Από πυρετό μέχρι θάνατο: Τι μπορεί να πάθει κάποιος από λάθος μετάγγιση αίματος

Το νέο περιστατικό με το λάθος στη μετάγγιση αίματος σε 67χρονο ασθενή της Ευρωκλινικής και μάλιστα ενώ ακόμη είναι νωπές οι μνήμες από τον θάνατο της 62χρονης γυναίκας στο Τζάνειο εξαιτίας του ίδιου λάθους, προκαλεί προβληματισμό.

Κι αυτό γιατί μία λάθος μετάγγιση αίματος είναι μία από τις πιο επικίνδυνες ιατρικές επιπλοκές, σύμφωνα με την Ιατρική Εγκυκλοπαίδεια των ΗΠΑ, καθώς μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και άμεσες αντιδράσεις του οργανισμού, που μπορεί να οδηγήσουν τον ασθενή ακόμη και στον θάνατο. 

Το αίμα ταξινομείται σε τέσσερις διαφορετικούς τύπους: Α, Β, ΑΒ και Ο. Ένας άλλος τρόπος ταξινόμησης των αιμοσφαιρίων είναι με βάση τους παράγοντες Rh. Τα άτομα που έχουν παράγοντες Rh στο αίμα τους ονομάζονται «Rh θετικά». Τα άτομα χωρίς αυτούς τους παράγοντες ονομάζονται «Rh αρνητικά». Τα άτομα με αρνητικό Rh σχηματίζουν αντισώματα κατά των παραγόντων Rh εάν λάβουν Rh θετικό αίμα.

Υπάρχουν επίσης πολλοί άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με το αίμα και διαφέρουν μεταξύ των ανθρώπων, εκτός από τον ABO και τον Rh.

Το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί συνήθως να διακρίνει τα δικά του αιμοσφαίρια από αυτά ενός άλλου ατόμου. Εάν κάποιος λάβει αίμα που είναι έστω και εν μέρει ασύμβατο με το αίμα του, το σώμα του παράγει αντισώματα για να καταστρέψει τα αιμοσφαίρια του δότη. Αυτή η διαδικασία προκαλεί την αντίδραση μετάγγισης. Το αίμα που λαμβάνει ο ασθενής σε μια μετάγγιση πρέπει να είναι συμβατό με το δικό του αίμα.

Τις περισσότερες φορές, μια μετάγγιση αίματος μεταξύ συμβατών ομάδων (όπως O+ σε O+) δεν προκαλεί πρόβλημα. Ωστόσο, μικρές αναντιστοιχίες στους παράγοντες αίματος μπορούν να προκαλέσουν αντιδράσεις, που συνήθως είναι ήπιες.

Οι μεταγγίσεις αίματος μεταξύ ασύμβατων ομάδων (όπως A+ σε O-) προκαλούν μια ανοσολογική απόκριση που είναι πιο σοβαρή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή αντίδραση μετάγγισης. Το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα αιμοσφαίρια που δόθηκαν, καταστρέφοντάς τα.

Οι επιπλοκές

Ανάλογα με το είδος του λάθους (π.χ. λάθος ομάδα αίματος, λάθος Rhesus, μολυσμένο αίμα), οι συνέπειες μπορεί να είναι:

• Οξεία αιμολυτική αντίδραση

Συμβαίνει όταν χορηγηθεί ασύμβατη ομάδα αίματος (π.χ. ομάδα Α σε άτομο με ομάδα Β). Το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα ξένα ερυθρά αιμοσφαίρια. Ο ασθενής έχει έντονο πόνο στη μέση ή στο στήθος, πυρετό, ρίγη, δύσπνοια, ταχυκαρδία και πτώση πίεσης. Μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια, σοκ και θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα.

• Καθυστερημένη αιμολυτική αντίδραση

Εμφανίζεται ημέρες μετά, με πιο ήπια συμπτώματα, που περιλαμβάνουν πυρετό, ίκτερο και κόπωση. Συμβαίνει όταν το σώμα δημιουργήσει αντισώματα που καταστρέφουν σταδιακά τα μεταγγιζόμενα ερυθρά αιμοσφαίρια.

• Μη αιμολυτικές αντιδράσεις

Περιλαμβάνουν την πυρετική αντίδραση, κατά την οποία εμφανίζεται αύξηση της θερμοκρασίας, ρίγη και κακουχία καθώς και την αλλεργική αντίδραση, κατά την οποία εμφανίζεται κνησμός, εξάνθημα, σε σοβαρές περιπτώσεις αναφυλαξία (πρήξιμο λάρυγγα, δύσπνοια).

• Μετάδοση λοιμώξεων

Αν το αίμα δεν έχει ελεγχθεί σωστά, μπορεί να μεταδώσει ηπατίτιδα B, C, HIV, σύφιλη και άλλες σοβαρές ασθένειες.

• Υπερφόρτωση κυκλοφορίας (TACO)

Όταν δοθεί μεγάλη ποσότητα αίματος πολύ γρήγορα στον οργανισμό, προκαλείται υπερφόρτωση υγρών, που οδηγεί σε δύσπνοια, πνευμονικό οίδημα και καρδιακή ανεπάρκεια.

• TRALI (οξεία βλάβη πνευμόνων μετά από μετάγγιση)

Πρόκειται για μία σπάνια, αλλά σοβαρή επιπλοκή, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα προκαλεί φλεγμονή στους πνεύμονες, οδηγώντας σε αναπνευστική ανεπάρκεια.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, οι μεταγγίσεις οφείλουν να γίνονται με αυστηρό έλεγχο ομάδας αίματος και διασταύρωση πριν από κάθε χορήγηση, ώστε να αποτραπούν λάθη που ενδέχεται να αποβούν μοιραία για τον ασθενή.