν στο αλουμίνιο από το αρχικό 10% σε 25%.

3)Επέκταση των δασμών σε άλλα προϊόντα, ιδίως: προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, όπως οικιακά προϊόντα όπως μαγειρικά σκεύη ή κουφώματα.Προϊόντα που αποτελούνται µόνο εν µέρει από χάλυβα ή αλουµίνιο, όπως µηχανήµατα, εξοπλισµός γυµναστικής, ορισµένες ηλεκτρικές συσκευές ή έπιπλα. Επιπλέον, ο Υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ θα θεσπίσει έως τις 12 Μαΐου 2025 ένα σύστημα με το οποίο οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να επεκτείνουν τον κατάλογο των προϊόντων παραγώγων χάλυβα και αλουμινίου που υπόκεινται σε πρόσθετους δασμούς έως 25%.

Οι αμερικανικοί δασμοί θα επηρεάσουν συνολικά εξαγωγές της ΕΕ ύψους 26 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί περίπου στο 5% των συνολικών εξαγωγών αγαθών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ. Με βάση τις τρέχουσες ροές εισαγωγών, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα οι εισαγωγείς στις ΗΠΑ να πρέπει να καταβάλουν έως και 6 δισ. ευρώ σε πρόσθετους εισαγωγικούς δασμούς.

Η απάντηση της ΕΕ

Η Επιτροπή έχει δρομολογήσει μια ταχεία και αναλογική απάντηση, σχεδιασμένη για την προάσπιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων μέσω δύο αντιμέτρων:

1) Την εκ νέου επιβολή των μέτρων εξισορρόπησης που ανεστάλησαν το 2018 και το 2020

2) την επιβολή νέας δέσμης πρόσθετων μέτρων.

Επαναφορά των ανασταλμένων αντιμέτρων

Την 1η Απριλίου 2025, τα μέτρα επανεξισορρόπησης του 2018 και του 2020 θα επανέλθουν αυτομάτως σε ισχύ μετά τη λήξη της αναστολής τους στις 31 Μαρτίου. Για πρώτη φορά, αυτά τα μέτρα επανεξισορρόπησης θα εφαρμοστούν πλήρως. Οι δασμοί θα εφαρμοστούν σε προϊόντα που κυμαίνονται από βάρκες μέχρι μπερμπον και μοτοσικλέτες.

Μια νέα δέσμη πρόσθετων μέτρων

Δεδομένου ότι οι νέοι δασμοί των ΗΠΑ είναι σημαντικά ευρύτεροι σε πεδίο εφαρμογής και επηρεάζουν σημαντικά μεγαλύτερη αξία του ευρωπαϊκού εμπορίου, η Επιτροπή ξεκίνησε στις 12 Μαρτίου τη διαδικασία για την επιβολή πρόσθετων αντιμέτρων στις ΗΠΑ. Αυτά θα στοχεύσουν σε αγαθά αξίας περίπου 18 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία στη συνέχεια θα εφαρμοστούν μαζί με τα επανεπιβαλλόμενα μέτρα από το 2018. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η συνολική αξία των μέτρων της ΕΕ αντιστοιχεί στην αυξημένη αξία του εμπορίου που επηρεάζεται από τους νέους δασμούς των ΗΠΑ.

Το πρώτο βήμα στη διαδικασία αυτή είναι η έναρξη διαβουλεύσεων διάρκειας δύο εβδομάδων με τους ενδιαφερόμενους φορείς της ΕΕ. Οι διαβουλεύσεις αυτές θα διασφαλίσουν ότι θα επιλεγούν τα κατάλληλα προϊόντα για να συμπεριληφθούν στα νέα αντίμετρα, εξασφαλίζοντας μια αποτελεσματική και αναλογική απάντηση που θα περιορίσει στο ελάχιστο τις διαταραχές για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές της ΕΕ.

1) 12 Μαρτίου - Αρχίζουν οι διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη:

Ο κατάλογος των στοχευμένων προϊόντων που προτείνει η Επιτροπή δημοσιεύεται στον δικτυακό τόπο της ΓΔ Εμπορίου. Τα προτεινόμενα προϊόντα-στόχοι περιλαμβάνουν ένα μείγμα βιομηχανικών και γεωργικών προϊόντων: Τα βιομηχανικά προϊόντα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, δερμάτινα είδη, οικιακές συσκευές, οικιακά εργαλεία, πλαστικά, προϊόντα ξύλου. Τα γεωργικά προϊόντα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, πουλερικά, βοδινό κρέας, ορισμένα θαλασσινά, ξηρούς καρπούς, αυγά, γαλακτοκομικά, ζάχαρη και λαχανικά.

2) 26 Μαρτίου και τις επόμενες ημέρες: Ολοκληρώνεται η διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή ενοποιεί και αξιολογεί τις εισηγήσεις των ενδιαφερομένων μερών. Επιτροπή οριστικοποιεί το σχέδιο εκτελεστικής πράξης και διαβουλεύεται με τα κράτη μέλη σχετικά. Η νομική βάση για την πράξη αυτή θα είναι ο κανονισμός για την επιβολή της νομοθεσίας (κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 654/2014), καθώς θεωρούμε ότι τα μέτρα των ΗΠΑ αποτελούν διασφαλίσεις. Η διαδικασία αυτή θα ακολουθήσει τη διαδικασία της προσαρμογής της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη της ΕΕ θα κληθούν να εγκρίνουν τα προτεινόμενα μέτρα πριν από την έγκρισή τους.

3) Μέσα Απριλίου - ολοκληρώνεται η διαδικασία έγκρισης και τίθεται σε ισχύ η πράξη που επιβάλλει τα αντίμετρα.