Η τεχνητή νοημοσύνη στο «σαφάρι» για την είσπραξη του ΦΠΑ

Ανεβάζει ταχύτητες για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής το οικονομικό επιτελείο με την ενεργοποίηση νέων ηλεκτρονικών εργαλείων και της τεχνητής νοημοσύνης με στόχο να εισπράξει 2 δισ. ευρώ από τη «κλοπή» του ΦΠΑ έως το 2026

Το χτύπημα του «μαύρου τζίρου» και των κρυφών εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων είναι καθοριστικής σημασίας καθώς θα φέρει «ζεστό χρήμα» στα κρατικά ταμεία δημιουργώντας δημοσιονομικά περιθώρια για πρόσθετες παροχές και φόρο-ελαφρύνσεις.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ψηφιοποίηση της φορολογικής διοίκησης από το 2017 έως σήμερα έχει οδηγήσει στη μείωση κατά 50% του κενού ΦΠΑ, ήτοι της διαφοράς μεταξύ των προσδοκώμενων και των πραγματικών εσόδων από τον ΦΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κράτος από τη συρρίκνωση του φορολογικού κενού μέσω σειράς μέτρων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής από το 2019 έως σήμερα είχε επιπλέον έσοδα 2,5 δις ευρώ . Αν και στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2024 δεν υπάρχει πρόβλεψη για πρόσθετα έσοδα από την φοροδιαφυγή τα προωθούμενα μέτρα και η επέκταση της χρήσης πλαστικού χρήματος εκτιμάται ότι θα έχουν σημαντικά αποτελέσματα.

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2020 το φορολογικό κενό στη χώρα μας ήταν 19,7% ενώ σήμερα και μετα τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής εκτιμάται κοντά στο 15%.

Ενδεικτικά , η χώρα μας το 2019 ήταν ουραγός μαζί με τη Ρουμανία και τη Μάλτα, καταγράφοντας τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ, ενώ το 2020 η κατάσταση  σταδιακά αλλάζει και από τις τελευταίες θέσεις η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες σε ό,τι αφορά τη μείωση φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, μαζί τη Γερμανία την Ουγγαρία και τις Κάτω Χώρες. Την καλύτερη εικόνα εμφανίζουν η Φινλανδία (1,3%), η Εσθονία (1,8%) και η Σουηδία (2%). Σε απόλυτους αριθμούς, το μεγαλύτερο έλλειμμα ΦΠΑ καταγράφεται σε Ιταλία με 26,2 δισ. ευρώ και στη Γαλλία με 14 δισ. ευρώ.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση η σημαντική μείωση του 2020, προέρχεται κυρίως από την ουσιαστική αύξηση της συμμόρφωσης, εξαιτίας και της μείωσης φορολογικών συντελεστών από την κυβέρνηση. Το έλλειμμα ΦΠΑ στην Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται με υψηλότερους ρυθμούς, της τάξεως των 5,7 ποσοστιαίων μονάδων το 2021 κυρίως λόγω αύξησης της συμμόρφωσης. Το κενό λόγω μη συμμόρφωσης μειώθηκε κατά 5,1 ποσοστιαίες μονάδες, δεδομένης της εντατικοποίησης των μέτρων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της ενίσχυσης  της συμμόρφωσης. ,

Την ίδια ώρα σε μελέτη του ΙΟΒΕ επισημαίνεται ότι η υψηλότερη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών σχετίζεται με χαμηλότερο «κενό ΦΠΑ» ανά την Ευρώπη και με δεδομένο ότι υπάρχει ακόμα σημαντικό περιθώριο για ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης μέσα από αύξηση της χρήσης καρτών προτείνεται η λήψη περαιτέρω μέτρων πολιτικής που ενθαρρύνουν την εξάπλωση των ηλεκτρονικών πληρωμών. Ενδεικτικά, συμπληρωματικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η άμεση επιστροφή στον καταναλωτή ενός ποσοστού επί της αξίας στοχευμένων ηλεκτρονικών αγορών, η επέκταση του μηχανισμού κινήτρων και αντι-κινήτρων για ηλεκτρονικές πληρωμές  στην πλευρά των επαγγελματιών, καθώς και παρεμβάσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο, όπως η επέκταση της εφαρμογής υποχρεωτικής αποδοχής ηλεκτρονικών πληρωμών σε όλους τους επαγγελματίες.

