Γερμανία: Η επόμενη ημέρα μετά την επεισοδιακή εκλογή Μερτς - Η «ανταρσία» και το σοκ στα ΜΜΕ

Μια «συντεταγμένη, κομψή» αλλαγή κυβέρνησης δεν θεωρείται πλέον κάτι αυτονόητο, ούτε καν για τα ευρωπαϊκά κράτη. Τόσο ο νέος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς όσο και ο προκάτοχός του, Όλαφ Σολτς, αναφέρθηκαν επανειλημμένα στις βάσεις και στην ποιότητα της γερμανικής δημοκρατίας, όπως αυτή αναδείχθηκε το τελευταίο διάστημα. Κι όμως. Λίγες ώρες νωρίτερα, ο κ. Μερτς είχε υποστεί μια πρωτοφανή ταπεινωτική ήττα στην πρώτη ψηφοφορία της Bundestag και, παρά το γεγονός ότι στην πράξη δεν διακυβευόταν η εκλογή του, όλοι –εντός και εκτός Γερμανίας– είχαν αντιληφθεί τη σοβαρότητα του πλήγματος που δέχθηκε η νέα κυβέρνηση και κυρίως ο επικεφαλής της.

Η «ανταρσία» που εκδηλώθηκε από βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού μπορεί να αιφνιδίασε χθες το πρωί όλους όσοι περίμεναν μια τυπική διαδικασία και μια πανηγυρική έναρξη της θητείας του Φρίντριχ Μερτς στην καγκελαρία, έπειτα από αναμονή σχεδόν 20 ετών, αλλά εκ των υστέρων θα έπρεπε μάλλον να θεωρείται σχεδόν λογική. Δεν είναι μυστικό ότι ο νέος καγκελάριος δεν είναι δημοφιλής ως πρόσωπο και ότι αντιμετωπίστηκε από το ίδιο του το κόμμα σχεδόν ως «αναγκαίο κακό». Η υπαναχώρησή του από μια εκ των θεμελιωδών αρχών των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) περί «φρένου χρέους» και οι –εν πολλοίς αναπόφευκτοι– συμβιβασμοί με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) στην προσπάθεια για τον σχηματισμό κυβέρνησης, δεν εκτιμήθηκαν από μεγάλη μερίδα στελεχών και ψηφοφόρων.

Επιπλέον, η επιλογή του Φρίντριχ Μερτς να εμπιστευτεί κομβικά υπουργεία σε στελέχη της αγοράς χαιρετίστηκε από τον κόσμο των επιχειρήσεων μεν, αλλά όχι από την λαϊκή βάση του κόμματος και τους βουλευτές - εκφραστές της που έμειναν εκτός κυβέρνησης. Ίσως θα έπρεπε λοιπόν η ηγεσία του κόμματος να είχε εγκαίρως αντιληφθεί ότι η κομματική γραμμή δεν ήταν αρκετά ισχυρή ώστε να κατευνάσει τα πνεύματα. Το SPD από την άλλη είχε μάλλον λιγότερους λόγους να υπονομεύσει τη συνεργασία με διαρροές, αν και η σπουδή του αρχηγού Λαρς Κλινγκμπάιλ να «αποκαταστήσει» τον εαυτό του στην αντικαγκελαρία και στο υπουργείο Οικονομικών, σα να μην είχε υποστεί το SPD μια ιστορική ήττα υπό την ηγεσία του, δυσαρέστησε πολλούς «συντρόφους».

Σοκ στα ΜΜΕ

Η χθεσινή εξέλιξη δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Κανένας από τους άλλους εννέα καγκελάριους δεν είχε αποτύχει να εκλεγεί «με την πρώτη» από την Bundestag.

