Μεγάλοι χαμένοι και νικητές της συμφωνίας Ε.Ε. και ΗΠΑ για τους δασμούς - Ανάλυση του Politico

Η εμπορική συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν την Κυριακή 27 Ιουλίου 2025 στο σκωτσέζικο θέρετρο γκολφ του ήταν εξαιρετικά μονόπλευρη.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει τον πόνο των αμερικανικών δασμών 15% στις περισσότερες από τις εξαγωγές της - και αναγκάστηκε να αναλάβει οικονομικές δεσμεύσεις μεγέθους τηλεφωνικού αριθμού, τόσο για την εισαγωγή ενέργειας από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και για την πραγματοποίηση επενδύσεων εκεί, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Politico.

Ωστόσο, από την ισχυρή γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία έως τους ευρωπαϊκούς τομείς της αεροπορίας και των ημιαγωγών, υπάρχουν ορισμένοι νικητές από τη συμφωνία-πλαίσιο, η οποία δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί γραπτώς.

Ενέργεια

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Στο πλαίσιο της συμφωνίας, ο Τραμπ και η φον ντερ Λάιεν συμφώνησαν ότι η ΕΕ θα αγοράσει πετρέλαιο και υγροποιημένο φυσικό αέριο αξίας 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις ΗΠΑ, ένα ποσό που θα περιλαμβάνει και άλλα ενεργειακά προϊόντα όπως το πυρηνικό καύσιμο.

Αυτό σημαίνει 250 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέες αγορές ενέργειας κάθε χρόνο, κάτι που, σύμφωνα με την επικεφαλής της Επιτροπής, θα βοηθήσει επίσης στον τερματισμό της εναπομείνασας εξάρτησης της ΕΕ από τις ρωσικές εισαγωγές.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Θεωρητικά, η συμφωνία αποτελεί μια τεράστια νίκη για τις αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στην πράξη, οι ειδικοί λένε ότι είναι ανεφάρμοστη.

Καταρχάς, η επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτούσε από την ΕΕ να τριπλασιάσει τις εισαγωγές ενέργειας από τις ΗΠΑ, με βάση τα στοιχεία του περασμένου έτους, ενώ παράλληλα θα ζητούσε από τις αμερικανικές εταιρείες να εκτρέψουν όλες τις ενεργειακές τους ροές παγκοσμίως προς την ΕΕ -και ακόμη περισσότερο.

Συγκριτικά, οι συνολικές πωλήσεις ενέργειας της Ρωσίας στην ΕΕ ανήλθαν σε μόλις 23 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι. Οι Βρυξέλλες έχουν επίσης περιορισμένα εργαλεία για να το κάνουν αυτό να συμβεί: Οι εισαγωγές βρίσκονται σταθερά στα χέρια ιδιωτικών εταιρειών.

Αυτοκίνητα

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Οι αμερικανικοί δασμοί σε αυτοκίνητα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων μειώνονται στο βασικό 15%, ένα επίπεδο που αντιστοιχεί στη συμφωνία που επιτεύχθηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα από τις ιαπωνικές αυτοκινητοβιομηχανίες.

Σε αντάλλαγμα, η ΕΕ συμφώνησε να μειώσει τους δασμούς της στα αυτοκίνητα από 10% σε μηδέν, δήλωσε ο εκπρόσωπος εμπορίου Olof Gill. Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, ωστόσο.

Σύμφωνα με τη συμφωνία ΗΠΑ - Ιαπωνίας, η ασιατική χώρα θα δέχεται οχήματα που έχουν εγκριθεί σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα αυτοκινητοβιομηχανίας. Ένας ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής δήλωσε ότι η συμφωνία της ΕΕ περιλαμβάνει «μια δέσμευση για συνεργασία... Για να δούμε πού τα πρότυπα έχουν ήδη ευθυγραμμιστεί ή πού πρέπει να συνεργαστούμε πιο στενά για να τα ευθυγραμμίσουμε στο μέλλον».

