«Μπαράζ» αντιδράσεων για τα 6 εργοστάσια καύσης σκουπιδιών – Στη διαβούλευση το σχέδιο του ΥΠΕΝ

Στα σκαριά βρίσκονται έξι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων σε όλη την Ελλάδα, με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας  να έχει ήδη θέσει από 1η Αυγούστου σε δημόσια διαβούλευση τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Στόχος; Η μείωση της ταφής απορριμμάτων στο 10% έως το 2030. Πραγματικότητα όμως, λένε οι επικριτές, είναι πως το… «μάρμαρο» θα το πληρώσουν δήμοι και πολίτες.

Πώς «καίνε» σκουπίδια για να παράγουν ρεύμα – Τι είναι οι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης

Οι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων (γνωστές διεθνώς ως WtE – Waste to Energy) είναι σύγχρονες εγκαταστάσεις που μετατρέπουν το υπόλειμμα των αστικών στερεών αποβλήτων σε ηλεκτρική και θερμική ενέργεια. Δεν μιλάμε για το σύνολο των σκουπιδιών, αλλά για ό,τι απομένει μετά την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση – το λεγόμενο «υπόλειμμα» που δεν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί.

Η διαδικασία βήμα-βήμα

• Προετοιμασία υλικών: Τα απορρίμματα που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν ή να κομποστοποιηθούν υποβάλλονται σε μηχανική επεξεργασία και μετατρέπονται σε Απορριμματογενείς Ενεργειακές Πρώτες Ύλες (ΑΕΠΥ).
• Καύση σε υψηλές θερμοκρασίες: Στους κλιβάνους με «κινούμενη εσχάρα» (moving grate incineration), τα απορρίμματα καίγονται σε θερμοκρασίες άνω των 850°C. Οι ακραίες θερμοκρασίες διασπούν πλήρως οργανικές ενώσεις και εξουδετερώνουν παθογόνους μικροοργανισμούς.
• Αξιοποίηση θερμότητας: Η θερμότητα που απελευθερώνεται θερμαίνει νερό, δημιουργώντας ατμό υψηλής πίεσης.
• Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας: Ο ατμός κινεί τουρμπίνες που παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα, το οποίο διοχετεύεται στο δίκτυο.
• Παραγωγή θερμικής ενέργειας: Σε κάποιες χώρες (κυρίως Βόρεια Ευρώπη) η θερμότητα χρησιμοποιείται και για τηλεθέρμανση, ζεσταίνοντας ολόκληρες πόλεις.

Από σκουπίδια… στο 2% της κατανάλωσης ρεύματος

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΥΠΕΝ, οι έξι μονάδες που σχεδιάζονται στην Ελλάδα θα παράγουν συνολικά 1.033 GWh ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως,  ποσότητα που καλύπτει περίπου το 2% της ετήσιας κατανάλωσης της χώρας. Η ενέργεια που προέρχεται από το βιοαποδομήσιμο κλάσμα των αποβλήτων καταγράφεται ως Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας  (ΑΠΕ), συμβάλλοντας στη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Τι γίνεται με τους ρύπους

Οι μονάδες διαθέτουν εξελιγμένα συστήματα φιλτραρίσματος που συγκρατούν σωματίδια, βαρέα μέταλλα και διοξίνες, ώστε να πληρούνται τα αυστηρά όρια της ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις Βιομηχανικές Εκπομπές (2010/75/ΕΕ). Παράλληλα, η τέφρα πυθμένα (bottom ash) μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε έργα οδοποιίας ή κατασκευές, ενώ η πιο επικίνδυνη ιπτάμενη τέφρα (fly ash) υφίσταται ειδική επεξεργασία.

Η διεθνής πρακτική και η ελληνική ιδιαιτερότητα

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι μονάδες WtE ανήκουν σε δήμους ή δημόσιους φορείς, με το όφελος της φθηνής ενέργειας να επιστρέφει στους πολίτες. Στην Ελλάδα, όμως, το μοντέλο που φαίνεται να προκρίνεται προβλέπει ιδιωτική διαχείριση, με τους δήμους να πληρώνουν για την καύση των απορριμμάτων τους και την ενέργεια να πωλείται στο δίκτυο σε τιμές αγοράς.

Και εδώ ακριβώς ξεκινά η πολιτική και κοινωνική σύγκρουση: Αν η τεχνολογία υπόσχεται «καθαρή» ενέργεια και λιγότερα σκουπίδια στις χωματερές, ποιος τελικά θα καρπωθεί τα οφέλη;

Η άλλη όψη

Δήμαρχοι, κόμματα και φορείς καταγγέλλουν πως η διαβούλευση γίνεται κατακαλόκαιρο, με ελλιπή στοιχεία και ασφυκτικές προθεσμίες. Κοινός παρονομαστής των αντιδράσεων: οι πολίτες θα πληρώνουν για να παραδίδουν σκουπίδια στις ιδιωτικές μονάδες, οι οποίες ,με επιδότηση κατασκευής και παραγωγής, θα πουλάνε την ενέργεια σε τιμές αγοράς.

Ο Δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας  μιλά για «δώρο σε λίγους και εκλεκτούς» με πολλαπλά κέρδη για τους ιδιώτες, ενώ ο Δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης Γρηγόρης Κωνσταντέλλος ζητά ανάκληση της διαβούλευσης και διάλογο με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καταγγέλλοντας «προσχηματική διαδικασία» και απόκρυψη κρίσιμων οικονομικών και χωροταξικών στοιχείων.

Πολιτικές «φωτιές»

ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζουν την καύση απορριμμάτων αντιπεριβαλλοντική και κοστοβόρα, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι απομακρύνεται από την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία.

Η κόντρα μόλις ξεκίνησε. Και όλα δείχνουν πως η «μάχη των σκουπιδιών» θα είναι από τις πιο… καυτές του φετινού καλοκαιριού.