Κίνδυνος από ξενόφερτο ψάρι που πολλαπλασιάζεται ραγδαία στις ελληνικές λίμνες

Την πληθυσμιακή αύξηση του ηλιόψαρου (Lepomis gibbosus), ενός ξενικού είδους που συναντάται στις λίμνες, τα ποτάμια του Καναδά και της Βόρειας Αμερικής, καταγράφουν τα τελευταία χρόνια οι ειδικοί επιστήμονες που μελετούν τα νερά των λιμνών της δυτικής και κεντρικής Μακεδονίας.

Σύμφωνα με τον ιχθυολόγο Θανάση Βαρβέρη, το εν λόγω είδος εντοπίστηκε και άρχισε να καταγράφεται από το 1994, στη λίμνη Κερκίνη, στη Βόλβη και την τεχνητή λίμνη του Αώου. Λίγο αργότερα στη λίμνη της Καστοριάς, στην τεχνητή λίμνη Πολυφύτου, στις δύο λίμνες των Πρεσπών, στη Βεγορίτιδα και στις μικρότερες λίμνες Ζάζαρη, Χειμαδίτιδα και Πετρών.

Όπως εξήγησε ο κ. Βαρβέρης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, το συγκεκριμένο είδος «ανταγωνίζεται τα ενδημικά είδη των λιμνών κυρίως μέσω της κατανάλωσης των αβγών τους, κατά την αναπαραγωγική περίοδο». Από την ιχθυοπανίδα των λιμνών δεν υπάρχει θηρευτής που θα μπορούσε να το απειλήσει εκτός από τον γουλιανό, που όμως ζει σε βαθύτερα σημεία των λιμνών, ενώ το ηλιόψαρο ζει στην επιφάνεια.

Από πρόσφατη έρευνα στο πλαίσιο προγράμματος ελέγχου αναπαραγωγής της ιχθυπανίδας των λιμνών της Φλώρινας διαπιστώθηκε σημαντική παρουσία του ξενικού είδους (4 στα 100 ψάρια), γεγονός που δημιουργεί ανησυχία για το μέλλον των ενδημικών ειδών που υπάρχουν στις λίμνες. Ο κ. Βαρβέρης ανέφερε ότι «αντίστοιχα προβλήματα -και ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό, αντιμετωπίζουν πολλές λίμνες και ποτάμια της Ευρώπης». Πρόσθεσε δε, ότι «το συγκεκριμένο είδος φαίνεται να προσαρμόζεται και να επιβιώνει ακόμα και σε λίμνες αλπικού τύπου, που οι συνθήκες δεν το ευνοούν». Πώς τα καταφέρνει; Παρουσιάζει μικρότερο μέγεθος ανάπτυξης από 12 έως 18 cm αντί για 30 cm αλλά και μικρότερο κύκλο ζωής δύο ετών από το συνηθισμένο των έξι ετών.

Πώς έφτασε το συγκεκριμένο ψάρι στα ελληνικά ύδατα;

Ο κ. Βαρβέρης αναφέρει ότι η εξάπλωσή του έγινε με δύο τρόπους: από τον εμπλουτισμό των λιμνών, όπου ανάμεσα στα ενδημικά είδη υπήρχαν και κάποια ηλιόψαρα και από τη μεταφορά των διχτυών από λίμνη σε λίμνη, όπου κάποια από τα αβγά των ηλιόψαρων κατάφεραν και επέζησαν.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η ραγδαία ανάπτυξη του πληθυσμού του; Ο κ. Βαρβέρης σημειώνει ότι «η μοναδική λύση είναι η αλίευσή του από τους ψαράδες και η ένταξή του στην αλυσίδα διατροφικής αξίας των λιμνίσιων ψαριών».

Σύμφωνα με προγνωστικά μοντέλα, η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την αύξηση της θερμοκρασίας του νερού των λιμνών, αναμένεται να δημιουργήσει συνθήκες που έως το 2050 θα οδηγήσουν σε σημαντική επέκταση των ζωνών παρουσίας του συγκεκριμένου είδους και ταυτόχρονα στην αύξηση του κύκλου ζωής του από τα δύο στα έξι έτη.

Το ΓΕΩΤ.Ε.Ε./παράρτημα Δυτ. Μακεδονίας, στο πλαίσιο της διαβούλευσης σχετικά με την ΚΥΑ «Εθνικός Κατάλογος Χωροκατακτητικών Ξενικών Ειδών (ΧΞΕ)», με επιστολή στη Δ/νση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας του Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, αφού παραθέτει τα στοιχεία της έρευνας, ζητά να συμπεριληφθεί στη λίστα των ιχθύων εσωτερικών υδάτων το συγκεκριμένο είδος Lepomis gibbosus (Ηλιόψαρο), με την ένδειξη κατηγορίας κινδύνου «μεσαία».