Ένας νέος αρχαιολογικός χώρος αποκαλύπτεται στο κέντρο της Αθήνας: Πότε ανοίγει για το κοινό

Ένας νέος αρχαιολογικός χώρος αποκαλύπτεται αυτές τις ημέρες στο κέντρο της Αθήνας, με τις σκαπάνες των αρχαιολόγων να έχουν φέρει στο φως πολύ σημαντικά ευρήματα από την ρωμαϊκή ιστορία της πόλης.

Πρόκειται για συγκροτήματα πολυτελών κατοικιών της ρωμαϊκής εποχής που ανακαλύφθηκαν μπροστά στο Ζάππειο, στη διάρκεια των εργασιών για την ανάπλαση και ανακατασκευή της Βασιλίσσης Όλγας.

Στη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) στις 13 Μαΐου αποφασίστηκε η ανάδειξη των συγκεκριμένων ευρημάτων, με ένα μεγάλο σκάμμα να είναι ανοιχτό στο κοινό από ψηλά, ακριβώς δίπλα στο πλακόστρωτο του νέου πεζοδρόμου.

Το έργο αυτό είχε γίνει «μήλον της έριδος» μεταξύ της δημοτικής Αρχής του Χάρη Δούκα και της κυβέρνησης, με τον δήμαρχο Αθηναίων να υποστηρίζει, κατά την έναρξη της θητείας του, την μερική χρήση της Βασιλίσσης Όλγας από τα αυτοκίνητα και την Λίνα Μενδώνη να εκφράζει την έντονη διαφωνία της, επικαλούμενη τις σημαντικές αρχαιότητες που έχουν εντοπιστεί στο σημείο.

Μία σπουδαία ανακάλυψη που παίρνει «σκυτάλη» από τον 19ο αιώνα

Το σημείο είναι ήδη γνωστό αρχαιολογικά από τον 19ο αιώνα, με τον εντοπισμό σημαντικών αρχαίων καταλοίπων που έχουν επιβεβαιώσει την συνεχή χρήση του από τους υπομυκηναϊκούς χρόνους έως την οθωνική περίοδο. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η περιοχή αυτή για την ρωμαϊκή εποχή της Αθήνας, με άλλες σημαντικές αρχαιότητες να έχουν έρθει στο φως τις προηγούμενες δεκαετίες, κάποιες από αυτές μάλιστα είναι ανοιχτές στο κοινό στη Βασιλίσσης Αμαλίας.

Συγκεκριμένα, στα βόρεια του Ολυμπιείου (ναός του Ολυμπίου Διός), στην περιοχή όπου είχαν ερευνηθεί από τον Στέφανο Κουμανούδη (1888-1889) τμήματα οικοδομήματος των ρωμαϊκών χρόνων, αποκαλύφθηκε τώρα το νότιο τμήμα του ίδιου οικοδομήματος.

Η επίστεψη των τοίχων αποκαλύφθηκε αμέσως κάτω από το πλακόστρωτο των πεζοδρομίων και του ασφαλτοτάπητα, ενώ οι τοίχοι όλων των χώρων επεκτείνονται σε περιοχές, όπου δεν είναι εφικτή η συνέχιση της έρευνας.

Η εντυπωσιακή ρωμαϊκή βίλα

Τα κινητά ευρήματα επιβεβαιώνουν τη χρονολόγηση του οικοδομήματος στον 2ο αιώνα μ.Χ., περίοδο κατά την οποία ο αυτοκράτορας Αδριανός μερίμνησε για την επέκταση της πόλης προς τα ανατολικά.

Το συγκρότημα είχε μεγάλη περίστυλη αυλή (40x35 μέτρα) και διέθετε τουλάχιστον εξήντα δωμάτια, πολλά από τα οποία είχαν τοίχους επενδυμένους με μαρμάρινες πλάκες και μαρμάρινα ή ψηφιδωτά δάπεδα. Διατηρήθηκε μάλιστα και μετά από την εισβολή και τις καταστροφές των Ερούλων στην Αθήνα το 267 μ.Χ. Σήμερα από το οικοδόμημα αυτό, είναι ορατό, στα ανατολικά του αγάλματος του Βύρωνα, τμήμα ημικυκλικής στοάς με ψηφιδωτό δάπεδο του πρώτου μισού του 5ου μ.Χ. αιώνα.

Το οικοδόμημα γνώρισε και δεύτερη οικοδομική φάση, κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. Στα κινητά ευρήματα περιλαμβάνονται τουλάχιστον 21 επιγραφές και γλυπτά (Αθηνάς, Αφροδίτης, Διονύσου Πανός, Σατύρου και χορευτριών), καθώς και βωμίσκος των μέσων του 1ου αιώνα μ.Χ. αφιερωμένος στον Απόλλωνα.

