Η καθημερινή διαδρομή που σκοτώνει: Τι δείχνουν στοιχεία για τα τροχαία στην Ελλάδα

Μπορεί να πιστεύουμε ότι τα ατυχήματα συμβαίνουν στις Εθνικές Οδούς ή στα μεγάλα ταξίδια, όμως η πραγματικότητα αποδεικνύει το αντίθετο. Η πλειονότητα των τροχαίων  με αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες σημειώνεται ελάχιστα χιλιόμετρα από το σπίτι. Οι αριθμοί που προέρχονται από τη μεγάλη ασφαλιστική εταιρία αποκαλύπτουν μια δυσάρεστη αλήθεια: Τα πιο επικίνδυνα μέτρα της διαδρομής μας είναι αυτά που διανύουμε καθημερινά, σχεδόν μηχανικά.

Στις αστικές περιοχές, εκεί που νιώθουμε πιο άνετα, παραμονεύει η αίσθηση της οικειότητας. Ο οδηγός της μοτοσυκλέτας και του αυτοκινήτου που περνά κάθε μέρα από τον ίδιο δρόμο ξέρει που βρίσκεται η λακκούβα, το φανάρι που αργεί να ανάψει, το σημείο που στρίβουν τα σχολικά. Αυτή η γνώση όμως, αντί να τον προστατεύει, τελικά τον αποπροσανατολίζει. Ο εγκέφαλος «σβήνει» το συναγερμό και λειτουργεί σε αυτόματο πιλότο. Είναι τότε που τα απρόοπτα —ένα σταματημένο αυτοκίνητο, ένας πεζός, ένα απότομο φρενάρισμα— βρίσκουν χώρο να συμβούν.

Μεγάλη ασφαλιστική εταιρία έχει καταγράψει ότι τα περισσότερα ατυχήματα κοντά στο σπίτι αφορούν κυρίως υλικές ζημιές. Συχνά πρόκειται για οχήματα που είναι παρκαρισμένα, τα οποία «πληρώνουν» τις συνέπειες μιας στιγμιαίας αμέλειας.

Στις μοτοσυκλέτες, οι συγκρούσεις προκύπτουν συχνά κατά την αναστροφή ή όταν κάποιος δεν υπολογίσει σωστά την απόσταση. Το μοτίβο είναι ξεκάθαρο: Όσο πιο σύντομη και γνώριμη η διαδρομή, τόσο μειώνεται η προσοχή. Μάλιστα για τους αναβάτες μοτοσυκλετών η χαλάρωση και η κοντινή διαδρομή δημιουργούν κενά στην ασφάλεια. «Εδώ κοντά πάω δεν βάζω κράνος»

Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην Ελλάδα, αλλά εδώ φαίνεται εντονότερο. Στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι στατιστικές δεν καταγράφουν συνήθως ατυχήματα με βάση την απόσταση από το σπίτι, αλλά με βάση τον τύπο του δρόμου — αστικός, επαρχιακός ή αυτοκινητόδρομος. Παρ’ όλα αυτά, κοινό σημείο σε όλες σχεδόν τις χώρες είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό συγκρούσεων συμβαίνει εντός κατοικημένων περιοχών. Η διαφορά είναι ότι σε κράτη όπως η Ολλανδία ή η Γερμανία, οι δρόμοι είναι καλύτερα σχεδιασμένοι και τα συστήματα επιτήρησης λειτουργούν προληπτικά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα δίκυκλα, οι μοτοσυκλετιστές αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα έκτο των θανάτων στους δρόμους της ΕΕ. Στην Ελλάδα, το ποσοστό είναι υπερδιπλάσιο. Αυτό σημαίνει ότι, παρότι τα ελληνικά δεδομένα για μικρές αποστάσεις είναι σπάνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το πρόβλημα της αστικής επικινδυνότητας παραμένει κοινό. Στους δρόμους γύρω από τα σπίτια μας κρύβεται ο ίδιος κίνδυνος που αλλού βρίσκεται στους αυτοκινητόδρομους.

Για τις ασφαλιστικές εταιρίες, αυτή η εικόνα είναι καμπανάκι. Αν και οι περισσότεροι οδηγοί πιστεύουν ότι οι μεγάλες αποστάσεις είναι πιο επικίνδυνες, οι αριθμοί δείχνουν πως τα περισσότερα περιστατικά γίνονται σε εκείνες τις μικρές, «ανώδυνες» μετακινήσεις: όταν πάμε για ψωμί, όταν γυρίζουμε από τη δουλειά, όταν πιστεύουμε πως «δεν θα συμβεί σε εμάς». Η ασφάλεια κοντά στο σπίτι μοιάζει αυταπάτη.

Αυτό που λείπει δεν είναι η ενημέρωση, αλλά η συνειδητοποίηση. Δεν έχουμε αποδεχτεί ότι ο δρόμος της γειτονιάς είναι εξίσου επικίνδυνος με έναν εθνικό άξονα. Ούτε ότι οι μοτοσυκλέτες, παρά την ευελιξία τους, είναι ευάλωτες σε χώρους που θεωρούμε «οικείους». Και η απουσία αυτής της επίγνωσης οδηγεί σε καθημερινά, μικρά αλλά επαναλαμβανόμενα ατυχήματα που στοιχίζουν χρόνο, χρήμα και, δυστυχώς, πολλές φορές ζωές.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι καμπάνιες οδικής ασφάλειας επιμένουν στο μήνυμα “drive like you don’t know the road” — οδήγησε σαν να μη γνωρίζεις τη διαδρομή. Είναι ένα σύνθημα που στην Ελλάδα θα έπρεπε να το βλέπουμε σε κάθε φανάρι. Γιατί τα 5 χιλιόμετρα γύρω από το σπίτι είναι το πιο ύπουλο κομμάτι του χάρτη: εκεί που νιώθουμε σιγουριά, εκεί ακριβώς που χαλαρώνουμε, εκεί που στατιστικά γίνονται τα περισσότερα λάθη.

Δεν είναι λοιπόν οι μεγάλες αποστάσεις που σκοτώνουν. Είναι οι μικρές, οι «εύκολες», αυτές που κάνουμε με το μυαλό αλλού. Και αν δεν αλλάξει η νοοτροπία μας, η ασφάλεια κοντά στο σπίτι θα παραμένει ένας επικίνδυνος μύθος.