Το παρασκήνιο της Χάλκης: Το μήνυμα Τραμπ στον Ερντογάν και το «παζάρι» της Άγκυρας

Το ζήτημα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης βρέθηκε στο επίκεντρο της συνάντησης του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον Αμερικανό ομόλογό του, Ντόναλντ Τραμπ, στον Λευκό Οίκο. Αν και η αναφορά στη Σχολή δημιούργησε αρχική αισιοδοξία, οι δηλώσεις του Ερντογάν άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο για ένα διπλωματικό «παζάρι», καθώς η Άγκυρα έχει στο παρελθόν συνδέσει το θέμα με άλλες εκκρεμότητες.

Το μήνυμα από την Ουάσιγκτον

Κατά τη διάρκεια των αρχικών δηλώσεων προς τον Τύπο, ο Τραμπ, σε μια κίνηση με ξεκάθαρο συμβολισμό, αναφέρθηκε στην πρόσφατη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στον Λευκό Οίκο. Απευθυνόμενος στον Ερντογάν, δήλωσε πως η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία (σ.σ. το Οικουμενικό Πατριαρχείο) «θα ήθελε πραγματικά να έχει κάποια βοήθεια» για την επίλυση των ζητημάτων της στην Τουρκία. Το μήνυμα, που αφορούσε κατά κύριο λόγο τη Σχολή της Χάλκης, ήταν σαφές και απηχούσε την πάγια θέση της Ουάσινγκτον.

Από την πλευρά του, ο Ερντογάν απάντησε δηλώνοντας πως «είμαστε έτοιμοι να προβούμε σε κάθε ενέργεια που μας αναλογεί». Ωστόσο, η φράση αυτή αφήνει ανοιχτές πολλές ερμηνείες, καθώς η Τουρκία έχει συνδέσει το θέμα της επαναλειτουργίας της Χάλκης με ζητήματα όπως η εκλογή μουφτήδων στη Θράκη. Ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε, πάντως, ότι επιστρέφοντας στην Τουρκία θα επιδιώξει συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο για να συζητήσει το πώς μπορεί να προχωρήσει το θέμα.

Η νέα πρόταση του Πατριαρχείου και οι εξελίξεις

Το ζήτημα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής βρίσκεται σε φάση ρεαλιστικής κινητικότητας από τον Μάιο του 2024, όταν ο Υπουργός Παιδείας της Τουρκίας, Yusuf Tekin, επισκέφθηκε τις εγκαταστάσεις της.

Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, σε μια κρίσιμη συνάντηση στην Άγκυρα, πολυμελής αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Γέροντα Δέρκων Απόστολο, κατέθεσε μια νέα, σημαντική πρόταση. Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης να επαναλειτουργήσει ως ιδιωτικό Βακουφικό Πανεπιστήμιο με δύο σχολές, απορρίπτοντας την αρχική σκέψη της τουρκικής κυβέρνησης να λειτουργήσει ως Ιερατική Σχολή (İmam Hatip Okulu).

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Μητρόπολης Δέρκων, ο Τούρκος Υπουργός συμφώνησε επί της αρχής και υποσχέθηκε να διαβιβάσει τις προτάσεις στον Πρόεδρο Ερντογάν. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει ότι το τελικό «πράσινο φως» για την επαναλειτουργία της Σχολής βρίσκεται πλέον υπό την προσωπική επίβλεψη του Τούρκου Προέδρου.

Το κλείσιμο του «φυτωρίου» κληρικών του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που συνέβη με πολιτική απόφαση του κεμαλικού κατεστημένου το 1971, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αγκάθια στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η πρόσφατη κινητικότητα, εντός του πλαισίου της διπλωματίας υψηλού επιπέδου, αφήνει ένα παράθυρο αισιοδοξίας, αν και η επίλυση του ζητήματος φαίνεται να συνδέεται με ένα ευρύτερο γεωπολιτικό «παζάρι».