Οι Ιταλοί κατασκευαστές είναι τιτάνες της παγκόσμιας βιομηχανίας μόδας, που χαίρουν εκτίμησης για τα χειροποίητα προϊόντα και τα υλικά τοπικής προέλευσης. Ωστόσο, η κρίση είναι κοντά για το Made‑in‑Italy. Από την έλλειψη νέων μαθητευόμενων μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη, όλα απειλούν την υπεροχή της ιταλικής μόδας.

Όπως διαβάζουμε στο Euronews, σε μια πρόσφατη διάσκεψη στη Βενετία, εμπειρογνώμονες του κλάδου παρουσίασαν το όραμά τους για το πώς το Made‑in‑Italy μπορεί να ανανεωθεί.

Στον πυρήνα της ιταλικής μόδας βρίσκεται η χειροποίητη, παραδοσιακή τέχνη, η οποία συχνά απαιτεί μακρά και επίπονη εκπαίδευση. Η ανησυχία στον κλάδο αυξάνεται, καθώς οι νέοι είναι όλο και πιο απρόθυμοι να αναλάβουν μακροχρόνιες μαθητείες για να μάθουν το επάγγελμα.

Ο στυλοβάτης της ναπολιτάνικης μόδας είναι το κοστούμι κατά παραγγελία. Οι δρόμοι στο κέντρο της πόλης είναι γεμάτοι με ανεξάρτητες ιστορικές μπουτίκ, όπου οι ράφτες μεταδίδουν τις εκπληκτικές δεξιότητές τους σε νέους μαθητευόμενους. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, αυτά τα ατελιέ δυσκολεύονται να βρουν εργατικό δυναμικό της επόμενης γενιάς.

Οι Giuseppe και Massimiliano Attolini έχουν ντύσει αρχηγούς κρατών, ηθοποιούς και επιχειρηματίες και έχουν σχεδιάσει κοστούμια για ταινίες όπως το House of Gucci. Στο ατελιέ τους, χρειάζονται 25 ώρες για να ράψουν ένα σακάκι και 33 ώρες για ένα ολόκληρο κοστούμι.

«Η δυσκολία στην εύρεση εργαζομένων δεν είναι μόνο για εμάς: είναι ένα συστημικό πρόβλημα», δήλωσε πρόσφατα ο Giuseppe Attolini στα ιταλικά μέσα ενημέρωσης. «Οι νέοι σήμερα δεν προσελκύονται από αυτή τη δουλειά. Δεν βλέπουν προοπτικές και κανείς δεν τους προσφέρει. Ψάχνουν για εύκολο χρήμα και σύντομες σταδιοδρομίες».

Το ίδιο συμβαίνει παντού, από τα εργοστάσια δέρματος στην Τοσκάνη μέχρι τους υφαντές μαλλιού στο Πιεμόντε. Σύμφωνα με την ένωση βιοτεχνών Confartigianato Imprese, το δεύτερο τρίμηνο του 2025 έκλεισαν 1.035 εταιρείες ενδυμάτων και δέρματος, εν μέρει λόγω της μείωσης του εργατικού δυναμικού. Η συνολική αξία της βιομηχανίας της μόδας ήταν περίπου 104 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023. Το ποσό αυτό μειώθηκε στα 90 δισεκατομμύρια ευρώ το 2024, ενώ φέτος αναμένεται να κυμανθεί στα 80 δισεκατομμύρια ευρώ.

Είναι απειλή η τεχνητή νοημοσύνη;

Ένα σημαντικό μέρος του κύρους του Made‑in‑Italy είναι η γνώση - και συχνά η συνάντηση - με τον σχεδιαστή που βρίσκεται πίσω από ένα προϊόν μόδας. Οι ειδικοί του κλάδου προειδοποιούν ότι η άνοδος της τεχνολογίας όπως η τεχνητή νοημοσύνη υπονομεύει αυτόν τον βασικό παράγοντα της ιταλικής μόδας. Όπως έγραψε ο δημοσιογράφος Alessandro D'Ercole στη La Voce di New York, ίσως αυτό που είναι πιο σημαντικό από το Made‑in‑Italy είναι η έννοια του Made by Italians.

Ο Simone Balducci, πρόεδρος του ομίλου Federmoda για την επαρχία της Φλωρεντίας, λέει ότι ο «ανθρώπινος παράγοντας» έχει υποτιμηθεί. «Για να κάνουμε τη δουλειά μας, χρειάζονται τουλάχιστον πέντε χρόνια μαθητείας και δέκα για να έχουμε έναν εξειδικευμένο εργαζόμενο που εγγυάται προσοχή και ακρίβεια. Κάποιοι πιστεύουν ότι η τεχνολογική καινοτομία μπορεί να αντισταθμίσει τις χειρωνακτικές δεξιότητες, αλλά αυτό δεν ισχύει», δήλωσε στα ιταλικά μέσα ενημέρωσης.

Τα κλειδιά για το μέλλον της ιταλικής μόδας

Το γενικό μήνυμα των εμπειρογνωμόνων του κλάδου στο Φόρουμ Βιώσιμης Μόδας της Βενετίας, ήταν η επείγουσα ανάγκη αναθεώρησης του τι σημαίνει Made‑in‑Italy, ξεκινώντας από αυστηρότερους ελέγχους σε όλα τα στάδια της παραγωγής.

Πρώτα απ' όλα, υπάρχει ανάγκη για διαφάνεια στην αλυσίδα εφοδιασμού, ώστε να αποτραπεί η είσοδος στην αγορά, χωρίς να γίνει αντιληπτή, μαζική παραγωγή ξένων προϊόντων χαμηλότερης ποιότητας. Ο κλάδος Confindustria Moda δηλώνει ότι αναπτύσσει μια ψηφιακή πλατφόρμα για την παροχή μεθόδων επαλήθευσης για τις εταιρείες. Ο κλάδος δηλώνει ότι θα είναι ένα σύστημα ανοιχτού κώδικα που θα μπορούν να χρησιμοποιούν όλοι για να αναγνωρίζουν τις «ενάρετες εταιρείες».

Η άλλη σημαντική εξέλιξη θα αφορά τη βιωσιμότητα. Το Εθνικό Επιμελητήριο Μόδας της Ιταλίας καταρτίζει έναν κοινό κατάλογο κριτηρίων βιωσιμότητας για τις επιχειρήσεις, ενώ ένα νομοσχέδιο θα προτείνει την πιστοποίηση συμμόρφωσης και τη δημιουργία βάσης δεδομένων με τις επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτήρια.

«Ένα σαφές και κοινό μήνυμα αναδύεται από τη Βενετία: η βιωσιμότητα δεν είναι κόστος - είναι η βιομηχανική μας ταυτότητα και ο πραγματικός κινητήρας της ανταγωνιστικότητας του Made‑in‑Italy», δήλωσε ο Luca Sburlati, πρόεδρος της Confindustria Moda, κατά τη διάρκεια της διάσκεψης. «Το μέλλον της ιταλικής μόδας θα είναι βιώσιμο, ανταγωνιστικό και ενωμένο ή δεν θα υπάρχει καθόλου».