Όπως ανέφερε το Politico, η εκτελεστική εξουσία είχε προηγουμένως διατυπώσει την ιδέα της αντιστοίχισης των αμερικανικών προτύπων αυτόνομης οδήγησης, η οποία αναφέρθηκε στην τεχνική ενημέρωση της Δευτέρας (28/07) ως πιθανότητα.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Σύμφωνα με το γερμανικό λόμπι αυτοκινήτων, πρόκειται για μια κακή συμφωνία που θα συνεχίσει να επιβαρύνει τον κλάδο. Συντάχθηκε με τον αμερικανικό κλάδο αυτοκινήτων στην καταδίκη των δασμών σε αυτοκίνητα και ανταλλακτικά που παράγονται στο Μεξικό, οι οποίοι παραμένουν στο υψηλότερο 25%.

Ο πραγματικός χαμένος δεν είναι οι αυτοκινητοβιομηχανίες, όμως, αλλά οι εργαζόμενοί τους, σύμφωνα με τον Ferdinand Dudenhöffer, διευθυντή του Κέντρου Έρευνας Αυτοκινήτων της Γερμανίας. Εκτιμά ότι έως και 70.000 θέσεις εργασίας σε ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες και τους προμηθευτές τους θα μπορούσαν να χαθούν, καθώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες μεταφέρουν την παραγωγή τους στις ΗΠΑ για να παρακάμψουν τον δασμό 15%.

Αεροπορία

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Η συμφωνία ΕΕ - ΗΠΑ για μηδενικούς δασμούς σε «όλα τα αεροσκάφη και τα εξαρτήματά τους», την οποία ανακοίνωσε η φον ντερ Λάιεν, επιτρέπει τόσο στους κατασκευαστές αεροσκαφών όσο και στις αεροπορικές εταιρείες να ανακουφιστούν.

Η παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού που κρύβεται πίσω από κάθε αεροσκάφος καθιστά αυτόν τον τομέα πιο ευάλωτο σε εμπορικά εμπόδια από άλλους. Μετά την 17ετή διαμάχη μεταξύ Airbus και Boeing που ολοκληρώθηκε το 2021, ούτε η ευρωπαϊκή ούτε η αμερικανική βιομηχανία ενδιαφέρονταν να εισέλθουν σε έναν νέο εμπορικό πόλεμο που να αφορά την αεροπορία.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Αν και η Boeing μπορεί να επωφελήθηκε από τους δασμούς στην ανταγωνίστριά της Airbus βραχυπρόθεσμα, οι αναλυτές σημειώνουν ότι ο αμερικανικός κατασκευαστής αεροσκαφών θα υποφέρει περισσότερο από τα αντίποινα της ΕΕ.

Αντίθετα, ορισμένες αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες που εκμεταλλεύονται στόλο Airbus, όπως η Delta Airlines και η Spirit Airlines, θα είχαν αισθανθεί αμέσως τον αντίκτυπο των δασμών στους Ευρωπαίους προμηθευτές τους.

Μεταξύ των χαμένων του μηδενικού δασμού είναι οι εταιρείες leasing και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οι οποίες -αν είχαν εισαχθεί δασμοί ανταπόκρισης- θα ήταν το εργαλείο που θα χρησιμοποιούσαν οι αεροπορικές εταιρείες για να αποφύγουν τις επιπλέον χρεώσεις.

Φαρμακευτικά προϊόντα

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Ο Τραμπ και η φον ντερ Λάιεν αντέκρουσαν κατηγορηματικά ο ένας τον άλλον την Κυριακή (27/07), με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να λέει ότι η εμπορική συμφωνία δεν περιλαμβάνει τα φαρμακευτικά προϊόντα -και την επικεφαλής της Επιτροπής να λέει ότι τα περιλαμβάνει.

