Ποια είναι η γενοκτονία των Αρμενίων και Ελλήνων του Πόντου που αναγνώρισε ο Νετανιάχου

Σε μία ιστορική δήλωση προχώρησε ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, αναγνωρίζοντας τις γενοκτονίες των Αρμενίων, των Ελλήνων του Πόντου και των Ασσύριων.

Το Ισραήλ απέφευγε επί δεκαετίες να προβεί σε επίσημη αναγνώριση των σφαγών που διέπραξε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς οι σχέσεις με την Τουρκία θεωρούνταν κρίσιμες σε εμπορικό και στρατηγικό επίπεδο.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αναφέρθηκε στις γενοκτονίες που έκανε η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τις δεκαετίες 1910 και 1920, κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και οι οποίες έχουν πολλά κοινά. Η από κοινού δίωξη των τριών εθνοτήτων διαπιστώθηκε και καταγράφηκε ήδη από το 1915.

Οι απαρχές των γενοκτονιών

Κατά τη διάρκεια και μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914–1923), η Οθωμανική Αυτοκρατορία εφαρμόζει συστηματικές πολιτικές εκδίωξης, δολοφονιών και εξολόθρευσης των χριστιανικών πληθυσμών: Αρμένιοι, Έλληνες του Πόντου και Ασσύριοι.

Οι γενοκτονίες ήρθαν σε τρία διακριτά κύματα, με τις σφαγές των Αρμενίων μεταξύ 1894 και 1896, την αρμενική γενοκτονία το 1915-1916, τις διώξεις κατά των Ελλήνων, κυρίως, μεταξύ 1919 και 1924. Πρόκειται, όμως, για τις κορυφώσεις μιας διαδικασίας η οποία σε χαμηλή ένταση δεν διακόπηκε οριστικά. Για παράδειγμα, το 1914 περισσότεροι από 100.000 Έλληνες εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις παράκτιες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έπειτα από μια εκστρατεία βίαιων επιθέσεων εναντίον τους με στόχο να εγκατασταθούν στις περιουσίες τους μουσουλμάνοι πρόσφυγες από τους Βαλκανικούς Πολέμους. Στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου άλλοι 550.000 εκτοπίστηκαν στην ενδοχώρα με τα θύματα να καταμετρώνται σε δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες. Μεταξύ 1914 και 1919 δολοφονήθηκαν περίπου 250.000 Ασσύριοι, ενώ άλλοι τόσοι εκδιώχθηκαν.

Γενοκτονία των Αρμενίων (1915–1918)

Η γενοκτονία ξεκίνησε επίσημα στις 24 Απριλίου 1915 με μαζικές συλλήψεις διανοουμένων στην Κωνσταντινούπολη, ακολουθήθηκαν πορείες θανάτου, μαζικές σφαγές και εκτοπισμοί, κυρίως στην έρημο της Συρίας. Οι απώλειες υπολογίζονται από 800.000 έως 1,5 εκατομμύρια Αρμένιοι. Το ιστορικό αυτό γεγονός έθεσε τις βάσεις για πολυεθνικό, εθνοθρησκευτικά «καθαρό» κρατικό μοντέλο στην Τουρκία.

Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου (1914–1923)

Οι Έλληνες της Μικρασίας, και ειδικότερα οι Πόντιοι, υπέστησαν εκτοπισμούς, βίαιες πορείες θανάτου και μαζικές σφαγές ήδη από το 1914. Υπολογίζεται ότι περί τους 353.000 Πόντιοι Έλληνες έχασαν τη ζωή τους και άλλοι τόσοι εκτοπίστηκαν. Συνολικά, ο θάνατος και εκδίωξη Ελλήνων της περιοχής ενδέχεται να φτάνει έως 900.000. Η 19η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων.

Γενοκτονία των Ασσυρίων (1914–1923)

Οι Ασσύριοι (χριστιανικοί πληθυσμοί, κυρίως Νεστοριανοί και Χαλδαίοι) κατοικούσαν στη νοτιοανατολική Τουρκία, στο βόρειο Ιράκ και δυτικά του Ιράν.Υπέστησαν εκτοπισμούς, σφαγές και βίαιες μετακινήσεις, με αποκορύφωμα το 1915–1918. Όπως και οι Αρμένιοι, θεωρήθηκαν «εχθρικός πληθυσμός» που πιθανόν να συνεργαζόταν με τους Ρώσους. Οι απώλειες υπολογίζονται σε 250.000–300.000 Ασσύριους που σφαγιάστηκαν ή πέθαναν από τις κακουχίες. Η 7η Αυγούστου έχει καθιερωθεί διεθνώς ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ασσυρίων.

