SOS για τα τροπικά δάση: «Πρωτοφανής καταστροφή» λένε οι επιστήμονες για το αρνητικό ρεκόρ

Ρεκόρ καταστροφής των τροπικών δασών από πυρκαγιές που τροφοδοτούνται λόγω της κλιματικής αλλαγής παρατήρησαν οι επιστήμονες στη Βραζιλία οι οποίοι αντιπαραβάλλουν την έκταση της καταστροφής με 18 γήπεδα ποδοσφαίρου το λεπτό.

Πέρυσι οι τροπικές ζώνες έχασαν 67 εκατομμύρια στρέμματα δάσους, μια έκταση αντίστοιχη με αυτή του Παναμά. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκταση από το 2002 όταν άρχισαν να συγκεντρώνονται στοιχεία του παρατηρητηρίου Global Forest Watch, που υπάγεται στο World Resources Institute (WRI) του πανεπιστημίου του Μέριλαντ.

Το 2024 παρατηρήθηκε άνοδος 80% στην απώλεια τροπικών δασών σε σχέση με το 2023, με την έκταση που χανόταν να «ισοδυναμεί με 18 γήπεδα ποδοσφαίρου το λεπτό», υπογράμμισε η Ελίζαμπεθ Γκόλντμαν συνδιευθύντρια του παρατηρητηρίου. Για πρώτη φορά μάλιστα οι πυρκαγιές ευθύνονταν για σχεδόν τις μισές απώλειες, μπροστά από τη γεωργία.

Τι προβλήματα προκαλεί στο περιβάλλον

Λόγω της καταστροφής των τροπικών δασών εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα 3,1 δισεκ. τόνοι διοξειδίου του άνθρακα, ποσότητα λίγο μεγαλύτερη από τις εκπομπές που συνδέονται με την παραγωγή ενέργειας στην Ινδία.

«Αυτό το ποσοστό καταστροφής των δασών είναι εντελώς πρωτοφανές εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια που συγκεντρώνονται στοιχεία», πρόσθεσε η Γκόλντμαν. «Πρόκειται για παγκόσμιο κόκκινο συναγερμό».

Η έκθεση επικεντρώνεται στα τροπικά δάση που απειλούνται περισσότερο και τα οποία είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη βιοποικιλότητα και την ικανότητά τους να απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Οι συντάκτες της έκθεσης τονίζουν ότι οι πυρκαγιές, που κατέστρεψαν σχεδόν τη μισή έκταση των τροπικών δασών που χάθηκαν πέρυσι, ενισχύθηκαν από «τις ακραίες συνθήκες», οι οποίες τις έκαναν «πιο έντονες και πιο δύσκολες να τεθούν υπό έλεγχο».

Το 2024 ήταν σε παγκόσμιο επίπεδο η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Αν και πολλές πυρκαγιές ξεσπούν από φυσικά αίτια, τις περισσότερες φορές οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα, καθώς αγρότες καίνε τροπικά δάση για να επεκτείνουν τις καλλιέργειές τους.

Στη Βραζιλία καταστράφηκαν πέρυσι 28 εκατ. στρέμματα πρωτογενούς δάσους, τα δύο τρίτα από τα οποία λόγω πυρκαγιών, πολλές από τις οποίες προκλήθηκαν από αγρότες που ήθελαν να περισσότερες εκτάσεις για την καλλιέργεια σόγιας ή για την εκτροφή των ζώων τους. Η καταστροφή στο δάσος του Αμαζονίου στη Βραζιλία ανήλθε το 2024 στο υψηλότερο επίπεδο από το 2016.

Τα στοιχεία του WRI έρχονται σε αντίθεση με αυτά του βραζιλιάνικού δικτύου παρακολούθησης MapBiomas, που δημοσιεύθηκαν στις 16 Μαΐου και έδειχναν ότι η αποψίλωση του Αμαζονίου μειώθηκε σημαντικά την περσινή χρονιά. Ωστόσο στα δεδομένα αυτά δεν περιλαμβάνονταν οι επιπτώσεις από τις πυρκαγιές.

Ποιες χώρες κινδυνεύουν

Η Βολιβία βρίσκεται στη δεύτερη θέση, καθώς πέρυσι τριπλασιάστηκε η έκταση των τροπικών δασών που καταστράφηκε. Και σε αυτή την περίπτωση βασική αιτία ήταν οι τεράστιες πυρκαγιές, οι περισσότερες από τις οποίες «προκλήθηκαν για τον καθαρισμό περιοχών προκειμένου να δημιουργηθούν αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας», επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης.

Αντιθέτως, η κατάσταση βελτιώθηκε στην Ινδονησία και τη Μαλαισία, όμως επιδεινώθηκε ραγδαία στο Κονγκό- Μπραζαβίλ και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Ιστορικά τέσσερις δραστηριότητες ευθύνονται πρωτίστως για την καταστροφή των τροπικών δασών: η καλλιέργειες για παραγωγή φοινικελαίου και σόγιας, η υλοτομία και η εκτροφή βοοειδών. Όμως η βελτίωση σε κάποια από αυτές, συμπίπτει με νέες προκλήσεις, όπως για παράδειγμα η καλλιέργεια αβοκάντο στο Μεξικό ή των κακαόδεντρων και των καφεόδεντρων.

Κατά συνέπεια, τα αίτια της αποψίλωσης των δασών δεν παραμένουν πάντα τα ίδια, σχολίασε ο Ροντ Τέιλορ διευθυντής του προγράμματος δασών του WRI, ζητώντας να υπάρξει συνολική προσέγγιση στην αντιμετώπιση του φαινομένου. «Ήδη παρατηρούμε τις επιπτώσεις στα δάση από την εξορυκτική βιομηχανία και τα κρίσιμα μέταλλα», προειδοποίησε.