Αξιωματούχοι της Επιτροπής διευκρίνισαν τη Δευτέρα (28/07) ότι ο συντελεστής παραμένει μηδενικός προς το παρόν. Ωστόσο, οι Βρυξέλλες αναμένουν ότι ένας ανώτατος δασμολογικός συντελεστής 15% θα τεθεί σε ισχύ μόλις ολοκληρωθεί η έρευνα της αμερικανικής κυβέρνησης για τον τομέα βάσει του Άρθρου 232 -βάσει του οποίου μπορούν να επιβληθούν δασμοί για λόγους εθνικής ασφάλειας. Υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις για «ορισμένα γενόσημα», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν, αν και δεν είναι ακόμη σαφές ποια.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Οι εταιρείες γενοσήμων φαρμάκων -αυτές που παρασκευάζουν τα φθηνότερα φάρμακα από όλα- λένε ότι έχουν τα περισσότερα να χάσουν λόγω των μικρών περιθωρίων κέρδους τους, ακόμη και αν ο τελικός δασμολογικός συντελεστής είναι σημαντικά χαμηλότερος από το 200% που είχε απειλήσει ο Τραμπ πριν από λίγες εβδομάδες.

Ο βιομηχανικός σύνδεσμος Φαρμάκων για την Ευρώπη (FDA) θέλει περισσότερη σαφήνεια σχετικά με το ποια φάρμακα θα έχουν μηδενικούς δασμούς και πιέζει την ΕΕ και τις ΗΠΑ να «επεκτείνουν τον κατάλογο φαρμάκων χωρίς δασμούς όσο το δυνατόν ευρύτερα».

Η φαρμακευτική εταιρεία Merck δήλωσε ότι χαιρετίζει το γεγονός ότι τουλάχιστον έχει επιτευχθεί συμφωνία, ενώ στην Ιρλανδία -η οποία είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη λόγω του τεράστιου φαρμακευτικού τομέα της- ο επιχειρηματικός σύνδεσμος Ibec δήλωσε ότι η Ευρώπη έχει «συνθηκολογήσει».

Τεχνολογία

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Η συμφωνία της Κυριακής (27/07) περιελάμβανε τον εξοπλισμό τσιπ ως έναν από τους τομείς που έλαβαν μηδενικό δασμό, που σημαίνει ότι εξαιρείται από τον βασικό δασμό 15%. Η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι η ΕΕ είναι και θα παραμείνει ένας σημαντικός αγοραστής αμερικανικών τσιπ τεχνητής νοημοσύνης.

«Τα αμερικανικά τσιπ τεχνητής νοημοσύνης θα βοηθήσουν στην τροφοδοσία των γιγαεργοστασίων τεχνητής νοημοσύνης μας και θα βοηθήσουν τις ΗΠΑ να διατηρήσουν το τεχνολογικό τους πλεονέκτημα», είπε.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Ο μηδενικός δασμός θεωρήθηκε ευρέως ως νίκη για την ολλανδική εταιρεία κατασκευής μηχανημάτων εκτύπωσης τσιπ ASML, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης με βάση την κεφαλαιοποίηση της αγοράς. Τα μηχανήματα που αποστέλλει η ASML αξίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ η καθεμία.

Η ASML δεν δεσμεύτηκε για ανάπτυξη φέτος στα μέσα Ιουλίου εν μέσω της αβεβαιότητας σχετικά με τους δασμούς, αλλά η μετοχή της κέρδισε 4% τη Δευτέρα (28/07). Η δέσμευση της φον ντερ Λάιεν να αγοράσει αμερικανικά τσιπ τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί, ωστόσο, ένα πισωγύρισμα για τους υποστηρικτές μιας πιο τεχνολογικά κυρίαρχης Ευρώπης -καθώς η συνέχιση της αγοράς τους παρατείνει την εξάρτηση του μπλοκ από την αμερικανική τεχνολογία.

