Στην Ολομέλεια το νομοσχέδιο για την πολιτική δικαιοσύνη
Δεν επιφυλάσσει παρατηρήσεις για την εισαγωγή της πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο, η έκθεση του επιστημονικού συμβουλίου της Βουλής επί του νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης με τις τροποποιήσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
Το νομοσχέδιο “ Ταχεία πολιτική δίκη, προσαρμογή των διατάξεων της πολιτικής δικονομίας για την ψηφιοποίηση της πολιτικής δικαιοσύνης, άλλες τροποποιήσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης”, εισάγεται σήμερα Δευτέρα στην κρίση της Ολομέλειας της Βουλής, μετά την έγκρισή του από την αρμόδια επιτροπής της Βουλής.
Πιλοτική Δίκη
Στις συνεδριάσεις που προηγήθηκαν, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε το νοµικό καθεστώς της εισαγωγής στην πλήρη Ολοµέλεια του Αρείου Πάγου ένδικων βοηθηµάτων και µέσων που έχουν ασκηθεί ενώπιον οποιουδήποτε πολιτικού δικαστηρίου, η εισαγωγή δηλαδή της πρότυπης ή πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο, για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος. Η κυβέρνηση δηλώνει ότι στόχος είναι να επιταχυνθεί η απονομή της Δικαιοσύνης και να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου, και υπογραμμίζει ότι με την πιλοτική δίκη επιλύονται ζητήματα, που εξαιτίας της φύσης τους προκαλούν σημαντικό αριθμό δικών, αποφεύγεται ο κίνδυνος έκδοσης αντιφατικών αποφάσεων και η διαιώνιση των δικών ενώπιον των δικαστηρίων ουσίας, με δυσμενείς συνέπειες για τους πολίτες.
Σύμφωνα με την αιτιολόγηση της διάταξης, “ με τον εισαγόμενο θεσμό της πιλοτικής δίκης επιδιώκεται η οριστική επίλυση νομικών ζητημάτων, έτσι ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία της απονομής της πολιτικής δικαιοσύνης και να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου”. Αναφέρεται επίσης ότι “ με τον εν λόγω θεσμό, που ακολουθεί το επιτυχημένο πρότυπο της πιλοτικής δίκης στη διοικητική δικαιοσύνη, τόσο οι διάδικοι όσο και τα δικαστήρια της ουσίας έχουν την δυνατότητα να ζητήσουν με αίτημα ή με προδικαστική απόφαση, αντιστοίχως, από τριμελή επιτροπή του Αρείου Πάγου να εισαγάγει προς εκδίκαση στην πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα ή μέσο στο οποίο τίθεται νέο δυσχερές ερμηνευτικό νομικό ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων. Τη δυνατότητα εισαγωγής των ως άνω ενδίκων βοηθημάτων και μέσων στην πλήρη Ολομέλεια έχει και ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου. Μετά από την επίλυση του τιθέμενου ζητήματος, η πλήρης ολομέλεια του Αρείου Πάγου παραπέμπει το ένδικο μέσο ή βοήθημα στο αρμόδιο δικαστήριο για την ολοκλήρωση της εκδίκασης της υπόθεσης”.
Κατά το στάδιο της επεξεργασίας του νομοσχεδίου στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης υπέρ τάχθηκε η ΝΔ, επιφύλαξη για την τελική τους στάση στην ολομέλεια δήλωσαν ΣΥΡΙΖΑ, Κίνημα Αλλαγής και Ελληνική Λύση, καταψήφισαν το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν δηλώσει ότι η κυβέρνηση “ δημιουργεί, από την πίσω πόρτα, ένα οιονεί συνταγματικό δικαστήριο, για να ελέγξει ασφυκτικά τη νομολογία σε υποθέσεις τραπεζικών δανείων, υπερχρεωμένων νοικοκυριών, εργατικών διαφορών σε μεγάλες επιχειρήσεις, συμβασιούχων”, υποθέσεων δηλαδή που απασχολούν μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας και κυρίως τους πιο ευάλωτους πολίτες. Για το ζήτημα της πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης κινήθηκαν σε κλίμα αντίστοιχο με τις επισημάνσεις που διατύπωσαν στην Επιτροπή της Βουλής, η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων και ο εκπρόσωπος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας έχει δηλώσει σε όλους τους τόνους ότι η εισαγωγή της πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο είναι μεταρρύθμιση υπέρ των αδύναμων πολιτών που δεν θέλουν να ταλαιπωρούνται και να εξαντλούνται οικονομικά σε αέναες δικαστικές διαμάχες και ότι υλοποιείται η δέσμευση που ανέλαβε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ με την επέκταση και στην πολιτική δικαιοσύνη "ενός επιτυχημένου θεσμού που λειτουργεί ήδη από το 2010 στη Διοικητική Δικαιοσύνη, και συμβάλλει καθοριστικά στην επιτάχυνση της απονομής της". Η κυβερνητική πλειοψηφία έχει επίσης επισημάνει ότι η εισαγωγή της πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο δεν στερεί από κανένα δικαστή το δικαίωμα να κρίνει διαφορετικά.
