Salmiak: Οι σπάνιες γάτες με σταχτί χρώμα και «πασπαλιστό» μοτίβο
Μια άγνωστη έως τώρα μετάλλαξη του DNA χαρίζει στις “salmiak” γάτες της Φινλανδίας το πιο ασυνήθιστο μοτίβο τριχώματος.
Σε νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Animal Genetics αναφέρεται ότι το σπάνιο χρώμα του τριχώματος των γατών salmiak οφείλεται σε μία μοναδική μετάλλαξη του DNA. Ένα μικρό σχετικά κομμάτι DNA λείπει από την περιοχή κοντά σε ένα γονίδιο που καθορίζει τη χρωματική ποικιλία στις γάτες.
Η μελέτη έρχεται μερικά χρόνια μετά την παρατήρηση ότι σε ένα μικρό χωριό της Φινλανδίας οι γάτες έχουν μια μοναδική απόχρωση. Το τρίχωμά τους δεν ήταν ούτε μονόχρωμο ούτε ριγωτό, αλλά έδινε την εντύπωση ότι η κάθε τρίχα είχε μαύρο στη βάση της και λευκό στην άκρη. Οι ντόπιοι, γοητευμένοι από την εμφάνιση των ζώων, έδωσαν την αφορμή στους επιστήμονες να ερευνήσουν περαιτέρω.
Το όνομα που συνδέει τις γάτες με μια φινλανδική λιχουδιά
Όπως γράφεται στο ZME Science, οι ειδικοί βάφτισαν αυτές τις γάτες salmiak, εμπνευσμένοι από τη χαρακτηριστική φινλανδική καραμέλα με γεύση αλμυρής γλυκόριζας, που είτε τη λατρεύει κανείς είτε τη βρίσκει απολύτως δυσάρεστη. Το όνομα δεν ήταν τυχαίο, καθώς το τρίχωμά τους θύμιζε το παιχνίδισμα των σκούρων και φωτεινών αποχρώσεων του γλυκίσματος. Σε αντίθεση με άλλες γάτες, η απόχρωση δεν αλλάζει με το πέρασμα του χρόνου· ένα γατάκι με αυτό το μοτίβο μεγαλώνει με το ίδιο μοναδικό χρώμα που είχε από τη γέννησή του, κάτι που καθιστά τη γενετική αυτή παραλλαγή ακόμη πιο ξεχωριστή.
Με την επιμονή των κατοίκων, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι αποφάσισαν να ασχοληθούν σοβαρά με την υπόθεση. Τα αρχικά τεστ επικεντρώθηκαν στο γονίδιο KIT, που καθορίζει μεγάλο μέρος της χρωματικής ποικιλίας στις γάτες. Ωστόσο, στις salmiak δεν βρέθηκαν οι γνωστές μεταλλάξεις που ευθύνονται για άλλα μοτίβα.
Η γενετική ανατροπή που αποκάλυψε το χαμένο κομμάτι DNA
Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, οι επιστήμονες προχώρησαν σε πλήρη ανάλυση του γονιδιώματος. Τότε ήρθε η ανατροπή: ένα κομμάτι DNA περίπου 95.000 βάσεων έλειπε από την περιοχή κοντά στο γονίδιο KIT. Ως αποτέλεσμα, τα χρωστικά κύτταρα «ξεθωριάζουν» όσο μεγαλώνει η τρίχα, δημιουργώντας το χαρακτηριστικό εφέ που κάνει τις γάτες να μοιάζουν σαν να έχουν πασπαλιστεί με στάχτη. Η συγκεκριμένη μετάλλαξη πρέπει να κληρονομηθεί και από τους δύο γονείς (που έχουν φυσιολογικό χρώμα) για να εμφανιστεί το μοτίβο.
Η σπανιότητα της μετάλλαξης εξηγεί γιατί μόνο λίγες γάτες στο δείγμα των ερευνητών παρουσίασαν την πλήρη εμφάνιση salmiak, ενώ κάποιες άλλες απλώς κουβαλούσαν το γονίδιο χωρίς να φαίνεται στο τρίχωμά τους. Αυτό τις κάνει ξεχωριστές, αλλά και δύσκολο να αναπαραχθούν σε μεγάλους αριθμούς. Παρά τις αρχικές ανησυχίες, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι γάτες αυτές είναι απόλυτα υγιείς, χωρίς σημάδια προβλημάτων ακοής ή γονιμότητας. Μάλιστα, μία από αυτές έφερε στον κόσμο τέσσερα υγιέστατα γατάκια.
Ωστόσο, η ανακάλυψη φέρνει μαζί της και κινδύνους. Κάθε φορά που ένα σπάνιο μοτίβο αποκτά δημοσιότητα, υπάρχει ο φόβος της υπερεκμετάλλευσης από εκτροφείς που κυνηγούν το κέρδος. Οι φινλανδικές οργανώσεις για την προστασία των ζώων επιμένουν ότι οι salmiak δεν πρέπει να αναγνωριστούν ως ξεχωριστή φυλή, αλλά να παραμείνουν αυτό που είναι: απλές οικόσιτες γάτες με μια σπάνια φυσική παραλλαγή.
