Δήμητρα: Ο αινιγματικός πλανήτης-νάνος μπορεί να κρύβει το μυστικό της ζωής

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Science Advances, η Δήμητρα, ένας πλανήτης-νάνος που βρίσκεται στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη και Δία, μπορεί να διέθετε συνθήκες κατάλληλες για την ανάπτυξη ζωής πριν δισεκατομμύρια χρόνια. Σήμερα είναι ένας παγωμένος βράχος χωρίς ατμόσφαιρα, ωστόσο, φαίνεται πως διέθετε τα τρία βασικά «υλικά» που θεωρούνται απαραίτητα για την ανάπτυξη ζωής: νερό, οργανικά μόρια και μια σταθερή πηγή χημικής ενέργειας. 

Όπως διαβάζουμε στο ZME Science, δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις ότι η Δήμητρα φιλοξένησε ζωή. Ωστόσο, τα δεδομένα δείχνουν ότι ήταν γεωλογικά ενεργή και πιθανόν κατοικήσιμη σε κάποια φάση του παρελθόντος της. Η σημασία αυτής της υπόθεσης ξεπερνά τα όρια του συγκεκριμένου πλανήτη-νάνου. Αν πράγματι υπήρξε φιλόξενη για ζωή, τότε ίσως και άλλοι μικροί πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, όπως αστεροειδείς ή δορυφόροι, να είχαν αντίστοιχες περιόδους.

Αποστολή Dawn και τα πρώτα στοιχεία

Τα πρώτα στοιχεία για κάτι τέτοιο προήλθαν από την αποστολή Dawn της NASA, η οποία μελέτησε τη Δήμητρα από το 2015 έως το 2018. Τότε αποκαλύφθηκε ότι οι φωτεινές κηλίδες στην επιφάνειά της ήταν στην πραγματικότητα αποθέσεις άλατος, αποτέλεσμα υπόγειων αλμυρών υδάτων που ανήλθαν στην επιφάνεια. Λίγο αργότερα, ανακαλύφθηκε ότι αυτά τα υγρά συνδέονταν με μια τεράστια υπόγεια δεξαμενή βάθους 40 χιλιομέτρων. Επιπλέον, στην επιφάνεια εντοπίστηκαν οργανικά μόρια βασισμένα στον άνθρακα, ένα ακόμη κομμάτι του παζλ της ζωής.

Το τελευταίο στοιχείο που έλειπε ήταν μια πηγή ενέργειας. Η νέα μελέτη βασίστηκε σε υπολογιστικά μοντέλα για να διερευνήσει το πώς εξελίχθηκε το εσωτερικό της Δήμητρας. Οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν σε μια κρίσιμη περίοδο, 2,5 με 4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, όταν ο βραχώδης πυρήνας της ήταν θερμός, λόγω της διάσπασης ραδιενεργών στοιχείων. Αυτή η θερμότητα μπορούσε να τροφοδοτήσει υδροθερμική δραστηριότητα, δηλαδή κυκλοφορία ζεστού νερού μέσα από τα πετρώματα, εμπλουτισμένου με αέρια και ανόργανα άλατα.

Το ενεργειακό παζλ

Στη Γη, ανάλογα φαινόμενα συναντώνται στους υδροθερμικούς πίδακες του βυθού, όπου παρότι δεν υπάρχει φως, βρίσκουμε πλούσια μικροβιακή ζωή που τρέφεται με χημική ενέργεια. Το ίδιο σενάριο προτείνεται και για τη Δήμητρα: νερό, οργανικές ενώσεις και ενέργεια σε αφθονία, συγκεντρωμένα σε ένα υπόγειο περιβάλλον που θα μπορούσε να θυμίζει τα «υποθαλάσσια εργαστήρια ζωής» του πλανήτη μας. Η «κουζίνα» αυτή, όπως την αποκαλούν οι επιστήμονες, λειτούργησε πιθανότατα για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα, από μισό έως δύο δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία της.

Σήμερα, βέβαια, η Δήμητρα είναι πλέον ένα παγωμένο σώμα, με θερμοκρασίες που κυμαίνονται από -33 °C έως -143 °C και ελάχιστη γεωλογική δραστηριότητα. Το αρχικό θερμικό απόθεμα από ραδιενεργά στοιχεία έχει σχεδόν εξαντληθεί, ενώ ό,τι νερό έχει απομείνει βρίσκεται εγκλωβισμένο σε μορφή άλμης κάτω από στρώματα πάγου. Παρόλα αυτά, η πιθανότητα κάποτε να υπήρξε κατοικήσιμη ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση της κατανομής της ζωής στο ηλιακό σύστημα.

Αν η Δήμητρα μπόρεσε να φιλοξενήσει ζωή, έστω και παροδικά, τότε είναι πιθανό πως δεκάδες ακόμη παγωμένοι κόσμοι, μικροί πλανήτες ή δορυφόροι, πέρασαν από παρόμοιες φάσεις. Αυτό θα σήμαινε ότι η δυνατότητα ύπαρξης μικροβίων σε διάφορα σημεία του διαστήματος είναι πολύ πιο συνηθισμένη απ’ όσο φανταζόμασταν. 

Για πιο σαφείς απαντήσεις, οι επιστήμονες προτείνουν την πραγματοποίηση μιας μελλοντικής αποστολής προσεδάφισης ή συλλογής δειγμάτων από την Δήμητρα. Μέχρι τότε, ο πλανήτης-νάνος θα παραμένει αινιγματικός, θυμίζοντάς μας ότι ακόμη και οι πιο παγωμένοι κόσμοι μπορεί να έκρυβαν κάποτε μυστικά.