Πώς θα επηρεάσει ο πόλεμος στο Ισραήλ τις τιμές του πετρελαίου και την παγκόσμια οικονομία;
Οι προειδοποιητικές καμπάνες έπεσαν στις χρηματοπιστωτικές αγορές τη στιγμή που έγινε εμφανής η έκταση της θανατηφόρας επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ – και είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί τονίζει στον Guardian ο Larry Elliott.
Ένας από τους εμπειρικούς κανόνες της γεωπολιτικής είναι ότι οι υφέσεις πυροδοτούνται από ένα απότομο άλμα στις τιμές του πετρελαίου και το κόστος του αργού είναι ευαίσθητο στα γεγονότα στη Μέση Ανατολή.
Δεν είναι περίεργο λοιπόν ότι ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς σήμαινε ότι οι σχεδιαστές σεναρίων εργάζονται για να απαντήσουν στο ερώτημα που τίθεται από τους υπουργούς Οικονομικών και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών από όλο τον κόσμο: Πόσο κακό θα μπορούσε να γίνει;
Η Kristalina Georgieva, διευθύνουσα σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι οι αναλυτές του οργανισμού της «σκέφτονταν το αδιανόητο» σε μια προσπάθεια να σχεδιάσουν το επόμενο μεγάλο σοκ στην παγκόσμια οικονομία.
Στην πραγματικότητα, ο κίνδυνος μιας τοπικής –αν και φρικιαστικής– σύγκρουσης στη Γάζα – να μετατραπεί σε κάτι πολύ πιο σοβαρό δεν εμπίπτει πραγματικά στην κατηγορία του «αδιανόητου». Υπάρχουν πολλά ιστορικά προηγούμενα.
Προφανώς δεν ήταν τυχαίο ότι η Χαμάς επέλεξε μια εβδομάδα το περασμένο Σάββατο για να εξαπολύσει επίθεση, καθώς ήταν –σχεδόν μέχρι σήμερα– η 50ή επέτειος από την έναρξη του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, μιας κοινής επίθεσης στο Ισραήλ από τη Συρία και την Αίγυπτο που έφερε την η παγκόσμια μεταπολεμική άνθηση στο τέλος της.
Η αντεπίθεση του Ισραήλ το 1973 οδήγησε σε εμπάργκο πετρελαίου από το καρτέλ του ΟΠΕΚ, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα τετραπλασιασμό της τιμής του αργού, αυξανόμενες τιμές καταναλωτή και τεράστια αύξηση του επιχειρηματικού κόστους. Ο υψηλότερος πληθωρισμός ακολουθήθηκε γρήγορα από υψηλότερη ανεργία. Μια νέα λέξη επινοήθηκε για να περιγράψει ένα μείγμα από το αυξανόμενο κόστος ζωής και μια κατάρρευση της ανάπτυξης: στασιμοπληθωρισμός.
Ο ΟΠΕΚ δεν είναι πλέον τόσο κυρίαρχη δύναμη και η παγκόσμια οικονομία δεν εξαρτάται τόσο από το πετρέλαιο όσο στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Το Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης σημείωσε ότι πριν από πέντε δεκαετίες, ο κόσμος χρησιμοποιούσε λίγο λιγότερο από ένα βαρέλι πετρέλαιο για να παράγει ακαθάριστο εγχώριο προϊόν αξίας 1.000 δολαρίων. Μέχρι το 2019, ο αριθμός ήταν 0,43 βαρέλια – μείωση 56%. «Το πετρέλαιο έχει γίνει πολύ λιγότερο σημαντικό και η ανθρωπότητα έχει γίνει πιο αποτελεσματική στη χρήση του», ανέφερε το ερευνητικό κέντρο.
Το πετρέλαιο εξακολουθεί να έχει σημασία - Τα δύο σενάρια
Τούτου λεχθέντος, το πετρέλαιο εξακολουθεί να έχει σημασία, γι' αυτό τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή παρακολουθούνται τόσο προσεκτικά.
Το πρώτο σενάριο –και το καλύτερο για την παγκόσμια οικονομία– είναι ότι ο πόλεμος περιορίζεται σε μια ισραηλινή χερσαία επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι τιμές του πετρελαίου θα σταθεροποιηθούν γύρω στο τρέχον επίπεδό τους των 93 δολαρίων (76 £) το βαρέλι και θα μπορούσαν σύντομα να αρχίσουν να υποχωρούν. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι μια διαρκής αύξηση 10% στις τιμές του πετρελαίου μειώνει κατά 0,15 ποσοστιαίες μονάδες την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και προσθέτει 0,4 μονάδες στον πληθωρισμό το επόμενο έτος. Στις παγκόσμιες αγορές εμπορευμάτων, το κόστος ενός βαρελιού αργού είναι τώρα περίπου 10% υψηλότερο από ό,τι πριν από την επίθεση της Χαμάς.
Το δεύτερο σενάριο περιλαμβάνει μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση, ξεκινώντας από μάχες στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ με δυνάμεις της Χεζμπολάχ που υποστηρίζονται από το Ιράν στον Λίβανο, αλλά τελικά σύροντας το Ιράν στη σύγκρουση. Η άφιξη ομάδων αερομεταφορέων των ΗΠΑ στην ανατολική Μεσόγειο υποδηλώνει ότι η Ουάσιγκτον κάνει απρόοπτα για αυτό.