Τα γερμανικά ΜΜΕ δεν έκρυψαν το αρχικό τους σοκ, ενώ και οι μετέπειτα αναλύσεις αναδεικνύουν πόσο ευάλωτο είναι τελικά το δημοκρατικό οικοδόμημα. Οι περισσότεροι σχολιαστές συμφωνούν άλλωστε ότι η νέα κυβέρνηση ξεκινά την θητεία της με ένα σοβαρό πλήγμα – κι όχι μόνο στο γόητρό της.

«Ο Φρίντριχ Μερτς ξέρει από ήττες. Δεν φανταζόταν ωστόσο ότι θα γινόταν ο πρώτος καγκελάριος που δεν θα εκλεγόταν από τον α' γύρο. Δεν θα μπορέσει να αποβάλει αυτό το στίγμα σύντομα – αυτή η συνειδητοποίηση ήταν αποτυπωμένη στο πρόσωπό του την στιγμή της ήττας (...) Αυτό το μήνυμα της ασταθούς πλειοψηφίας θα παραμείνει ως ψεγάδι σε αυτή τη νέα κυβέρνηση. Έχει πράγματι ο συνασπισμός μια σταθερή βάση εργασίας; Για να μην αναφερθούμε στην εσωτερική απώλεια εμπιστοσύνης που σίγουρα προκάλεσε αυτή η διαδικασία», σχολιάζει το πρώτο κανάλι της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης ARD.

Σε άλλο σχόλιό του, το ARD αναφέρεται σε «βαρύ φορτίο» με το οποίο ξεκινά η θητεία του Φρίντριχ Μερτς και σε «δυσπιστία» η οποία θα βαρύνει πάντα την κυβέρνησή του και επισημαίνει ότι σε περίοδο κρίσεων, «ένας καγκελάριος που δεν έχει από την αρχή την πλειοψηφία είναι εξαιρετικά αποδυναμωμένος», καθώς «η ζημιά έχει γίνει και είναι δύσκολο να διορθωθεί πολύ γρήγορα, ενώ όταν στο μέλλον θα υπάρξουν δυσκολίες, όλοι θα θυμούνται τι συνέβη». Όπως τονίζει ο αρθρογράφος, ο κ. Μερτς θα πρέπει να αναρωτηθεί γιατί δεν τον υποστήριξαν όλοι οι βουλευτές των κομμάτων της κυβέρνησής του. «Έχει αποξενώσει πολλούς τα τελευταία χρόνια και μήνες. Ο θυμός είναι κατανοητός. Αλλά ίσως όσοι δεν τον ψήφισαν χθες, θα έπρεπε να το πουν στον Φρίντριχ Μερτς προσωπικά και να μην κρατούν όμηρο μια ολόκληρη χώρα. Οι καιροί είναι πολύ σοβαροί για ένα τέτοιο μάθημα. Μπορεί κανείς να ψηφίσει όχι. Αλλά το να ζημιώσει κανείς τον δικό του υποψήφιο και να μην πει λέξη είναι δειλία. Και ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι. Ο (πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ) Πούτιν θα είναι ευχαριστημένος – και όχι μόνο αυτός. Οι εξτρεμιστές στη Γερμανία θα είναι επίσης ευχαριστημένοι. Το AfD είναι στην Bundestag – η κοινοβουλευτική του ομάδα είναι μεγαλύτερη από ποτέ (...) Η κυβέρνηση υπέστη σοβαρή οπισθοδρόμηση. Αυτό μπορεί να διορθωθεί. Αλλά σας παρακαλώ, ξεκινήστε τώρα», γράφει χαρακτηριστικά αρθρογράφος του ARD.

H οικονομική εφημερίδα Handelsblatt μιλάει για «εφιαλτική ψηφοφορία» και σοβαρό πλήγμα για τον καγκελάριο. «Το χειρότερο σενάριο είναι η δυσπιστία μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων και των πολιτών. Αυτό αυξάνει την πίεση στην κυβέρνηση, προκειμένου να αποδώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ο Φρίντριχ Μερτς, ένας σοβαρά πληγωμένος καγκελάριος, αποτελεί ένα τεράστιο βάρος για τον συνασπισμό CDU/CSU και SPD. Και ένα χάος που, ειδικά στη Γερμανία, σχεδόν ποτέ δεν θεωρείτο πιθανό σε αυτή την κλίμακα», αναφέρεται.

