Εμβόλιο και μεταλλάξεις του κορονοϊού

«Είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου ευρώ» λέει ο Γερμανός επιδημιολόγος Αλεξάντερ Κεκουλέ, διευθυντής του Ινστιτούτου Μικροβιολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Χάλε.

«Οι μεταλλάξεις των ιών αποτελούν κίνδυνο για το εμβόλιο και για τη συγκεκριμένη μετάλλαξη δεν έχουμε καμία εικόνα.

Το θέμα είναι σε εξέλιξη και περιμένουμε περισσότερα στοιχεία. Είναι κάτι που μας απασχολεί» τονίζει ο Γερμανός επιδημιολόγος. «Οι ιοί προσαρμόζονται όπως προσαρμοζόμαστε και εμείς οι άνθρωποι» λέει ο καθηγητής Κεκουλέ και προσθέτει : «Τη στιγμή που όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανοσοποιούνται, ο κορονοϊός αναπτύσσει επίσης τρόπους περαιτέρω εξάπλωσης. Εμφανίζονται παραλλαγές του ιού, που μπορούν να επικρατήσουν. Αυξάνουν βέβαια τη μεταδοτικότητα, αλλά μειώνουν την θνητότητα» σημειώνει ο Γερμανός επιδημιολόγος.

Ο επιδημιολόγος Τόμας Μέρτενς ,πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Εμβολιασμών (Stiko) στο γερμανικό Ινστιτούτο Robert Koch υποστηρίζει ότι «με τα διαθέσιμα δεδομένα δεν είναι ακόμη δυνατό να εκτιμηθεί οριστικά εάν το εμβόλιο της Pfizer/Biontech λειτουργεί εξίσου καλά έναντι της μεταλλαγμένης παραλλαγής ιού, όπως συμβαίνει με τις προηγούμενες γνωστές μεταλλάξεις». Αν και προηγούμενες αναλύσεις του γονιδιώματος του νέου μεταλλαγμένου ιού έδειξαν ότι το εμβόλιο θα συνεχίσει να είναι αποτελεσματικό , «μια πρώτη δοκιμή της αποτελεσματικότητας των αντισωμάτων στο εργαστήριο πιθανότατα θα διαρκέσει τρεις έως τέσσερις εβδομάδες» δήλωσε ο γερμανός επιδημιολόγος μιλώντας στις εφημερίδες του ομίλου Funke .

«Ο στόχος αυτής της δοκιμής είναι να δούμε αν το παρόν εμβόλιο παράγει αντισώματα που είναι εξίσου αποτελεσματικά έναντι της νέας μετάλλαξης» προσθέτει ο δρ Μάρτενς. Εκτιμά πάντως ότι αν το εμβόλιο της Rfizer/BioNTech αποδειχτεί λιγότερο αποτελεσματικό στο νέο στέλεχος του ιού, τεχνικά δεν θα είναι πολύ δύσκολο να προσαρμοστεί, επειδή για το εμβόλιο mRNA, τέτοιες αλλαγές, κατ 'αρχήν δεν αποτελούν πρόβλημα». Προειδοποιεί πάντως ότι

« βραχυπρόθεσμα, θα είναι πιο δύσκολο να παραχθούν αρκετές δόσεις του εμβολίου . Και ένα τροποποιημένο εμβόλιο μπορεί και πρέπει να δοκιμαστεί ξανά, έστω και σε μικρότερου εύρους μελέτες».

Αλλοι διάσημοι επιδημιολόγοι είναι πιο καθησυχαστικοί : «Δεν θεωρώ εξαιρετικά ανησυχητική την νέα εξέλιξη» λέει ο αυστριακός καθηγητής Αντρέα Μπεργκτάλερ από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών (CeMM) στη Βιένη,προσθέτοντας ότι «δεν είναι ασυνήθιστο να εμφανίζονται μεταλλάξεις των ιών». Σημειώνει πάντως ότι «προς το παρόν είναι άγνωστο εάν οι παρατηρούμενες αλλαγές θα έχουν καθοριστική επίδραση στις ιδιότητες του παθογόνου ιού… «Αυτό που δεν είναι γνωστό επί του παρόντος είναι εάν κάποια από αυτές τις μεταλλάξεις οδηγεί σε δραστικές αλλαγές στον ιό» λέει ο καθηγητής Μπεργκτάλερ. Και οι αλλαγές αυτές θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη μετάδοση του ιού ή την κλινική πορεία της νόσου...

