Υπνική άπνοια: Το ροχαλητό απειλή για την καρδιά αλλά και τον εγκέφαλο, λέει μελέτη

Ο ύπνος είναι ο βασικός μηχανισμός με τον οποίο ο εγκέφαλος ανασυγκροτείται, οργανώνεται και προστατεύεται. Όταν όμως η αναπνοή διακόπτεται επανειλημμένα στη διάρκεια της νύχτας, κάτι που γίνεται αντιληπτό με το ροχαλητό, αυτή η ισορροπία καταρρέει. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Neurology δείχνει ότι τέτοιες διακοπές δεν περιορίζονται μόνο σε προσωρινή δυσφορία, αλλά συνδέονται με βλάβες στα μικρότερα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου και με ταχύτερη απώλεια μνήμης.

Η έρευνα ενισχύει την ανησυχία ότι οι πτώσεις στα επίπεδα οξυγόνου κατά τον ύπνο έχουν μακροχρόνιο κόστος για την πνευματική υγεία. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτός ο μηχανισμός ίσως εξηγεί γιατί πολλοί ηλικιωμένοι με διαταραχές αναπνοής εμφανίζουν πιο γρήγορη έκπτωση μνήμης.

Η άπνοια και ο ρόλος του ύπνου REM

Η αποφρακτική άπνοια ύπνου παρατηρείται όταν οι μύες του λαιμού χαλαρώνουν υπερβολικά, μπλοκάροντας τη ροή του αέρα, γράφεται στο The Brighter Side News. Ο πάσχων ξυπνά στιγμιαία πολλές φορές, χωρίς να το θυμάται. Οι πτώσεις οξυγόνου είναι πιο έντονες στο στάδιο REM, τη φάση των ονείρων και της επεξεργασίας αναμνήσεων. Μέχρι σήμερα ήταν γνωστό ότι η άπνοια αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού· τώρα όμως αναδεικνύεται και ως απειλή για τον εγκέφαλο.

Στη μελέτη συμμετείχαν 37 ενήλικες με μέσο όρο ηλικίας τα 73 έτη, χωρίς διαγνωσμένη γνωστική διαταραχή. Οι ερευνητές παρακολούθησαν τον ύπνο τους και στη συνέχεια πραγματοποίησαν λεπτομερείς εγκεφαλικές απεικονίσεις. Τα ευρήματα έδειξαν ότι όσοι παρουσίαζαν μεγαλύτερες πτώσεις οξυγόνου εμφάνιζαν περισσότερες βλάβες στη λευκή ουσία του εγκεφάλου – το «δίκτυο καλωδίων» που συνδέει τις περιοχές του. Οι βλάβες αυτές συνδέονται με δυσλειτουργία των αγγείων και μακροχρόνια απώλεια μνήμης.

Παράλληλα, οι ερευνητές μέτρησαν τον ιππόκαμπο και τον ενδορινικό φλοιό, δύο περιοχές που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μνήμη. Σε όσους εμφάνιζαν περισσότερες αλλοιώσεις, οι δομές αυτές ήταν μικρότερες και πιο λεπτές. Αυτό το μοτίβο θυμίζει τα πρώιμα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ, όπου οι ίδιες περιοχές φθίνουν πρώτες.

Κανονικά, τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα παραμένουν πάνω από 95%. Στην άπνοια όμως, πέφτουν συχνά κάτω από 90%. Η διάρκεια και η συχνότητα αυτών των επεισοδίων φάνηκε να προβλέπουν την έκταση της εγκεφαλικής βλάβης. Η επαναλαμβανόμενη στέρηση οξυγόνου εξαντλεί τα μικρά αγγεία, οδηγώντας σε αλλοιώσεις που με τον καιρό περιορίζουν τις νοητικές ικανότητες.

Πώς επηρεάζονται οι δομές της μνήμης

Οι ερευνητές έβαλαν τους συμμετέχοντες να εκτελέσουν δοκιμασίες μνήμης πριν και μετά τον ύπνο. Όσοι είχαν μεγαλύτερη φθορά στον ενδορινικό φλοιό απέδωσαν χειρότερα την επόμενη ημέρα. Έτσι, φάνηκε ξεκάθαρα ότι οι βλάβες συνδέονται με μετρήσιμη απώλεια μνήμης.

Η άπνοια ύπνου πλήττει τουλάχιστον έναν στους τέσσερις άνδρες και μία στις δέκα γυναίκες άνω των 65 ετών. Παρόλα αυτά, μεγάλο μέρος των περιστατικών δεν διαγιγνώσκεται, αφού τα συμπτώματα εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου και συχνά αποδίδονται λανθασμένα στη «φυσιολογική» γήρανση. Ωστόσο, η μη διάγνωση στερεί τη δυνατότητα πρόληψης επιπλοκών που μπορούν να επηρεάσουν δραστικά την ανεξαρτησία και την ποιότητα ζωής.

Η μελέτη είχε περιορισμούς, καθώς συμμετείχαν λίγα άτομα και κυρίως λευκοί ή ασιατικής καταγωγής. Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα ενισχύουν δεκαετίες ερευνών που συνδέουν την κακή ποιότητα ύπνου με την έκπτωση μνήμης. Ειδικά η εστίαση στην απώλεια οξυγόνου κατά τον ύπνο REM φωτίζει με ακρίβεια τον μηχανισμό που μέχρι τώρα έμενε ασαφής.

Το επόμενο βήμα είναι να ελεγχθεί αν η θεραπεία της άπνοιας μπορεί να περιορίσει τη βλάβη στη λευκή ουσία και να προστατεύσει κρίσιμες περιοχές του εγκεφάλου. Μέχρι τότε, η συμβουλή είναι σαφής: τα προβλήματα αναπνοής στον ύπνο δεν πρέπει να θεωρούνται απλή ενόχληση. Είναι ένας αόρατος εχθρός που μπορεί να προσβάλει τη μνήμη και τη σκέψη για τα επόμενα χρόνια.