Ψηφιακή Ρύθμιση

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Τίποτα. Η Επιτροπή απέρριψε την προσπάθειά της κυβέρνησης Τραμπ να παρακάμψει τους κανόνες της ΕΕ -και προς το παρόν έχει αποδώσει καρπούς. «Δεν υπάρχει απολύτως καμία δέσμευση για την ψηφιακή ρύθμιση, ούτε για τους ψηφιακούς φόρους», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, προσθέτοντας ότι η υπεράσπιση της αυτονομίας των ρυθμιστικών αρχών του μπλοκ από την Επιτροπή δεν είχε λάβει αρκετή προσοχή.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Το ψηφιακό εγχειρίδιο κανόνων της ΕΕ -και ιδίως ο Νόμος για τις Ψηφιακές Αγορές και ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες- δεν έχουν υποστεί καμία αλλοίωση.

Αυτό δεν οφείλεται στην έλλειψη πίεσης από την πλευρά των ΗΠΑ, με τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Meta και η Apple να εκφράζονται ολοένα και περισσότερο για την DMA. Συνεχίζουν την πίεση -η ομάδα λόμπι τεχνολογίας του Συνδέσμου Βιομηχανίας Υπολογιστών και Επικοινωνιών μόλις δημοσίευσε μια μελέτη που υπολογίζει το κόστος και τα χαμένα έσοδα των ψηφιακών κανόνων της ΕΕ σε 97,6 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, συμπεριλαμβανομένου περίπου 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων μόνο σε κόστος συμμόρφωσης με την DMA.

Άμυνα

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Ο Τραμπ επαίνεσε την αγορά «τεράστιων ποσοτήτων» αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού -αλλά ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΕ αντέδρασαν, τονίζοντας ότι η προμήθεια όπλων δεν αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο της συμφωνίας.

«Η προμήθεια όπλων δεν είναι θέμα της Επιτροπής», δήλωσε ένας αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι «δεν υπολογίστηκε με κανέναν τρόπο στα ποσά που συζητήσαμε». Εν ολίγοις: Δεν υπάρχει επίσημη δέσμευση για την αγορά αμερικανικών όπλων.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Η αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ δεν πέτυχε μια εγγυημένη νίκη -αλλά μπορεί να ωφεληθεί. Αξιωματούχοι της ΕΕ αναγνώρισαν ότι οι αυξανόμενοι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί της Ευρώπης θα μπορούσαν να ευνοήσουν τις αμερικανικές εταιρείες.

«Μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, υπάρχει, φυσικά, η κατανόηση ότι τα κράτη μέλη μας, με την πολύ ενεργή υποστήριξη της Επιτροπής, αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες και, ως εκ τούτου, αυτό θα ωφελήσει άμεσα ή έμμεσα τις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε ένας αξιωματούχος. Αυτή η δυναμική θα μπορούσε να αφήσει τις ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες ανήσυχες καθώς οι αποφάσεις για τις προμήθειες αυξάνονται.

Χάλυβας

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Προφανώς, μια επιστροφή σε ποσοστώσεις που ακούγονται αρκετά παρόμοιες με εκείνες επί κυβέρνησης Μπάιντεν. Πάνω από αυτό, ο δασμός 50% (πιθανότατα) θα παραμείνει σε ισχύ.

Ένας αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε τη Δευτέρα (28/07) ότι το επίπεδο των ίδιων των ποσοστώσεων δεν έχει ακόμη διαπραγματευτεί. Αυτό θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο από ό,τι είναι διαθέσιμος πριν από την 1η Αυγούστου.

Επιπλέον, οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν κάπως ότι η ΕΕ δεν είναι το πρόβλημα όσον αφορά την παγκόσμια πλεονάζουσα παραγωγή χάλυβα και αλουμινίου. Οι Βρυξέλλες και η Ουάσινγκτον θα συζητήσουν έναν «φράχτη» για να απομονωθούν από τον αθέμιτα παραγόμενο χάλυβα από την Κίνα, την Ινδονησία, την Αίγυπτο, την Τουρκία και μια σειρά από άλλες χώρες.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Εάν η ευρωπαϊκή χαλυβουργία μπορεί -τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό- να συνεχίσει να στέλνει εξειδικευμένα προϊόντα στις ΗΠΑ, θα το προτιμήσει αυτό από έναν γενικό δασμό 50%. Ο πραγματικός χαμένος εδώ μπορεί να είναι η Κίνα, ωστόσο.