«Ίσως ο Μερτς τώρα να κατάλαβε», είναι ο τίτλος του άρθρου γνώμης που δημοσιεύεται στην ψηφιακή έκδοση του περιοδικού Der Spiegel. «Ο καγκελάριος πρέπει να αλλάξει, διαφορετικά θα αποτύχει», προειδοποιεί αρθρογράφος του, επικρίνοντας βουλευτές που δεν πειθάρχησαν στην κομματική «γραμμή».

«Ανεξάρτητα από τα κίνητρά τους, είτε δεν τους άρεσε η πολιτική της νέας κυβέρνησης είτε οι επιλογές του Μερτς ή του Κλινγκμπάιλ σε πρόσωπα είτε απλώς ενεργούσαν από πληγωμένη ματαιοδοξία: όποιος, σε αυτό το διεθνές κλίμα, προκρίνει τις προσωπικές του ευαισθησίες έναντι ενός καλού ξεκινήματος για την ίδια του την κυβέρνηση, ενεργεί ανεύθυνα», τονίζει ο συντάκτης και διερωτάται «πόσο ενθαρρυντικά ξεκινά την θητεία του ένας καγκελάριος που δεν μπορεί καν να οργανώσει ούτε τη δική του εκλογή». Ο νέος καγκελάριος «πρέπει να προωθήσει τις θέσεις του. Πρέπει να πείσει τους αντιπάλους του, όχι μόνο στο CDU/CSU, αλλά και στο SPD. Δεν πρέπει να απαιτεί υποταγή, αλλά πρέπει να υποδεικνύει συμβιβασμούς. Το γεγονός ότι ο αντικαγκελάριός του Λαρς Κλινγκμπάιλ παλεύει με παρόμοια προβλήματα, δεν διευκολύνει τα πράγματα. Θα είναι ακόμα ικανός ο Μερτς, ο οποίος γίνεται 70 ετών φέτος, να αλλάξει; Θα ήταν έκπληξη, καθώς αρνείται σταθερά να το κάνει τα τελευταία 30 χρόνια. Αλλά δεν είναι αδύνατο. Ίσως το σοκ της ήττας του πρώτου γύρου των εκλογών να είναι αρκετά μεγάλο. Τότε η απερίσκεπτη συμπεριφορά των αντιφρονούντων θα είχε ακόμα κάποιο όφελος», εκτιμά ο αρθρογράφος.

Στην Bild, η διευθύντρια σύνταξης Μάριον Χορν σε σχόλιό της κάνει λόγο για «δημοκρατικό κέντρο που δεν έχει πλέον καμία εξουσία» και εκφράζει «σοβαρές αμφιβολίες» σχετικά με το εάν η νέα κυβέρνηση είναι βιώσιμη, καθώς, όπως έκρινε, τα δημοκρατικά κόμματα δεν ήταν σε θέση να εκλέξουν μόνα τους τον καγκελάριο, αλλά χρειάστηκαν την βοήθεια των υπόλοιπων κομμάτων, τα οποία άνοιξαν τον δρόμο για την δεύτερη ψηφοφορία. «Στο τέλος της ημέρας, η Γερμανία έχει τώρα έναν νέο καγκελάριο και μια νέα κυβέρνηση. Δεν μπορώ παρά να νιώθω ανακούφιση. Πάντα έλεγαν ότι η Βόννη δεν είναι Βαϊμάρη. Αλλά ισχύει αυτό και για το Βερολίνο; Νομίζω ότι σήμερα (χθες) στο κτίριο του Ράιχσταγκ υπήρχε κάτι παραπάνω από μια νότα Βαϊμάρης», αναφέρει η κυρία Χορν.