Καμπανάκι ΕΟΔΥ για την ελονοσία εν όψει καλοκαιριού - Η επείγουσα ανακοίνωση

Την προσοχή των επαγγελματιών υγείας εφιστά ο ΕΟΔΥ εν όψει καλοκαιριού, οπότε και κάνουν την εμφάνισή τους τα κουνούπια, αυξάνοντας τον κίνδυνο για μετάδοση της ελονοσίας. 

Με επείγουσα ανακοίνωση που απέστειλε ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας προς τους επαγγελματίες υγείας επισημαίνει την τεράστια σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισηςόλων των κρουσμάτων ελονοσίας, για τη βελτίωση της δικής τους πρόγνωσης, αλλά και για την πρόληψη της τοπικής μετάδοσης της νόσου. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΕΟΔΥ ζητά την αδιάλειπτη εγρήγορση και συμβολή τους στην πρόληψη και επιδημιολογική επιτήρηση της νόσου, καθώς και τη συνεχιζόμενη συνεργασία τους με τον Οργανισμό στη διαχείριση και διερεύνηση των περιστατικών. 

Ο ΕΟΔΥ υπογραμμίζει επίσης ότι η ελονοσία θεωρείται ιατρικό επείγον, που χρήζει άμεσης διάγνωσης, άμεσης έναρξης κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής και στενής παρακολούθησης του ασθενούς, καθώς -αν δεν ξεκινήσει έγκαιρα η θεραπεία- μπορεί να συμβεί αιφνίδια επιδείνωση της κλινικής κατάστασης, ακόμη και με θανατηφόρο κατάσταση. 

Τι είναι η ελονοσία

Η ελονοσία (malaria) είναι μία σοβαρή νόσος που οφείλεται στο παράσιτο «πλασμώδιο» (Plasmodium), έναν μικροοργανισμό που προσβάλλει τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα. Υπάρχουν πέντε είδη του πλασμωδίου που προκαλούν νόσο στον άνθρωπο.

Tα πιο κοινά είδη είναι το Plasmodium falciparum και το Plasmodium vivax. Το Plasmodium falciparum (που ενδημεί και σε πολλές χώρες της υπο-σαχάριας Αφρικής) μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο και, εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως με κατάλληλη θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.

Πώς μεταδίδεται η ελονοσία

• Ο κύριος τρόπος μετάδοσης της ελονοσίας είναι με τσίμπημα από θηλυκό μολυσμένο κουνούπι που ανήκει στο γένος Ανωφελές (Anopheles). Μόνο κουνούπια του γένους αυτού μπορούν να μεταδώσουν την ελονοσία, εάν είναι μολυσμένα, δηλαδή εάν προηγουμένως έχουν τσιμπήσει άνθρωπο μολυσμένο με το παράσιτο που προκαλεί την ελονοσία.
• Με μετάγγιση αίματος, μεταμόσχευση οργάνων και χρήση μολυσμένων βελονών ή συριγγών. Σπανιότερα η μετάδοση μπορεί να γίνει και από τη μητέρα στο έμβρυο.
• Το παράσιτο δεν μεταδίδεται άμεσα από άτομο σε άτομο μέσω της συνήθους κοινωνικής επαφής (π.χ. με άγγιγμα, φιλί) ή της σεξουαλικής ή άλλης επαφής.

Μεταδίδουν όλα τα κουνούπια την ελονοσία;

Τα πλασμώδια της ελονοσίας μεταδίδονται μόνο από τα μολυσμένα θηλυκά κουνούπια του γένους Ανωφελές (από ορισμένα είδη Ανωφελών) και όχι από άλλα γένη κουνουπιών. Μεγαλύτεροι πληθυσμοί Ανωφελών κουνουπιών υπάρχουν κυρίως σε αγροτικές και περι-αστικές περιοχές. Τα Ανωφελή κουνούπια τσιμπούν συνήθως από αργά το απόγευμα έως τις πρώτες πρωινές ώρες. Άλλα γένη κουνουπιών μπορεί να μεταδώσουν άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς, εάν μολυνθούν, όπως π.χ. τον ιό του Δυτικού Νείλου, του Δαγκείου πυρετού κ.ά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ελονοσίας

Η κλινική εικόνα της νόσου ποικίλλει από ασυμπτωματική έως και σοβαρή νόσηση ή και θάνατο (κυρίως σε λοίμωξη από P. falciparum).