Κατά την ίδια έρευνα εντοπίστηκαν στον χώρο νότια του Ζαππείου Μεγάρου τμήματα οικοδομήματος, τα οποία πιθανώς συνδέονται με το μεγάλο ρωμαϊκό λουτρό που είχε επίσης μερικώς ερευνηθεί το 1873-1874 και το οποίο, σύμφωνα με τον Ιωάννη Τραυλό, ίσως είναι αυτό που έχει περιγράψει ο Λουκιανός, στο έργο του «Ιππίας» (4.4).

Ένας χώρος ανοιχτός και ορατός

Η ανάδειξη των νέων ευρημάτων, όπως αποφασίσθηκε από το ΚΑΣ, θα γίνει χωρίς στέγαστρο, προκειμένου το κοινό να έχει καλύτερη ορατότητα, αλλά παράλληλα να «ενοποιείται» οπτικά με τον αρχαιολογικό χώρο του Ολυμπιείου.

Επιπλέον και καθώς το ρωμαϊκό συγκρότημα εκτείνεται στον χώρο, με μήκος περίπου 48 μέτρα και πλάτος 40 μέτρα, στον οποίο αναπτύσσονται σήμερα οι εγκαταστάσεις του Γεωπονικού Τμήματος του Ζαππείου προτείνεται, σε συμφωνία με την Επιτροπή Ολυμπίων & Κληροδοτημάτων να αποδεσμευτεί λωρίδα πλάτους περίπου 7 μέτρων για την διαμόρφωση διαδρομής κατά μήκος της βόρειας πλευράς της ανασκαφής.

Στόχος είναι η δημιουργία ενός υπερυψωμένου χώρου θέασης, ο οποίος θα βρίσκεται σε οπτική επαφή με την Ακρόπολη, το Ολυμπιείο και τον Αρδηττό, παρέχοντας έτσι την δυνατότητα αντίληψης του συνόλου των μνημείων και της τοπογραφίας της αρχαίας Αθήνας.

Η ζώνη αυτή θα είναι ήπιας διαμόρφωσης και θα καταλήγει στον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο –πλησίον του αγάλματος του Βύρωνα- με τα κατάλοιπα της ημικυκλικής στοάς. Τέλος προβλέπεται και ο φωτισμός του χώρου για την νυχτερινή ανάδειξή του.

Πότε θα ανοίξει για το κοινό

Ένα πρώτο τμήμα της Βασιλίσσης Όλγας θα παραδοθεί στην κυκλοφορία στις 26 Ιουνίου, όπως δήλωσε ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, συμπίπτοντας με την έναρξη του ΕΚΟ Ράλλυ Ακρόπολης 2025. Ωστόσο, το τμήμα εκείνο με τον αρχαιολογικό χώρο μάλλον θα ανοίξει αργότερα, προς τον Σεπτέμβριο.

Όπως είπε ο Χάρης Δούκας, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, το άνοιγμα της Βασιλίσσης Όλγας «θα γίνει εντυπωσιακά, στις 26 Ιουνίου θα ανοίξει το πρώτο κομμάτι για να γίνει εκεί η υπερειδική διαδρομή του Ράλλυ Ακρόπολης», εξηγώντας πως θα ανοίξει το δεξί κομμάτι.

Σε ερώτηση εάν μετά το Ράλλυ Ακρόπολις η Βασιλίσσης Όλγας θα παραδοθεί εξ ολοκλήρου στην κυκλοφορία, απάντησε: «Το αριστερό κομμάτι έχει κάποια θέματα ακόμη, περιμένουμε τις ράγες για τραμ και τρόλεϊ. Θα ανοίξουν, νομίζω, Σεπτέμβρη - Οκτώβρη δύο λωρίδες ήπιας κυκλοφορίας, όπως είναι και ο σχεδιασμός έτσι κι αλλιώς».

«Να το πούμε, γιατί έχουν γραφτεί πολλά: Από την αρχή υπήρχαν δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας, ώστε να μπορούν οι πολίτες να παίζουν τένις και να πηγαίνουν στην Αίγλη Ζαππείου. Θα χρησιμοποιηθεί από όλους τους κατοίκους και όχι μόνο από κάποιους που θα έχουν ειδικές άδειες», επισήμανε ο Χάρης Δούκας.

Από την πλευρά του, ο διευθύνων σύμβουλος της Ανάπλασης Δημοσίων Χώρων Α.Ε., του φορέα που έχει υπό την ευθύνη του το έργο στην Βασιλίσσης Όλγας, έχει δηλώσει ότι το έργο θα συνεχιστεί και τον Αύγουστο και αναμένεται να παραδοθεί στις αρχές Σεπτεμβρίου.