Νέο αντίσωμα εξουδετερώνει το 98,5% των στελεχών HIV – Ελπίδα για οριστική θεραπεία

Ένα νέο αντίσωμα υπόσχεται να αλλάξει τα πάντα στη μάχη κατά του HIV. Διεθνής ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο της Κολωνίας ανέπτυξε το 04_A06, όπως ονομάζεται και κατάφερε να εξουδετερώσει σχεδόν κάθε γνωστό στέλεχος του ιού σε εργαστηριακές δοκιμές — ποσοστό που αγγίζει το 98,5%. Οι ειδικοί θεωρούν ότι η ανακάλυψη αυτή μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μια νέα εποχή, τόσο στην πρόληψη όσο και στη θεραπεία του AIDS.

Όπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News, o HIV είναι γνωστός για την ικανότητά του να μεταλλάσσεται συνεχώς, ξεφεύγοντας από την άμυνα του οργανισμού. Ωστόσο, υπάρχουν μερικοί άνθρωποι των οποίων το ανοσοποιητικό μπορεί να παράγει αντισώματα που επιτίθενται ταυτόχρονα σε πολλές μορφές του ιού. Από αυτούς, οι ερευνητές κατάφεραν να απομονώσουν τα κύτταρα που οδήγησαν στη δημιουργία του 04_A06, ενός αντισώματος που αποδείχθηκε μοναδικό σε δύναμη και ευρύτητα δράσης.

Πώς λειτουργεί το νέο αντίσωμα και γιατί είναι τόσο ανθεκτικό στις μεταλλάξεις

Το 04_A06 εντυπωσίασε επειδή μπορεί να «χτυπά» τον ιό ακόμα και σε χαμηλές συγκεντρώσεις και απέναντι σε εκατοντάδες στελέχη. Στη μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Immunology εξουδετέρωσε περισσότερα από 300 διαφορετικά είδη HIV-1, κάτι που καμία άλλη μεμονωμένη θεραπεία δεν έχει πετύχει. Η δράση του επικεντρώνεται σε ένα βασικό σημείο της επιφάνειας του ιού — το σημείο εισόδου CD4, το οποίο ο HIV χρησιμοποιεί για να διεισδύσει στα ανοσοκύτταρα. Εκεί όπου άλλες θεραπείες αποτυγχάνουν, το 04_A06 παραμένει αποτελεσματικό χάρη στη σπάνια δομή του: μια ακολουθία 11 αμινοξέων του επιτρέπει να εισχωρεί βαθύτερα στον ιό και να συνδέεται με περιοχές που ο HIV δεν μπορεί να αλλάξει χωρίς να αυτοκαταστραφεί.

Αυτό το πλεονέκτημα εξηγεί γιατί το νέο αντίσωμα διατηρεί τη δράση του ακόμα και απέναντι σε στελέχη που έχουν ήδη αναπτύξει αντοχή σε γνωστά φάρμακα, όπως το VRC01. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οποιαδήποτε μετάλλαξη θα επέτρεπε στον ιό να ξεφύγει από το 04_A06, θα τον καθιστούσε ταυτόχρονα μη βιώσιμο. Με άλλα λόγια, ο HIV οδηγείται σε εξελικτικό αδιέξοδο.

Εντυπωσιακά αποτελέσματα σε πειραματόζωα με πλήρη καταστολή του ιού

Οι δοκιμές σε πειραματόζωα επιβεβαίωσαν τα ευρήματα. Ποντίκια που είχαν μολυνθεί με HIV παρουσίασαν πλήρη καταστολή του ιού μετά τη χορήγηση του 04_A06. Αντίθετα, σε όσα δόθηκαν άλλες θεραπείες ή εικονικά σκευάσματα, η λοίμωξη συνέχισε να εξελίσσεται. Εντυπωσιακό είναι ότι στα πειράματα όπου η θεραπεία με το νέο αντίσωμα εφαρμόστηκε μετά από αποτυχία άλλων φαρμάκων, ο ιός εξαφανίστηκε πλήρως από το αίμα των ζώων. Ακόμα και όταν η αγωγή σταματούσε, τα περισσότερα ποντίκια παρέμεναν χωρίς ίχνος ιού για εβδομάδες, δείχνοντας πως η σταθερή παρουσία του αντισώματος ίσως αρκεί για μόνιμη προστασία.

Με έμφαση στην πρόληψη

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το 04_A06 δεν περιορίζεται μόνο στη θεραπεία αλλά μπορεί να λειτουργήσει και προληπτικά. Σε προσομοιώσεις που έγιναν με δεδομένα από μεγάλες κλινικές μελέτες, ένα μόνο ενέσιμο σκεύασμα παρατεταμένης δράσης φάνηκε να προσφέρει προστασία για έως και έξι μήνες, με εκτιμώμενη αποτελεσματικότητα πάνω από 93%. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, άνθρωποι που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου θα μπορούσαν να προστατεύονται με μία ή δύο δόσεις τον χρόνο.

Σε μοριακό επίπεδο, η αποτελεσματικότητα του 04_A06 αποδίδεται στην ιδιαίτερη δομή του. Μέσω τεχνικών κρυο-ηλεκτρονικής μικροσκοπίας, οι ερευνητές είδαν ότι το αντίσωμα διαθέτει μια «προεκτεινόμενη» αλυσίδα αμινοξέων που του επιτρέπει να αγκιστρώνεται σε σταθερές περιοχές του ιού — σημεία που δεν αλλάζουν ποτέ γιατί είναι απαραίτητα για την επιβίωσή του. Έτσι, ο HIV δεν μπορεί να προσαρμοστεί χωρίς να χάσει τη λειτουργικότητά του.

Αν τα εντυπωσιακά αυτά αποτελέσματα επαναληφθούν σε ανθρώπους, το 04_A06 θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που αντιμετωπίζεται ο HIV. Τα σημερινά αντιρετροϊκά φάρμακα απαιτούν καθημερινή λήψη και προκαλούν παρενέργειες, ενώ ένα μακράς διάρκειας αντίσωμα θα μπορούσε να μειώσει δραστικά τη συχνότητα της θεραπείας. Επιπλέον, θα προσέφερε ένα ισχυρό προληπτικό όπλο για γιατρούς, νεογνά και άτομα που εκτίθενται συχνά στον ιό.