Στο μέτωπο της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής το κυβερνητικό σχέδιο δράσης  προβλέπει 8 δραστικές παρεμβάσεις:

1. Ολοκλήρωση της διασύνδεσης 450.000 ταμειακών μηχανών με τα POS τους πρώτους μήνες του 2024, πράγμα που σημαίνει ότι θα πιστοποιείται ότι κάθε συναλλαγή POS θα καταγράφεται στην ταμειακή μηχανή και τα δεδομένα θα διαβιβάζονται σε σχεδόν πραγματικό χρόνο στην ΑΑΔΕ.

2. Υποχρεωτική χρήση ηλεκτρονικών τιμολογίων που θα δώσει τη δυνατότητα στις ελεγκτικές αρχές να διασταυρώνουν  και να επαληθεύουν τις συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο.

3. Καθολική εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων (myDATA). Τα έσοδα που δηλώνονται δεν μπορεί να υπολείπονται από αυτά που προκύπτουν από την ηλεκτρονική πληροφόρηση (myDATA, ταμειακές-POS), ενώ ως τιμολόγια εξόδων θα προσμετρώνται για φορολογικούς σκοπούς μόνο όσα έχουν διαβιβαστεί ηλεκτρονικά στο myDATA. Η επέκταση του myDATA βρίσκεται σε εξέλιξη και η πλήρης εφαρμογή θα ολοκληρωθεί εντός του 2024.

4. Επέκταση της υποχρεωτικής κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα εξαιρούνται.

5. Υποχρεωτικά  μόνο με τραπεζικά μέσα πληρωμής οι αγοραπωλησίες ακινήτων. Στα συμβόλαια θα αναγράφεται  υποχρεωτικά η εξόφληση του τιμήματος μεταβίβασης αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Στόχος, να καταργηθεί η δυνατότητα αγοράς ακινήτων με μετρητά, η οποία συντηρεί φαινόμενα φοροδιαφυγής και ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Σημειώνεται ότι από την έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας myPROPERTY (Μάρτιος 2021) έχουν καταχωριστεί 42.613 δηλώσεις μεταβίβασης ακινήτων, το τίμημα των οποίων εξοφλήθηκε αποκλειστικά με μετρητά και ανέρχεται αθροιστικά στα 462.493.710,3 €. Έχουν καταχωριστεί επιπλέον 41.741 δηλώσεις μεταβίβασης ακινήτων το τίμημα των οποίων εξοφλήθηκε εν μέρει μόνο με μετρητά και ανέρχεται αθροιστικά στα 2.980.580.395.13€ (το ποσό είναι το συνολικό για τις δηλώσεις αυτές, διότι δεν καταχωρείται διακριτά το ποσό που καταβάλλεται με μετρητά). Συνολικά οι μεταβιβάσεις που έγιναν αποκλειστικά ή εν μέρει με μετρητά αποτελούν το 24,9 % του συνόλου των μεταβιβάσεων (μία στις τέσσερις).

6. Ενεργοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής πιλοτικά από τις αρχές του 2024 και σε πλήρη εφαρμογή πριν από το τέλος του ίδιου έτους) με στόχο να γίνεται σε πραγματικό χρόνο η παρακολούθηση των διακινούμενων αγαθών.

7. Αύξηση του προστίμου για τη χρήση μετρητών άνω των 500 ευρώ, σε ποσό διπλάσιο της συναλλαγής, με ενίσχυση των ελέγχων για εφαρμογή του μέτρου μέσω ψηφιακής πληροφόρησης.

8. Υποχρεωτική πληρωμή της πλειονότητας των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας) μέσω χρεωστικών καρτών με στόχο να αποκλεισθεί η διοχέτευση των επιδομάτων προς την παραοικονομία.