Τροχόσπιτα και ελεύθερο κάμπινγκ στην Ελλάδα: Από τη νομιμότητα στην καραντίνα των πολιτών

Απαγορεύεται το ελεύθερο κάμπινγκ στην Ελλάδα, μια μορφή διακοπών που αγαπήθηκε από χιλιάδες επισκέπτες. Πλέον «υπό διωγμόν» δεν είναι μόνο το ελεύθερο κάμπινγκ, αλλά και τα τροχόσπιτα, μετά τη νέα νομοθετική ρύθμιση, γεγονός που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τους ιδιοκτήτες τους.

Νομοθετικό Πλαίσιο

Από το 2012, με το άρθρο 38 του Ν. 4055/2012 (ΦΕΚ Α’ 51/12.3.2012), η ελεύθερη κατασκήνωση τιμωρείται πλέον ως πταίσμα, με ποινή κράτησης έως έξι μήνες ή χρηματικό πρόστιμο έως 3.000 €. Σύμφωνα με τον Ν. 392/1976 (ΦΕΚ Α’ 199/1976), που αφορά την ίδρυση και λειτουργία οργανωμένων χώρων κάμπινγκ, απαγορεύεται η εγκατάσταση σκηνών και η στάθμευση τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες και γενικότερα σε κοινόχρηστους χώρους.

Συνεπώς, το κάμπινγκ επιτρέπεται μόνον εντός αδειοδοτημένων χώρων. Η αυτόφωρη διαδικασία και η επιβολή ποινών σε περίπτωση παράβασης καθίστανται αυτοματοποιημένες, ενώ δεν γίνεται διαχωρισμός ανάλογα με τον εξοπλισμό του κατασκηνωτή: ακόμα και αν ο εξοπλισμός παραπέμπει σε «οικοσκευή» ή πιο μόνιμη εγκατάσταση, τιμωρείται.

Εφαρμογή στην πράξη

Η εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις των τοπικών αρχών και μπορεί να μεταβάλλεται ανάλογα με την περίοδο. Δεν είναι σπάνιο οι παραλίες «στέκια» των ελεύθερων κατασκηνωτών να υποβάλλονται σε αιφνιδιαστικούς ελέγχους από αστυνομία και λιμενικό.

Αντιδράσεις για την απαγόρευση στάθμευσης τροχόσπιτων

Η πρόσφατη απόφαση να επιτρέπεται η στάθμευση και διαμονή σε τροχόσπιτα μόνο εντός οργανωμένων κάμπινγκ έχει προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις. Ο Σ.Ε.Α.Ρ.Τ.Ε. (Σύλλογος Επαγγελματιών Αυτοκινούμενων και Ρυμουλκούμενων Τροχοσπίτων Ελλάδος) τονίζει ότι η αντικατάσταση της λέξης «εγκατάσταση» με «στάθμευση» οδηγεί στην ουσία σε καθολική απαγόρευση για τα αυτοκινούμενα και ρυμουλκούμενα τροχόσπιτα. Με έντονη ανησυχία και αγανάκτηση υπογραμμίζει ότι αυτή η νέα ερμηνεία ποινικοποιεί τη νόμιμη, ευρωπαϊκά κατοχυρωμένη χρήση αυτών των οχημάτων, πλήττοντας σοβαρά τον εναλλακτικό τουρισμό, τον επιχειρηματικό κλάδο και τη διεθνή εικόνα της χώρας.

Οι κύριες επιπτώσεις που επισημαίνει ο Σ.Ε.Α.Ρ.Τ.Ε. είναι οι εξής:

• Κατάρρευση της ζήτησης: Μαζικές ακυρώσεις κρατήσεων από εταιρείες ενοικίασης και πωλήσεων τροχόσπιτων, με παράλληλη μείωση των αφίξεων.
• Απόσυρση τουριστών προς γειτονικές χώρες: Τα πλοία φτάνουν σχεδόν άδεια από τροχόσπιτα στην Ελλάδα, καθώς οι ταξιδιώτες στρέφονται σε προορισμούς που διευκολύνουν την ελεύθερη στάθμευση.
• Κυρώσεις και πρόστιμα: Η γερμανική οδική βοήθεια ADAC, με 21 εκατ. συνδρομητές, ενημερώνει όσους σχεδιάζουν ταξίδι στην Ελλάδα ότι κινδυνεύουν με πρόστιμα έως 3.000 € και ακόμη και με ποινή φυλάκισης. Ανάλογες προειδοποιήσεις βγαίνουν και από μεγάλες λέσχες της Ιταλίας και της Γαλλίας, θεωρώντας την Ελλάδα πλέον μη φιλόξενη για τροχόσπιτα.
• Δημόσια αντίληψη: Δημιουργείται κλίμα δυσαρέσκειας κατά της χώρας, καθώς η νομοθεσία δεν στοχεύει στις πραγματικές παρανομίες αλλά χτυπά τη νόμιμη δραστηριότητα των ταξιδιωτών με τροχόσπιτο.

Κοινωνικοοικονομικές συνέπειες

Το νόημα του Ν. 5170/2025, όπως επισημαίνει ο Σ.Ε.Α.Ρ.Τ.Ε., είναι ότι δημιουργείται επιλεκτική διάκριση εις βάρος των αυτοκινούμενων τροχόσπιτων, παρότι διαθέτουν άδεια κυκλοφορίας Ι.Χ., όπως και των ρυμουλκούμενων, που δικαιούνται ίδιο καθεστώς στάθμευσης με τα υπόλοιπα οχήματα. Στην πράξη, η αστυνομία επιβάλλει κλήσεις ακόμα και σε δρόμους όπου ο ΚΟΚ επιτρέπει τη στάθμευση, ενώ καταστηματάρχες που φιλοξενούν επισκέπτες τιμωρούνται παρά τη ρητή διευκρίνιση του νόμου.

Ο κλάδος απειλείται με αφανισμό

• Απασχολεί πάνω από 500 εργαζόμενους και εξυπηρετεί χιλιάδες τουρίστες ετησίως.
• Αντιμετωπίζει σοβαρό κίνδυνο βιωσιμότητας λόγω ακυρώσεων κρατήσεων και πωλήσεων.
• Συμβάλλει καθοριστικά στον τουρισμό όλο τον χρόνο, ιδιαίτερα στην περιφέρεια.

Έλλειψη υποδομών

Στην Ελλάδα λειτουργούν μόλις 291 οργανωμένα κάμπινγκ με συνολικά 23.767 θέσεις για τροχόσπιτα, όταν η ζήτηση ξεπερνά τις 60.000 θέσεις, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις όπως ειδικοί δημόσιοι ή δημοτικοί χώροι στάθμευσης, ούτε σημεία «Camper Stop» (χώροι προσωρινής στάθμευσης για ανεφοδιασμό και ξεκούραση). Αντίθετα, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργούν πάνω από 29.000 τέτοιοι χώροι, ενώ αντίστοιχοι χώροι έχουν αναπτυχθεί και στις βαλκανικές γειτονικές χώρες.

Συνοψίζοντας, η απαγόρευση της ελεύθερης κατασκήνωσης και στάθμευσης τροχόσπιτων στερεί από τη χώρα σημαντικά έσοδα και τη φημίζει ως «εχθρική» προς τον εναλλακτικό τουρισμό, αντί να ενισχύει την προσέλκυση χιλιάδων επισκεπτών που επιζητούν πιο αυθεντικές και οικονομικές μορφές διακοπών.