«Οι κορονοϊοί μεταλλάσσονται συνεχώς και συνεπώς δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι εμφανίζονται νέες παραλλαγές του Sars-CoV-2», λέει ο Τζούλιαν Χίσκοξ, καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ. Όπως λέει όμως «είναι σημαντικό να προσδιοριστεί εάν αυτή η μετάλλαξη έχει ιδιότητες που επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου, τη διάγνωση και κυρίως τα εμβόλια».

Αναμφίβολα, τα εμβόλια θεωρούνται κρίσιμα για την τελική εξάλειψη της πανδημίας που τώρα σαρώνει την Ευρώπη και την Αμερική .Ο δρ Βίβεκ Μάρθι που ορίστηκε από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, νέος Γενικός Χειρουργός των Ηνωμένων Πολιτειών κάλεσε τους Αμερικανούς να μην αφήσουν τις ανησυχίες για το νέο στέλεχος να κλονίσουν την πίστη τους στον εμβολιασμό.

«Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι τα εμβόλια που έχουν αναπτυχθεί δεν θα είναι αποτελεσματικά και κατά του ιού», τόνισε ο δρ Μάρθι στην εκπομπή «Meet the Press» του NBC.

Τα πράγματα είναι τώρα λίγο διαφορετικά

Πόσο αποτελεσματικά είναι όμως τα εμβόλια που έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα , έναντι του νέου στελέχους του κορονοϊού, που συνδέεται πιο εύκολα με το ανθρώπινο κύτταρο και έτσι αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης; «Η νέα μετάλλαξη πιθανότατα δεν θα έχει αρχικά αρνητική επίδραση στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων» λέει ο επιδημιολόγος Ρίτσαρντ Νέχερ, επικεφαλής στο Biozentrum ,στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Ο 41χρονος Γερμανός καθηγητής ερευνά εδώ και χρόνια το πώς μεταλλάσσονται τα βακτήρια και οι ιοί. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί μαζί με τους συνεργάτες του να ανακαλύψουν τους γενικούς νόμους της εξέλιξης των ιών. Εδώ και αρκετούς μήνες μελετά την γενετική ανάπτυξη του εφιάλτη -του παθογόνου Sars-CoV-2. «Είναι απόλυτα φυσιολογικό -λέει-να μεταλλάσσονται αυτοί οι ιοί. Τους τελευταίους μήνες, έχω περάσει πολύ χρόνο εξηγώντας ότι οι περισσότερες από αυτές τις μεταλλάξεις δεν είναι κάτι το ανησυχητικό» . Προειδοποιεί όμως ότι «τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά τώρα. Βλέπουμε πραγματικά πολλές μεταλλάξεις στη σχετική επιφανειακή πρωτεΐνη του ιού. Αυτό είναι καινούριο. Και συνέβη δύο φορές αυτές οι μεταλλάξεις να εξαπλωθούν σχετικά γρήγορα. Πόσο έχει να κάνει αυτό ουσιαστικά με τον ιό και ποιος είναι ο ρόλος των επιδημιολογικών παραγόντων, όπως η υπερδιάδοση του νέου στελέχους, είναι κάτι που δεν έχει διευκρινιστεί οριστικά. Αλλά είναι προφανές ότι το νέο στέλεχος εξαπλώνεται γρηγορότερα από πριν. Και για αυτό υπάρχει πράγματι λόγος ανησυχίας».

Και το χειρότερο! Όπως λέει ο Ογκμπονάγια Ομένκα, αναπληρωτής καθηγητής και ειδικός στη δημόσια υγεία στο Πανεπιστήμιο Butler στην Ινδιανάπολη «το νέο στέλεχος μπορεί να μην είναι το τελευταίο».

Ο καθηγητής Νέχερ ,σε συνέντευξή του στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel τονίζει ότι «θεωρητικά, οι μεταλλάξεις μπορούν επίσης να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου». Δεν αποκλείει μάλιστα τα εμβόλια να γίνουν λιγότερο αποτελεσματικά στο μέλλον καθώς «το ανοσοποιητικό σύστημα των εμβολιασμένων ατόμων μπορεί να μην αναγνωρίζει πλέον νεότερες παραλλαγές του ιού, σε κάποιο σημείο. Αυτό πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά. Αλλά τα επόμενα δύο ή τρία χρόνια δεν περιμένω να αλλάξουν πολύ οι ιδιότητες του ιού».