Οι άγονοι πλειστηριασμοί
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της συζήτησης του νομοσχεδίου για την ταχεία πολιτική δίκη έχει βρεθεί και η διάταξη για τη σταδιακή αυτόματη μείωση της τιμής σε επαναληπτικούς πλειστηριασμούς που αποβαίνουν άγονοι. “ Η διάταξη αντιμετωπίζει το φαινόμενο ελλείψεως πλειοδοτών, γεγονός που οφείλεται συχνά στην υψηλή τιμή πρώτης προσφοράς του πλειστηριαζομένου κινητού ή ακινήτου. Προβλέπεται, σε αυτή την περίπτωση, η σταδιακή μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς εάν προηγηθούν δυο ματαιώσεις του πλειστηριασμού, και συγκεκριμένα του πλειστηριασμού που έχει οριστεί αρχικά, και του πλειστηριασμού, ο οποίος επαναλαμβάνεται σε σαράντα (40) ημέρες με την ίδια τιμή πρώτης προσφοράς”, αναφέρεται στην αιτιολόγηση της ρύθμισης και περιγράφεται ότι “ η έλλειψη πλειοδοτών υποδηλώνει ότι η τιμή πρώτης προσφοράς δεν είναι αντίστοιχη με τις υφιστάμενες συνθήκες αγοράς και ζήτησης και για τον λόγο αυτό, με σκοπό να διενεργηθεί τελικά ο πλειστηριασμός και να υπάρξει σημαντικό πλειοδοτικό ενδιαφέρον, σε συνθήκες αγοράς και υγιούς ανταγωνισμού καθιερώνεται η σε δύο στάδια περαιτέρω (αυτόματη) μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς. Στο τρίτο αυτό στάδιο διενέργειας του πλειστηριασμού, μετά από τις δυο αρχικές ματαιώσεις, η τιμή πρώτης προσφοράς μειώνεται αυτόματα κατά είκοσι τοις εκατό (20%). Εάν και πάλι δεν υπάρξει πλειοδοτικό ενδιαφέρον, τότε η τιμή πρώτης προσφοράς μειώνεται κατά ένα επιπλέον δεκαπέντε τοις εκατό (15%)”.
“ Η ρύθμιση αυτή δεν θίγει τα δικαιώματα του καθ’ ού η εκτέλεση, ούτε και προδικάζει την τιμή στην οποία τελικά θα εκπλειστηριαστεί το πράγμα, αφού μέσω της διαδικασίας της πλειοδοσίας, σύμφωνα με το άρθρο 965 του ΚΠολΔ, και του υγιούς ανταγωνισμού, που διαμορφώνεται υπό συνθήκες διαφάνειας, υπερθεματιστής θα αναδειχθεί όποιος υποβάλλει την υψηλότερη προσφορά. Περαιτέρω, η ίδια ρύθμιση συμβάλλει στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων, τα οποία, υπό την προηγούμενη μορφή της διατάξεως, θα έπρεπε να διατάξουν αυτά τα ίδια τη μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς, λαμβάνοντας υπόψη τις κρατούσες συνθήκες αγοράς. Επομένως, εισάγεται ένα αντικειμενικό κριτήριο, προσαρμογής της τιμής πρώτης προσφοράς στις συνθήκες αγοράς”, αναφέρει η αιτιολόγηση της ρύθμισης.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν εκφράσει τη διαφωνία τους και προειδοποιούν ότι με τη ρύθμιση αυτή δίνεται ένα πολύ ισχυρό κίνητρο στους πλειοδότες να περιμένουν την αυτόματη διόρθωση της τιμής για να πλειοδοτήσουν.
Το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής στην έκθεση του, εκφράζει τον προβληματισμό του “ κατά πόσον η θέσπιση ενός κανόνα αυτόµατης και, κατά συνέπεια, προκαθορισµένης µείωσης της τιµής προσφοράς, στη θέση του ισχύοντος καθορισµού της κατώτερης τιµής προσφοράς, περιορίζει ενδεχοµένως το δικαίωµα των διαδίκων σε έννοµη προστασία”. Σηµειώνει δε ότι, “ ταυτόχρονα µε τη θέσπιση του νέου αυτού κανόνα, απαλείφεται η δυνατότητα, που παρείχε µετά τον δεύτερο πλειστηριασµό το εν λόγω άρθρο 966, ελεύθερης εκποίησης του ακινήτου σε εκείνον υπέρ του οποίου έγινε η εκτέλεση ή σε τρίτον, µε τίµηµα που ορίζεται από το δικαστήριο”.
Με το νομοσχέδιο που εισάγεται σήμερα στην Ολομέλεια, θεσπίζονται σε μόνιμη βάση ρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων, λόγω της πανδημίας, όπως η δυνατότητα κοινής δήλωσης παράστασης σε υποθέσεις που η προφορική διαδικασία είναι υποχρεωτική, η δυνατότητα λήψης ένορκης βεβαίωσης από δικηγόρο και ο οίκοθεν επαναπροσδιορισμός εκκρεμών υποθέσεων από το δικαστήριο σε περίπτωση ματαίωσης των υποθέσεων αυτών για λόγους ανωτέρας βίας.
Επίσης ενισχύεται ο ρόλος των ηλεκτρονικών μέσων στη διενέργεια διαδικαστικών πράξεων ενώπιον των δικαστηρίων, ώστε να εξοικονομείται χρόνος και δαπάνη υπέρ των πολιτών και του κράτους.
Στη συζήτηση που αρχίζει σε λίγες ώρες, στην Ολομέλεια θα προσέλθουν οι υπουργοί που κατέθεσαν τροπολογίες στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης. Στις προωθούμενες διατάξεις έχει περιληφθεί και η παράταση για την τροποποίηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κατά το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023.
