Ασφάλειες υγείας από χρυσάφι: Οι συστάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού

Βαθιά το χέρι στην τσέπη αναγκάζονται να βάζουν με μεγαλύτερη συχνότητα οι καταναλωτές για την ιατροφαρμακευτική τους κάλυψη, παρά το γεγονός ότι πληρώνουν όλο και ακριβότερα τα ασφαλιστήρια συμβόλαια υγείας.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έκανε μια έρευνα για τις ιδιωτικές κλινικές και τις ασφαλιστικές εταιρείες υγείας και βρήκε κάποια προβλήματα.

Πιο συγκεκριμένα, η Επιτροπή λέει ότι:

-Οι ιδιωτικές κλινικές πρέπει να έχουν πιο ξεκάθαρους κανόνες για να μπορούν να αυξάνουν τις κλίνες τους και να εξυπηρετούν καλύτερα τον κόσμο.

-Οι ασφαλιστικές εταιρείες αυξάνουν συνέχεια τα ασφάλιστρα, κάτι που οι πελάτες δεν μπορούν να προβλέψουν. Επίσης, η Επιτροπή είναι επιφυλακτική με το νέο δείκτη που θα χρησιμοποιούν οι ασφαλιστικές για να υπολογίζουν τις αυξήσεις στα ασφάλιστρα, καθώς μπορεί να αμβλύνει τον ανταγωνισμό μεταξύ τους.

-Υπάρχει έλλειψη διαφάνειας στις τιμές. Οι ασθενείς και οι καταναλωτές δυσκολεύονται να συγκρίνουν τις τιμές των υπηρεσιών υγείας και των ασφαλειών, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να επιλέξουν το καλύτερο για αυτούς. Η Επιτροπή προτείνει οι κλινικές να τυποποιήσουν τους τιμοκαταλόγους τους, ώστε να γίνουν πιο κατανοητοί.

Συνοπτικά, η Επιτροπή Ανταγωνισμού προειδοποιεί ότι η αγορά της ιδιωτικής υγείας γίνεται πιο ακριβή και λιγότερο διαφανής για τους καταναλωτές, ενώ παράλληλα διατυπώνει προτάσεις για τη βελτίωση της κατάστασης.

Αυξανόμενη ζήτηση και πίεση στο σύστημα υγείας

Περαιτέρω εξορθολογισμό του ρυθμιστικού πλαισίου για τη λειτουργία των ιδιωτικών κλινικών, προσοχή στην εφαρμογή του νέου δείκτη στον οποίο θα βασίζεται η αναπροσαρμογή των ασφαλίστρων υγείας και βελτίωση της διαφάνειας / ενημέρωσης των καταναλωτών, προτείνει μεταξύ άλλων η Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Οι προτάσεις περιλαμβάνονται στην τελική Έκθεση της έρευνας που διεξήγαγε η Επιτροπή στην Παροχή Ιδιωτικών Υπηρεσιών Υγείας και συναφών Υπηρεσιών Ασφάλισης. Τα κυριότερα συμπεράσματα/προτάσεις περιλαμβάνουν τα εξής:

Την τελευταία πενταετία σημειώνεται αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας, και το δημόσιο σύστημα υγείας δέχεται πιέσεις με το ποσοστό των δημόσιων δαπανών και επενδύσεων στην υγεία να είναι χαμηλότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου, με τη μείωση του αριθμού των δημοσίων νοσοκομείων, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό των συνολικών δαπανών υγείας (35% το 2019 και 34% το 2023) καλύπτεται απευθείας από τα νοικοκυριά (out-of-pocket), κυρίως με τη μορφή συμμετοχής για φάρμακα και άμεσων πληρωμών για υπηρεσίες, και με την ιδιωτική ασφάλιση να καλύπτει ένα μικρό ποσοστό των συνολικών δαπανών για την υγεία (4,3%).

Το νομοθετικό πλαίσιο δεν δημιουργεί εμπόδια στην αύξηση των κλινών, αλλά οι προϋποθέσεις αύξησης των κλινών μπορούν να δυσκολέψουν ή να εμποδίσουν μια κλινική από το να προβεί σε αύξηση κλινών. Kρίνεται σκόπιμος ο περαιτέρω εξορθολογισμός του ρυθμιστικού πλαισίου για τη λειτουργία των ιδιωτικών κλινικών (εγχείρημα που εκκίνησε ήδη με το ν. 4600/2019), προκειμένου να καταστεί ευχερέστερη η αύξηση της δυναμικότητάς τους για να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση σε ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας. 

Παρατηρείται σταθερά ανοδική τάση της ζήτησης για ασφαλιστήρια συμβόλαια την τριετία 2021-2023 και μεγέθυνση της αγοράς ασφάλισης υγείας με αυξανόμενο ρυθμό (περίπου 10%) στη διετία 2023-2024, καθώς και μεγάλη μείωση των μακροχρόνιων συμβάσεων ασφάλισης υγείας κατά την περίοδο 2021-2023 σε συνδυασμό με σημαντική ενίσχυση των ετησίως ανανεούμενων συμβολαίων.

Η αγορά της ιδιωτικής ασφάλισης και η «καθετοποίηση»

Παρατηρείται τάση καθετοποίησης των ασφαλιστικών εταιρειών με τη δραστηριοποίησή τους στον κλάδο της υγείας. Το φαινόμενο της καθετοποίησης παρατηρείται και στην Ελλάδα, αρχικώς με την εξαγορά της Εθνικής Ασφαλιστικής από τον όμιλο HHG των κεφαλαίων CVC, και πιο πρόσφατα με την ανακοίνωση της εξαγοράς της Ευρωκλινικής από την Generali.

