Ρούντολφ με τα... μπλε μάτια τον χειμώνα και τα χρυσά το καλοκαίρι
Μπορεί ο αγαπημένος τάρανδρος του Άγιου Βασίλη να έχει μείνει στην ιστορία για την κόκκινη μύτη του, ωστόσο η επιστήμη μας αποκαλύπτει ότι πιθανότατα ήταν τα λαμπερά μπλε μάτια του, ένα κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των ταράνδων, που τον βοήθησε να ξεχωρίσει ο ίδιος και το υπόλοιπο κοπάδι του Άγιου Βασίλη.
Μια νέα μελέτη αναδεικνύει ότι τα μοναδικά μάτια των οπληφόρων θηλαστικών, τα οποία λάμπουν έντονο μπλε όταν φωτίζονται τους πιο κρύους μήνες, μπορεί να είναι αποτέλεσμα των ειδών που εξελίσσονται ώστε να μπορούν να βρίσκουν πιο εύκολα τροφή κατά τους σκοτεινούς χειμώνες της Αρκτικής.
«Οι τάρανδοι έχουν απλώς ένα εκπληκτικό οπτικό σύστημα», δήλωσε ο Nathaniel Dominy, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής ανθρωπολογίας στο Dartmouth College. «Δεν μοιάζει με κανένα άλλο θηλαστικό που γνωρίζουμε». Όμοια με άλλα ζώα, όπως οι γάτες ή τα ελάφια, οι τάρανδοι έχουν ιστό που ενισχύει το φως στα μάτια τους, γνωστό ως tapetum lucidum. Αλλά στους τάρανδους, η φωταύγεια αλλάζει χρώμα από χρυσό το καλοκαίρι σε μπλε το χειμώνα.
Οι επιστήμονες έχουν από καιρό προβληματιστεί για αυτό το χαρακτηριστικό, μαζί με την ικανότητα των ταράνδων να βλέπουν φως στο υπεριώδες φάσμα. Το στρώμα ιστού βρίσκεται συνήθως σε νυκτόβια ζώα επειδή αυξάνει την ικανότητά τους να βλέπουν σε αμυδρό φως, αλλά οι τάρανδοι είναι έξω και τριγυρνούν κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ο Dominy και οι ερευνητές από τη Σχολή Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου του St Andrews λένε ότι έχουν μια πιθανή εξήγηση: η όραση των ταράνδων έχει εξελιχθεί, εν μέρει, για να βοηθήσει τα ζώα να επιβιώσουν τους σκοτεινούς χειμώνες βελτιώνοντας την ικανότητά τους να βρίσκουν το αγαπημένο τους φαγητό όταν οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές. Μάλιστα, οι ερευνητές πραγματοποίησαν την εργασία τους στα βουνά Cairngorms στα Highlands της Σκωτίας, όπου βρίσκεται το μοναδικό κοπάδι ταράνδων της Βρετανίας και περισσότερα από 1.500 είδη λειχήνων. Αυτό περιλαμβάνει την τροφή της επιλογής των ζώων: έναν τύπο λειχήνα γνωστό στην καθομιλουμένη ως «βρύα ταράνδων».
«Είναι το μόνο μεγάλο θηλαστικό που είναι γνωστό ότι τρώει τόσο υψηλές ποσότητες λειχήνων επειδή συνήθως οι λειχήνες δεν είναι πολύ θρεπτικό είδος», είπε ο Dominy. «Είναι ένα είδος παζλ που οι τάρανδοι ειδικεύονται σε αυτό πολύ»
Η μελέτη πιστεύεται ότι είναι η πρώτη προσπάθεια μέτρησης της ποσότητας φωτός σε διαφορετικά μήκη κύματος που αντανακλάται από τους λειχήνες που τρώνε συχνά οι τάρανδοι, είπε ο Dominy. Τα αποτελέσματα, πρόσθεσε, δείχνουν ότι οι οργανισμοί είναι «ισχυροί απορροφητές του υπεριώδους φωτός και αυτή είναι μια εύλογη εξήγηση για το πολύ ασυνήθιστο οπτικό τους σύστημα».
Εν τω μεταξύ, εικόνες που τραβήχτηκαν με φίλτρα φωτός προσαρμοσμένα για να μιμούνται τη θέα των ταράνδων έδειξαν ότι τα ζώα πιθανότατα βλέπουν τα κρεβάτια των λειχήνων ως σκοτεινά μπαλώματα στο χιόνι με υψηλή ανακλαστικότητα.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι το μπλε tapetum επιτρέπει επίσης έως και 60 τοις εκατό του υπεριώδους φωτός να εισέλθει στο μάτι, πράγμα που σημαίνει ότι οι τάρανδοι βλέπουν το περιβάλλον τους το χειμώνα σε αποχρώσεις του μωβ με επιφάνειες που αντανακλούν την υπεριώδη ακτινοβολία εκπέμποντας μια αστραφτερή λάμψη ενώ τα πράγματα που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία φαίνονται σκοτεινά.
