Οι άγνωστες επιστολές του Άκη Πάνου στη Μελίνα και τον Χατζιδάκι

Ήταν 15 Δεκέμβρη του ‘33 όταν ερχόταν στη ζωή το τρίτο από τα έξι παιδιά του Στέφανου Πάνου και της γυναίκας του Ελευθερίας. Ένα παιδί που έμελλε να γράψει δεκάδες επιτυχίες του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού, αλλά και να απασχολήσει την επικαιρότητα με τον ιδιαίτερα αψύ χαρακτήρα του και την διαφορετική προσέγγιση των πραγμάτων που είχε.

Ο Άκης Πάνου ο μεγάλος λαϊκός συνθέτης αγαπήθηκε από πολλούς, έβγαλε δεκάδες νέους τραγουδιστές, υπέγραψε πολλές μεγάλες επιτυχίες αλλά συγκλόνισε το Πανελλήνιο όταν σκότωσε τον Σωτήρη Γιαλαμά αφού δεν ενέκρινε που είχε τη σχέση του θύματος με την 19χρονη κόρη του.

Ασυμβίβαστος αλλά και εριστικός δεν μάσησε ποτέ τα λόγια του όταν έκρινε - συχνά είναι η αλήθεια - ότι είχε αδικηθεί.

Η επιστολή στον Χατζιδάκι

Σε αυτό το πλαίσιο έχουν μείνει στην ιστορία δύο επιστολές του, η μία προς τον τότε διευθυντή προγράμματος της ΕΙΡΤ, Μάνο Χατζιδάκι  και η δεύτερη μακροσκελής και επιθετική προς την τότε υπουργό Πολιτισμού, Μελίνα Μερκούρη .

Ο Άκης Πάνου είχε διαμαρτυρηθεί λοιπόν στον Χατζιδάκι για τον αποκλεισμό του από τα προγράμματα της ΕΙΡΤ με τον μεγάλο Έλληνα μουσικοσυνθέτη να απαντά ως εξής:

«Δεν γνωρίζω την περίπτωσή σας και σας διαβεβαιώ ότι εις όλας τας αλλαγάς που επιχειρούμεν προς το καλύτερον των προγραμμάτων του ΕΙΡΤ, δεν έπεσαν εις την αντίληψήν μου, ούτε η εργασία σας, ούτε ο εξωστρακισμός της εργασίας σας, κατά συνέπειαν. Ως εκ τούτου, δεν αντιλαμβάνομαι το πνεύμα της διαμαρτυρίας σας».

Ο Πάνου σηκώνει όμως το γάντι και γράφει μια έμμετρη επιστολή με την οποία απαντά στον Χατζιδάκι

Ομολογώ πως τά’χασα και ντράπηκα λιγάκι
παίρνοντας την απάντηση του Μάνου Χατζιδάκι
εκ της οποίας φαίνεται σαφώς πως δεν υπάρχω
ή ότι ψύλλους στ’ άχυρα επί ματαίω ψάχνω.

Δεν είναι αλήθεια και μικρό, μια φυσιογνωμία
της μουσικής της διεθνούς όπως o κατωτέρω
να σου δηλώνει καθαρά και εν πάση συντομία
«σας θεωρώ ανύπαρκτο, ποιος είστε, δεν σας ξέρω…»

Βεβαίως είναι φυσικό, ο ΜάνοςΧατζιδάκις
να αγνοεί το ασήμαντο καθ’ όλα άτομό μου.
Ομοίως είναι φυσικό, σαν άνθρωπος πολλάκις
να βρίζω τη μικρότητα και το φιλότιμό μου.

Όμως δεν απευθύνθηκα στον ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ
αλλά εις την διεύθυνση και επανειλημμένως.
Αν μ’ αγνοεί ο μουσουργός (*) πικραίνομαι λιγάκι,
αλλά ο σιορ διευθυντής, τι λέει τ’ ανθρωπάκι;

Υπάρχουνε τραγούδια μου γνωστά και ουκ ολίγα
που τά’ γραψα όσες φορές με τσίμπησε η μύγα.
Τραγούδια που εμπήκανε στου καθενός το στόμα
και μόνο η διεύθυνσις τα αγνοεί ακόμα.

Τα ράφια του αρχείου σας αν ψάξετε λιγάκι
θα βρείτε τα τραγούδια μου τα ταλαιπωρημένα
εκεί στα ακατάλληλα, στο πίσω το ραφάκι,
Όχι εκεί, λίγο πιο κει, αυτά τα αραχνιασμένα.