Τα κύρια και πιο συνηθισμένα συμπτώματα της ελονοσίας είναι: πυρετός (συνήθως υψηλός) με ρίγος, ιδρώτας, πονοκέφαλος, πόνοι στο σώμα, κούραση και γενική αδιαθεσία, συμπτώματα ιογενούς συνδρομής. Ο πυρετός μπορεί να εμφανίζεται κάθε δεύτερη ή κάθε τρίτη ημέρα, χωρίς όμως αυτό να παρατηρείται συχνά (συνήθως εμφανίζεται καθημερινά). Στα μεσοδιαστήματα του πυρετού, ιδίως τις πρώτες ημέρες, ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται εντελώς καλά.

Άλλα συμπτώματα που μπορούν ενίοτε να εμφανιστούν είναι: ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακός πόνος, βήχας. Επιπλέον σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εκδηλωθεί αναιμία και ίκτερος (κίτρινη χροιά των ματιών, του δέρματος και των βλεννογόνων).

Αν δεν δοθεί η κατάλληλη θεραπεία, στις σοβαρές μορφές της νόσου (που συνήθως οφείλονται σε P. falciparum) μπορεί να προκληθούν: νεφρική ή/ και αναπνευστική ανεπάρκεια, νευρολογικά συμπτώματα, επιληπτικές κρίσεις, αιμορραγικές εκδηλώσεις, κυκλοφορική καταπληξία, νοητική σύγχυση, κώμα και θάνατος. Ασθενείς με ελονοσία που κατάγονται από ενδημικές χώρες μπορεί να έχουν ελαφριά συμπτώματα (λόγω μερικής ανοσίας).

Στις περισσότερες περιπτώσεις και ανάλογα με το είδος του πλασμωδίου, τα συμπτώματα εμφανίζονται 1 έως 4 εβδομάδες μετά το τσίμπημα του μολυσμένου κουνουπιού, όμως μπορεί να εμφανιστούν έως και έναν χρόνο μετά τη μόλυνση. Η νόσος από ορισμένα πλασμώδια (π.χ. από P.vivax ή P. ovale), εάν δεν θεραπευθεί ριζικά, μπορεί να υποτροπιάσει, με αποτέλεσμα ο ασθενής να νοσήσει ξανά μέσα σε διάστημα μηνών έως και περισσότερο των πέντε ετών μετά την πρωτολοίμωξη.

Ποια είναι η θεραπεία της ελονοσίας

Η ελονοσία θεραπεύεται αποτελεσματικά, εάν διαγνωσθεί εγκαίρως και ο ασθενής λάβει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Η θεραπεία της ελονοσίας (είδος φαρμάκου και διάρκεια της θεραπείας) εξαρτάται από το είδος του πλασμωδίου που προκαλεί τη νόσο και την περιοχή στην οποία συνέβη η μόλυνση (λόγω της εμφάνισης αντοχής σε μερικά φάρμακα σε ορισμένες χώρες). Η θεραπεία εξαρτάται επίσης από το πόσο σοβαρή είναι η νόσος, από την ηλικία και τις χρόνιες παθήσεις του ασθενούς και από το εάν υφίσταται ή αναμένεται εγκυμοσύνη. Η θεραπεία συνιστάται να ξεκινάει έγκαιρα στα πρώτα στάδια της νόσου, πριν αυτή εξελιχθεί σε σοβαρή μορφή (ιδίως σε ελονοσία από P. falciparum). Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι απαραίτητες τόσο για τη βελτίωση της πρόγνωσης του ασθενούς, όσο και για τη διακοπή της αλυσίδας μετάδοσης της ελονοσίας.