Εάν οι ΗΠΑ και η ΕΕ καταφέρουν πράγματι να χτίσουν ένα χαλύβδινο τείχος γύρω από τις αγορές τους -κάτι που θα ήταν σημαντικό αν λάβουμε υπόψη την έλλειψη εμπορίας εκπομπών από τις ΗΠΑ- η κινεζική στρατηγική θα μπορούσε στην πραγματικότητα να δει κάποιο σοβαρό αντίβαρο.

Φαγητό και ποτό

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Ορισμένα γεωργικά προϊόντα θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια σχέση έως μηδενικών δασμών με τις ΗΠΑ, δήλωσε η φον ντερ Λάιεν στους δημοσιογράφους, αλλά η πρόεδρος της Επιτροπής δεν διευκρίνισε ποια αγαθά θα ήταν αυτά.

Η τελευταία ανακοίνωση, από ανώτερο αξιωματούχο της Επιτροπής, είναι ότι η ΕΕ θα μειώσει τους δασμούς σε αυτά που θεωρεί «μη ευαίσθητα» γεωργικά προϊόντα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ οι «ευαίσθητες» εισαγωγές γεωργικών προϊόντων θα συνεχίσουν να υπόκεινται στους τρέχοντες συντελεστές.

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Είναι πολύ νωρίς για να πούμε με σιγουριά. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ξηροί καρποί, οι τροφές για κατοικίδια και οι βίσωνες των ΗΠΑ θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν ευκολότερη είσοδο στις αγορές της ΕΕ ως «μη ευαίσθητα» γεωργικά προϊόντα, ενώ το βοδινό κρέας των ΗΠΑ -που θεωρείται «ευαίσθητο»- θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει δασμούς.

Ωστόσο, οι διαπραγματευτές εξακολουθούν να διαπραγματεύονται για μηδενικούς δασμούς και να καθορίζουν την τοποθέτηση βασικών αγροδιατροφικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των οινοπνευματωδών ποτών και του κρασιού, στη συνολική συμφωνία που συμφώνησαν οι ηγέτες.

Επενδύσεις

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία; Δέσμευση εταιρειών της ΕΕ να επενδύσουν επιπλέον 600 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ. Η δέσμευση, που απέχει πολύ από μια σημαντική παραχώρηση προς τον Τραμπ, φαίνεται να ισοδυναμεί με κάτι περισσότερο από μια απλή διακόσμηση βιτρίνας.

«Είναι σε μεγάλο βαθμό επιτελεστική», δήλωσε ο Νιλς Ρεντέκερ από το think tank «Jacques Delors Centre». Οι Βρυξέλλες, στην πραγματικότητα, δεν θα έχουν την εξουσία να τηρήσουν αυτήν την υπόσχεση, καθώς οι επενδύσεις θα προέλθουν αποκλειστικά από τον ιδιωτικό τομέα, δήλωσαν δύο ανώτεροι αξιωματούχοι της Επιτροπής. Ένας είπε ότι το ποσό «βασίστηκε σε λεπτομερείς συζητήσεις με διάφορες επιχειρηματικές ενώσεις και εταιρείες, προκειμένου να διαπιστωθούν ποιες είναι οι επενδυτικές τους προθέσεις».

Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει; Οι επιπλέον επενδύσεις από την Ευρώπη είναι πιθανό να ενισχύσουν την οικονομία των ΗΠΑ. Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν αυτή η πρόσθετη χρηματοδότηση θα έρθει εις βάρος των επενδύσεων εντός της Ευρώπης, κάτι που θα έπληττε την ανάπτυξη της ΕΕ.