Αλλά μια και είμαι άγνωστος
να συστηθώ μου μένει,
ελπίζω εις δικαίωσιν
όσον κι οι πεθαμένοι.

Γεννήθηκα, μεγάλωσα και μένω στην Αθήνα,
είμαι υιός του Στέφανου και της Ελευθερίας.
Τα παιδικά παιχνίδια μου μπουζούκι, μαντολίνα,
επάγγελμά μου μουσικός μηδέν κατηγορίας.

Οι αριθμοί ταυτότητας και διαβατηρίου,
μητρώου στρατιωτικού και απολυτηρίου,
νομίζω δεν χρειάζονται και δεν τους παραθέτω,
στεφανοχάρτι τό’χασα και τρέχα γύρευέ το.

Οι οφθαλμοί μου γαλανοί. Και το ανάστημά μου
δεκαοκτώ εκατοστά, ή ένα και εβδομήντα.
Άτεκνος με μια σύζυγο, τα τρία τα σκυλιά μου,
πρόπερσι σαραντάρησα και πάω για πενήντα.

Με ότι κι αν ασχοληθώ έχω επιτυχία,
γράφω στιχάκια, μουσική, σκαλίζω, ζωγραφίζω.
Κουσούρια: ο εγωισμός και η βωμολοχία
αν και αποφεύγω να μιλώ και πιο πολύ να βρίζω.

Ελλείψεις: ανοργάνωτος στας δημοσίας σχέσεις
και χλευαστής της ανθρωπιάς και της δικαιοσύνης
που αν υπάρχουν μέσα σου, έτσι και ψευτοδέσεις
τα ρίχνεις στον απόπατο, σκουπίζεσαι και φεύγεις.

Άπιστος ως το κόκκαλο για κείνα που δεν είδα.
Φανατικός εθνικιστής, μ’ όλη τη γη πατρίδα.
Δείχνω πως τους ανάξιους τους θεωρώ μεγάλους
ώστε να αποθρασύνονται, να μου πατάν τους κάλους.

Ελπίζω να σας φτάνουνε ετούτα τα στοιχεία.
Αν πάλι δεν σας φτάνουνε, ζητήσατέ μου κι άλλα,
κόλλες και γραμματόσημα στοιχίζουνε ψυχία
(ανάθεμά σε βρωμερή, απαίσια κουφάλα).

Αυτό δεν ήταν για σας και να με συγχωρείτε.
Ήτανε για το δόντι μου, που πρέπει να το βγάλω.
Από ένα δόντι ο άνθρωπος, πόσο ταλαιπωρείται.
Διατελώ μετά τιμής. Αυτά και τίποτε άλλο.

Άκης Πάνου του Στεφάνου.
Καλλιτέχνης γενικώς, για την περίπτωσή μας τραγωδός εμπειρικός.

Αν και ίσως στις μέρες μας η δεύτερη επιστολή πριν ή μετά την ανάγνωσή της θα πήγαινε στον κάδο των σκουπιδιών, ο μεγάλος Μάνος Χατζιδάκις, ερευνά το θέμα και αναγνωρίζει το λάθος στέλνοντας την εξής απάντηση:

«Ζητώ συγνώμη διότι δεν εγνώριζα την περίπτωσίν σας. Πληροφορηθείς την γνησιότητα της εργασίας σας και του ήθους σας εις τον επαγγελματικό τομέα, εζήτησα και άκουσα τον δίσκο σας. Νά’ στε δε σίγουρος, ότι εφ’ εξής δεν πρόκειται ν’ αφήσω τους παραγωγούς μας να αγνοήσουν εις τα προγράμματά τους την μουσικήν εργασίαν σας.»

Μετά τιμής
Μ. Χατζιδάκις
Διευθυντής προγράμματος το ΕΙΡΤ
25/6/75

«Στόλισε» τη Μελίνα γιατί τον... αδικούσε

Το 1989 και ενώ έχουν περάσει τρία χρόνια από τότε που έχει εγκατασταθεί στην Ξάνθη με τα τέσσερα παιδιά του και την σύντροφό του Άννα, ο Άκης Πάνου αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά προβλήματα. Έχει ήδη έρθει σε σύγκρουση με τις δισκογραφικές εταιρίες και απευθύνεται με μια επιθετική και οριακά προσβλητική επιστολή προς την Μελίνα Μερκούρη.

«Την Κυριακή 12-2-89 στην εκπομπή «Αυτοπροσωπογραφίες» είχα και εγώ την τύχη να σας απολαύσω στο ρόλο της Αγίας Υπουργού» ξεκινά η επιστολή στην οποία ο Άκης Πάνου τονίζει πως ψάχνει επί χρόνια την Μελίνα Μερκούρη αλλά δεν τα καταφέρνει.