Ωστόσο, «το εμβόλιο που χρησιμοποιείται επί του παρόντος προκαλεί ανοσολογικές αντιδράσεις έναντι όλων των ακίδων της πρωτεΐνης» λέει ο Νέχερ, εξηγώντας ότι «ακόμη και αν υπάρχει μετάλλαξη, δεν θα εμποδίσει το ανοσοποιητικό σύστημα να το αναγνωρίσει». Με άλλα λόγια: οι μεμονωμένες μεταλλάξεις δεν μπορούν να ξεφύγουν από το περίπλοκο ανοσοποιητικό μας σύστημα...

Βενζίνη στη φωτιά

Οι απλοί πολίτες ακούν βέβαια με προσοχή τις εκτιμήσεις των ειδικών και μάλλον αγωνιούν περισσότερο. Τρεις ημέρες πριν τα Χριστούγεννα, όλοι μονολογούν: Δεν έφτανε ο εφιάλτης του covid 19, τώρα η ανθρωπότητα πρέπει να αντιμετωπίσει και την μετάλλαξή του;

«Είναι σαν να αντιμετωπίζουμε μια πυρκαγιά και ξαφνικά να ρίχνουμε πάλι βενζίνη στις φλόγες» λέει ο επιδημιολόγος Κάρλ Λότερμπαχ ,που έχει και την ιδιότητα του πολιτικού, αφού είναι ο υπεύθυνος του τομέα Υγείας του γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Ως πολιτικός ,ο καθηγητής Λότερμπαχ το μόνο που έχει να συμβουλεύσει είναι «να αγωνιστούμε για να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τη διάδοση του νέου στελέχους του ιού με ακόμη πιο αυστηρό lockdown». Ηδη όλες οι ευρωπαικές χώρες επέβαλαν αυστηρούς περιορισμούς στην είσοδο ταξιδιωτών από τη Βρετανία. Περιορισμοί που ενδέχεται να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. "Εάν επιβεβαιωθεί ότι το νέο στέλεχος είναι πολύ πιο μολυσματικό, τότε θα υποθέσω ότι η απαγόρευση εισόδου ταξιδιωτών από τη Βρετανία θα διαρκέσει εβδομάδες, αν όχι μήνες» λέει ο Καρλ Λότερμπαχ.

Αλλά το μεγάλο ερώτημα των απλών πολιτών είναι αν τα συνεχή lockdown μπορεί να είναι η μόνη λύση. «Η Ευρώπη έχασε το τρένο με τα αποτελεσματικά μέτρα που πήραν έγκαιρα χώρες όπως η Κίνα και η Αυστραλία» λέει ο καθηγητής Νέχερ . Και τώρα όλες οι ελπίδες «για να υπάρξει φως στην άκρη της σήραγγας», έχουν περιοριστεί στοv εμβολιασμό.

Φυσικά η ελπίδα του εμβολίου δεν πρέπει να υποκαθιστά τα βασικά : το πλύσιμο των χεριών, τη χρήση μάσκας, την κοινωνική απόσταση. Το εμβόλιο δεν μπορεί επίσης να αποτελεί άλλοθι, ούτε απαλλάσσει όμως την πολιτεία, που είναι επιφορτισμένη με την προστασία της δημόσιας υγείας , από την κύρια ευθύνη στη λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων .Ειδικά μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας, που οι ειδικοί προειδοποιούσαν τις κυβερνήσεις ότι ο «ταχυδρόμος» covid θα χτυπήσει και δεύτερη φορά το φθινόπωρο, αλλά οι Ευρωπαίοι ηγέτες έκλειναν τα μάτια. Βυθισμένοι στις ιδεοληψίες τους ότι όλα θα λυθούν με μαγικό τρόπο από την ελεύθερη αγορά! «Ο κορονοιός ήταν άλλο ένα μάθημα για την κολοσσιαία αποτυχία της νεοφιλελεύθερης εκδοχής του καπιταλισμού», όπως είπε ο μεγαλύτερος εν ζωή Αμερικανός διανοούμενος Νόαμ Τσόμσκι . «Μετά την επιδημία SARS το 2003, οι επιστήμονες γνώριζαν πολύ καλά ότι θα υπάρξουν και άλλες πανδημίες ,που θα προέλθουν πιθανώς από κορονοϊούς .Θα μπορούσαμε να προετοιμαστούμε. Ολα αφέθηκαν και πάλι στην ελεύθερη αγορά. Και τώρα-λέει ο Τσόμσκι, «αν δεν διδαχθούμε από αυτό το μάθημα, ο εφιάλτης θα επαναληφθεί την επόμενη φορά…».