Φοροαπαλλαγές και εκπτώσεις: Ποιοι γλυτώνουν και πόσα για εισόδημα, ακίνητα, ΦΠΑ, κατανάλωση και ειδικά τέλη

Οι υψηλότερες απώλειες στα έσοδα του δημοσίου από τις απαλλαγές των επιχειρήσεων από τον Ειδικό Φόρο Ακινήτων (ΕΦΑ) μετά την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών τιμών καθώς και η θέσπιση νέων ειδικών εξαιρέσεων και εκπτώσεων κυρίως την περίοδο της πανδημίας διόγκωσαν το συνολικό κόστος των φορολοαπαλλαγών στα 15,5 δισ. ευρώ από 12,88 δισ. ευρώ που ήταν το προηγούμενο έτος με τον αριθμό τους να αυξάνεται στις 1064 από 1047.

Τα στοιχεία για τις φορολογικές δαπάνες που κατατέθηκαν στη Βουλή μαζί με τον προϋπολογισμό δείχνουν ότι τη «μερίδα του λέοντος» στις φοροαπαλλαγές έχουν η φορολογία ακινήτων με 5,5 δισ. ευρώ και ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων με 5,39 δισ. ευρώ ενώ το κόστος του δημοσίου από τις εξαιρέσεις στον ΕΦΑ που έχουν 10.113 επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 1,6 δισ. ευρώ φθάνοντας στα 5,3 δισ. ευρώ από ήταν 3,7 δισ. ευρώ, γεγονός που αποδίδεται στην άνοδο της φορολογητέας αξίας των ακινήτων που απαλλάχθηκε από το φόρο που επιβάλλεται με συντελεστή 15% επί της αντικειμενικής αξίας των ακινήτων.

Επισημαίνεται ότι την τελευταία τετραετία προστέθηκαν στη λίστα των απαλλαγών και εκπτώσεων 245 νέες ρυθμίσεις με το συνολικό κόστος για τον προϋπολογισμό να έχει αυξηθεί κατά 6,6 δισ. ευρώ καθώς από 8,96 δισ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2019 έφθασε σε 15,55 δισ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2023. Η αύξηση προέρχεται από τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν την περίοδο της πανδημίας για τη στήριξη των εργαζόμενων, επαγγελματιών, επιχειρήσεων και ιδιοκτητών ακινήτων (αποζημιώσεις ειδικού σκοπού, απαλλαγή από εισφορά αλληλεγγύης, «κουρεμένα» ενοίκια και τεκμήρια, επιστρεπτέες προκαταβολές) καθώς και σε νέες φοροελαφρύνσεις που προστέθηκαν στη λίστα τα τελευταία χρόνια όπως η αύξηση του αφορολόγητου ορίου για τις γονικές παροχές στα 800.000 ευρώ, οι μειώσεις φόρου στα εισοδήματα μισθωτών, συνταξιούχων, αγροτών ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση, οι απαλλαγές από το τέλος επιτηδεύματος, εκπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ κ.ά.

Σύσταση Στουρνάρα

Πρόσφατα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας συνέστησε στην κυβέρνηση να προχωρήσει στην αξιολόγηση των φοροαπαλλαγών για να διαπιστωθεί εάν «ικανοποιούν το κριτήριο ότι βοηθούν τους πλέον ευάλωτους». Ωστόσο το οικονομικό επιτελείο αποκλείει κατηγορηματικά αλλαγές στο καθεστώς των φοροαπαλλαγών που αποτελούν το 25% των φορολογικών εσόδων του προϋπολογισμού.

Με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών ο «χάρτης» των φοροαπαλλαγών διαμορφώνεται ως εξής:

1. Φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων. Ισχύουν 239 απαλλαγές και εκπτώσεις που συνολικά κοστίζουν 5,396 δισ. ευρώ. Οι φοροαπαλλαγές που χρησιμοποιήθηκαν από τα φυσικά πρόσωπα ξεπερνούν τις 10,2 εκατ. περιπτώσεις με το μεγαλύτερο τμήμα και συγκεκριμένα ποσό ύψους 3,85 δισ. ευρώ να αφορά στο αφορολόγητο όριο που ισχύει για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες.
2. Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων. Καταγράφονται 206 απαλλαγές και εκπτώσεις ύψους 1,846 δισ. ευρώ για 48.248 επιχειρήσεις.
3. Φορολογία κεφαλαίου. Ισχύουν 87 εκπτώσεις και απαλλαγές που χρησιμοποιήθηκαν για περισσότερες από 4,9 εκατ. περιπτώσεις. Οι εκπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ, στον Ειδικό Φόρο Ακινήτων, στις μεταβιβάσεις, γονικές παροχές, κληρονομιές και δωρεές ύψους κοστίζουν στον προϋπολογισμό 5,514 δισ. ευρώ.
4. ΦΠΑ. Πρόκειται για 75 εκπτώσεις και φοροαπαλλαγές με το όφελος για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και καταναλωτές να φθάνει τα 939,1 εκατ. ευρώ. Τις μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές έχουν οι υπηρεσίες ιδιωτικής εκπαίδευσης που γλιτώνουν 455,5 εκατ. ευρώ.
5. Τέλη χαρτοσήμου. Ισχύουν 76 εκπτώσεις με κόστος 73,97 εκατ. ευρώ.
6. Φόρος ασφαλίστρων. Πέντε απαλλαγές κοστίζουν 544,38 εκατ. ευρώ.
7. Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης. Το κόστος 43 φοροαπαλλαγών ανέρχεται σε 1,047 δισ. ευρώ με το μεγαλύτερο μερίδιο να έχουν τα ενεργειακά προϊόντα με 511 εκατ. ευρώ και η αιθυλική αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά με 533 εκατ. ευρώ.
8. Τέλη ταξινόμησης οχημάτων. Οι 26 απαλλαγές κοστίζουν 166 εκατ. ευρώ.
9. Τέλη κυκλοφορίας οχημάτων. Το συνολικό ποσό των απαλλαγών ανήλθε σε 11,844 εκατ. ευρώ.