«Πέρασαν περισσότερο από τρία χρόνια από τότε που πρωτοπροσπάθησα, ανεπιτυχώς, να κλείσω ένα «ραντεβού» μαζί σας. Τη μία, τρέχατε για την γνωστή υπόθεση «μάρμαρα». Αμέσως σας προέκυψε η κηδεία του Πάλμε, ύστερα ξανά τα μάρμαρα, στη συνέχεια το μνημόσυνο του Πάλμε, έπειτα πάλι για τα μάρμαρα και... τράβα καλούμπα. Έτσι σφίξαν τα γάλατα και κατέφυγα στα μέσω του Τύπου ραβασάκια. Ελπίζοντας πως θα διακρίνετε πίσω από το σαρκασμό την σοβαρότητα της πραγματικότητας. Τρία απ' αυτά φιλοξενήθηκαν στην σελίδα του Μανόλη Ρασούλη, στο «Καλάμι» στις 10, 17 καί 24 Νοεμβρίου 1988», αναφέρει και προσθέτει:

«Πως να το κάνουμε, μπορεί τώρα ολόκληρη Αυτοκρατορική Υπουργάρα να ασχολείται με Κάφρους και μάλιστα της δικής μου υποστάθμης; Εσείς είστε «πρόθυμη» και «ανοιχτή» σε όλους τους ανθρώπους σε όλους τους φίλους σας. Μ' αυτούς που δεν είναι φίλοι σας ή που δεν θεωρείτε ανθρώπους τι γίνεται;»

Όπως και στην περίπτωση του Μάνου Χατζιδάκι, ο Άκης Πάνου εντάσσει στην επιστολή του και στίχους, που όμως θα μείνουν αναπάντητοι από την υπουργό.

«Μόλις έφαγα νερόβραστο το ρύζι
κι' αποφάγια από εκείνα, που πετάς,
με ρωτάς: «τι είναι αυτό που μας χωρίζει»
και να μπω μέσα στη μάχη μου ζητάς!

Ένα στρώμα από λίπος μας χωρίζει
που σαν ρούχο στο κορμί σου το φοράς
μια κοιλάρα που να... σκύψεις σ' εμποδίζει
και δεν βλέπεις πως: «ανθρώπους κατουράς»

Εμποδίζουν τα πολλά Πολυτεχνεία
που σκοτώνονται του κόσμου τα παιδιά
να θρονιάσουν μια «καινούργια» συντεχνία
και μετά να της ξεπλύνουν τη λαδιά

Για τη μάχη ΣΟΥ με θέλεις στρατιώτη
να παλαίψουμε, να... γίνεις Στρατηγός
κι όπως πάντοτε στην πιστολιά την πρώτη,
θα ξεκόψεις και θα τρέχεις σα Λαγός.

Με θυμάσαι όταν είσαι σ' αγωνία
και τα «κόζα» δεν τα βλέπεις βολικά
τότε θες... νάμαστε μία κοινωνία,
Αρχηγός εσύ, και μεις... τα δουλικά!

Τότε μ' έχεις... αδελφό και σύντροφό σου
κι ας μην έχουμε «τσιγάρο μοιραστεί...»
μη γελιέσαι. Πίσω απ' το χαμόγελό σου
διακρίνω το «φτηνό... αγωνιστή»

Τους ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ ΣΟΥ θα βρεις μέσα στους Χοίρους
που βουλιάζουνε στη λάσπη ηδονικά,
θα τους βρεις μέσα στους άβουλους και στείρους
από «αίσθηση» κι από ιδανικά.

Ζήτω η Αξιοκρατία, ο πλουραλισμός και το «Κράτος Δικαίου».

Κλείνοντας την επιστολή του ο Άκης Πάνου με μεγάλες δόσεις ειρωνίας αναφέρει: «Ο Πλάστης να σας έχει πάντα γερή, δροσερή, τρυφερή και μεγαλόκαρδη, προς δόξαν των χοιριδίων, φυσικά, και όχι του Ικτίνου, του Καλλικράτη και του Φειδία που είναι «φίρμες παγκόσμιες» εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια, και σίγουρα δεν περιμένουν από εσάς ή εμένα να τους... αποκαταστήσουμε!

Φιλώ τα κρινoδάχτυλα των ποδιών σας. Άκης Πάνου

Ο Άκης Πάνου σήμερα θα γινόταν 90 ετών