Η διεθνής αναγνώριση

Από διάφορα κράτη, ομόσπονδες Πολιτείες και διεθνείς οργανισμούς, η γενοκτονία Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων αναγνωρίζονται από κοινού. Τέτοια αναγνώριση έχει γίνει από τα κοινοβούλια Αυστρίας στις 22-4-2015 και Αρμενίας στις 23-3-1988, της Ολλανδίας και Σουηδίας, και τη Ρωσική Δούμα.

Κοινή αναγνώριση των γενοκτονιών έχει γίνει και από Πολιτείες των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, η Πολιτεία Αϊόβα στις 24 Αυγούστου του 2017 εξέδωσε διακήρυξη η οποία αναφέρει ότι λαμβάνει υπόψη ότι από το 1915 έως το 1923 «κατά τη διάρκεια της Αρμενικής Γενοκτονίας, ... ένα εκατομμύριο Έλληνες, Ασσύριοι και Σύροι [Syriacs] και άλλοι σφαγιάστηκαν σαν μέρος του σχεδιασμένου ολοκληρωτικού ξεριζώματος αυτών των αυτοχθόνων κοινοτήτων της Οθωμανικής Τουρκικής Αυτοκρατορίας, στη διάρκεια της πρώτης σύγχρονης γενοκτονίας που ακόμα χρειάζεται δικαίωση.» Πράξη αναγνώρισης έχει γίνει επίσης από τη Γερουσία της Καλιφόρνιας την 21-5-2014 και τη Βουλή της Καλιφόρνιας την 21 Απρ. 2016 και 27 Απρ. 2015.

Αναγνώριση έχει γίνει και από τις Πολιτείες της Νότιας Αυστραλίας και της Νέας Νότιας Ουαλίας (Αυστραλία), το 2009 και το 1997 αντίστοιχα.

Τον Δεκέμβριο του 2017 η Διεθνής Ένωση Εβραίων Φοιτητών (World Union of Jewish Students) αναγνώρισε τη γενοκτονία Αρμενίων, Ποντίων Ελλήνων και Ασσυρίων οι οποίοι δολοφονήθηκαν μεταξύ 1915-1923 από το Οθωμανικό Χαλιφάτο, όπως αναφέρει το ψήφισμα.

Την 9η Απριλίου 2019 εισήχθη στη Γερουσία των ΗΠΑ σχέδιο απόφασης για τη μνήμη της γενοκτονίας των Αρμενίων, όπου περιλαμβάνεται και αναφορά στη «γενοκτονία Ελλήνων, Ασσυρίων, Χαλδαίων, Σύρων (Syriacs), Αραμαίων, Μαρονιτών και άλλων Χριστιανών». Το ψήφισμα (υπ' αρ. 150) έγινε δεκτό την 12 Δεκ. 2019. Περιλαμβάνει διάταξη που απορρίπτει ενέργειες που εμπλέκουν την κυβέρνηση των ΗΠΑ με άρνηση της γενοκτονίας των Αρμενίων ή κάθε άλλης γενοκτονίας.

Συνολικά, μέχρι σήμερα μόλις 34 χώρες παγκοσμίως έχουν αναγνωρίσει επίσημα τη γενοκτονία. Οι περισσότερες κυβερνήσεις αποφεύγουν να το πράξουν, προκειμένου να μη διαταράξουν τις σχέσεις τους με την Άγκυρα.

Η αναγνώριση από τη Διεθνή Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών

Τον Δεκέμβριο 2007 η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών (International Association of Genocide Scholars ή IAGS) αναγνώρισε τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, μαζί με την γενοκτονία των Αρμενίων και Ασσυρίων, και εξέδωσε ψήφισμα το οποίο μεταξύ άλλων αναφέρει:

ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ ότι είναι πεποίθηση της Διεθνούς Ένωσης των Μελετητών Γενοκτονιών, ότι η Οθωμανική εκστρατεία εναντίον των χριστιανικών μειονοτήτων της αυτοκρατορίας, μεταξύ των ετών 1914 και 1923, συνιστούν γενοκτονία εναντίον των Αρμενίων, Ασσυρίων, Ποντίων και των Ελλήνων της Ανατολίας. ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ η Ένωση να ζητήσει από την κυβέρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες εναντίον αυτών των πληθυσμών, να ζητήσει επίσημα συγγνώμη, και να λάβει τα κατάλληλα και σημαντικά μέτρα προς την αποκατάσταση.