Τα τελευταία έτη καταγράφεται σταθερά αύξηση στο κόστος ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, ενώ απασχολεί έντονα το συνεχώς αυξανόμενο κόστος των ασφαλιστικών προγραμμάτων υγείας, χωρίς δυνατότητα των ασφαλισμένων να προβλέψουν τη μελλοντική του εξέλιξη. Η αύξηση του κόστους υγείας αποδίδεται στην αύξηση του όγκου υπηρεσιών ανά περιστατικό, της συχνότητας εμφάνισης ζημιών λόγω αύξησης της νοσηρότητας, της γήρανσης αλλά και του κόστους νοσοκομειακής περίθαλψης στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, καθώς και στην αύξηση του μέσου κόστους αποζημίωσης ανά νοσηλεία.

Αναδείχθηκε το ζήτημα της διακριτικής τιμολόγησης πελατών και της αδιαφάνειας στην τιμολόγηση των υπηρεσιών υγείας, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δυσχερή τη σύγκριση υπηρεσιών και επαλήθευση των χρεώσεων με βάση τους δημοσιευμένους τιμοκαταλόγους των ιδιωτικών κλινικών και δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας στις σχέσεις ασφαλιστικών εταιρειών.

Αύξηση κόστους και ο νέος Δείκτης Αναπροσαρμογής (ΕΔΑ)

Αντιστοίχως, αύξηση παρατηρείται και στο κόστος των ιδιωτικών υπηρεσιών ασφάλισης υγείας, η οποία εν μέρει αποδίδεται στην αύξηση του κόστους και του όγκου των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Ωστόσο, η αναφερόμενη κατακόρυφη αύξηση κατά την περίοδο 2024-2025 φαίνεται να αποδίδεται και στην εφαρμογή του Ενιαίου Δείκτη Υγείας (ΕΔΥ). 

Σημειώνεται ότι ο ΕΔΥ καταργείται και θα αντικατασταθεί από το 2026 από τον Ετήσιο Δείκτη Αναπροσαρμογής μακροχρόνιων ασφαλίσεων υγείας (ΕΔΑ) που καταρτίζει η ΕΛΣΤΑΤ. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού συνιστά ιδιαίτερη προσοχή στον σχεδιασμό και εφαρμογή του νέου δείκτη ΕΔΑ που θα αντικαταστήσει τον ΕΔΥ σημειώνοντας:

«Πέραν των προβληματισμών που ανάγονται στη διαφάνεια των συμβατικών όρων, και στην αντικειμενικότητα, καταλληλότητα, επαληθευσιμότητα και προσβασιμότητα των παραγόντων που θα ληφθούν υπόψη για τη διαμόρφωση του δείκτη -ζητήματα που ανάγονται κατεξοχήν στην προστασία των καταναλωτών και τα οποία είναι αμφίβολο ότι αντιμετωπίζει επαρκώς η νέα ρύθμιση- δημιουργείται ένας γενικότερος προβληματισμός σχετικά με το ενδεχόμενο πρόκλησης σοβαρών στρεβλώσεων στον ανταγωνισμό στον ευρύτερο κλάδο ασφάλισης υγείας, από τη σύνδεση της μεταβολής τιμών με έναν δείκτη, ιδίως αν αυτός διαμορφώνεται στη βάση ενός ιδιαιτέρα μικρού αριθμού ασφαλιστικών προγραμμάτων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (γήρανση ασφαλισμένων, αυξημένος αριθμός περιστατικών, κλπ). Η χρήση δεικτών ενδέχεται να αμβλύνει τις ανταγωνιστικές πιέσεις στις ασφαλιστικές εταιρείες και να ενθαρρύνει τη σιωπηρή συμπαιγνία λειτουργώντας ως εστιακό σημείο για των καθορισμό τιμών.

Αδιαφάνεια στις τιμολογήσεις και προτάσεις για βελτίωση

Αναδείχθηκε το ειδικότερο ζήτημα της αδιαφάνειας στις χρεώσεις υπηρεσιών υγείας και ασφάλισης υγείας. Αν και η ασύμμετρη πληροφόρηση μεταξύ του κατόχου των γνώσεων για το αγαθό της υγείας σε σύγκριση με τις γνώσεις του ασθενή είναι εγγενές χαρακτηριστικό των αγορών παροχής υπηρεσιών υγείας, η έλλειψη διαφάνειας, προβλεψιμότητας και συγκρισιμότητας στις τιμές τόσο των υπηρεσιών υγείας όσο και των υπηρεσιών ασφάλισης υγείας, εντείνει το πρόβλημα αυτό και αφαιρεί οποιαδήποτε δυνατότητα του καταναλωτή/ασθενή να επιλέξει ιδιωτική κλινική ή ασφαλιστικό οργανισμό βάσει κόστους, και εν τέλει να έχει έλεγχο επί των δαπανών του σε ένα τόσο σημαντικό αγαθό. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σίγουρα ωφέλιμο για τον καταναλωτή το γεγονός ότι οι ιδιωτικές κλινικές υποχρεούνται να δημοσιοποιούν στην ιστοσελίδα τους τιμοκατάλογο των υπηρεσιών και προϊόντων που παρέχονται από αυτές. Προτείνεται η κωδικοποίηση/τυποποίηση των υπηρεσιών/προϊόντων των τιμοκαταλόγων, ώστε να διευκολυνθεί έτι περαιτέρω ο καταναλωτής στη σύγκριση των τιμών, να ενισχυθεί η διαφάνεια και εν τέλει η καταναλωτική συνείδηση, ενισχύοντας εμμέσως τον ανταγωνισμό στον κλάδο.