Τεχνητή νοημοσύνη: Γεγονός η πρώτη πτήση μαχητικού αεροσκάφους χωρίς πιλότο

Η πρώτη πτήση μαχητικού αεροσκάφους χωρίς πιλότο και υπό τον έλεγχο τεχνητής νοημοσύνης  ανήκει στους Σουηδούς. Αν και ένας άνθρωπος βρισκόταν στο κόκπιτ για λόγους ασφαλείας, το αεροσκάφος Gripen E καθοδηγήθηκε πλήρως από ένα εξελιγμένο λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης που ανέπτυξε η εταιρεία Helsing, η οποία εδρεύει στο Μόναχο. Οι συγκεκριμένες δοκιμές αποτέλεσαν ορόσημο για τη στρατιωτική τεχνολογία στην Ευρώπη και πιθανότατα δείχνουν το μέλλον της πολεμικής αεροπορίας στη γηραιά ήπειρο.

Όπως διαβάζουμε στο ZME Science, η τεχνητή νοημοσύνη που χρησιμοποιήθηκε έχει την ονομασία Centaur AI και αξιοποίησε την εμπειρία ενός εκατομμυρίου ωρών πτήσης, που κανένας πιλότος δεν μπορεί να πετύχει ούτε σε μια ολόκληρη καριέρα. Η εμπειρία μάλιστα αποκτήθηκε σε μόλις 72 ώρες και η απόδοση της AI ξεπέρασε πολύ γρήγορα τις ανθρώπινες δυνατότητες. Αυτό δημιουργεί νέες προοπτικές για τις πολεμικές επιχειρήσεις του μέλλοντος, όπου τα επανδρωμένα αεροσκάφη ίσως δώσουν τη θέση τους σε μη επανδρωμένα με πλήρη αυτονομία.

Η παγκόσμια κούρσα για αυτόνομα πολεμικά συστήματα

Η πρόοδος της Helsing έρχεται σε μια εποχή όπου ο ανταγωνισμός για αυτόνομα μαχητικά εντείνεται παγκοσμίως. ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία επενδύουν σε τεχνολογίες που θα επιτρέψουν στα μαχητικά αεροσκάφη να λειτουργούν χωρίς πιλότο ή να συνοδεύονται από αυτόνομα drones σε πολεμικές αποστολές. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία επιτάχυναν τις επενδύσεις στον τομέα, ενισχύοντας την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία με έμφαση στην τεχνητή νοημοσύνη και την αυτονομία.

Ο συνδυασμός της αυξανόμενης πολυπλοκότητας των εναέριων συγκρούσεων και του υψηλού κόστους λειτουργίας των παραδοσιακών μαχητικών δημιουργεί την ανάγκη για νέες λύσεις. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ήδη τροποποιούνται F-16 στο πλαίσιο του «Project Venom», για να εκπαιδεύονται συστήματα AI που θα αξιοποιούνται αργότερα σε μη επανδρωμένα οχήματα. Παρόμοια προγράμματα διεξάγονται και στην Ευρώπη, με την Helsing να βρίσκεται στην αιχμή της τεχνολογικής εξέλιξης, έχοντας εξελιχθεί από startup σε κολοσσό αξίας 12 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Παρ’ όλα αυτά, οι προκλήσεις παραμένουν. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποδίδει εξαιρετικά σε προσομοιώσεις, όμως στον αληθινό πόλεμο η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Ακόμα και μικρές λεπτομέρειες, όπως η παρουσία αντικειμένων στον διάδρομο απογείωσης, μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση στους αλγορίθμους. Έτσι, η πλήρης αυτονομία εξακολουθεί να θεωρείται επισφαλής — και οι στρατιωτικοί επιμένουν ότι ο ανθρώπινος παράγοντας παραμένει αναγκαίος.

Πέρα από τις τεχνικές προκλήσεις, υπάρχουν και ηθικά διλήμματα. Η χρήση φονικών drones χωρίς ανθρώπινη έγκριση προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Η Helsing, προς το παρόν, διαβεβαιώνει ότι ο άνθρωπος θα έχει πάντα τον τελικό λόγο στις κρίσιμες αποφάσεις. Ωστόσο, η πραγματικότητα του πολέμου συχνά επιβάλλει διαφορετικές προτεραιότητες. Ήδη, drones της εταιρείας χρησιμοποιούνται στην Ουκρανία, παρόλο που οι στρατιώτες έχουν εκφράσει ανησυχίες για την απόδοση και το κόστος συγκεκριμένων μοντέλων, όπως του HF-1.

Ηθικά και τεχνικά διλήμματα της τεχνητής νοημοσύνης στον πόλεμο

Ο επικεφαλής του τμήματος οπλισμένων drones της Helsing αναγνωρίζει τις αδυναμίες του HF-1 αλλά δηλώνει αισιόδοξος για το νέο μοντέλο HX-2 που βρίσκεται σε φάση δοκιμών. Επιπλέον, επισημαίνει ότι σε περιοχές με μεγάλο κίνδυνο για αμάχους, η ανθρώπινη κρίση πρέπει να παραμένει καθοριστική. Παρ’ όλα αυτά, σε περίπτωση μελλοντικής ευρείας σύρραξης με υπερδυνάμεις, όπως η Ρωσία ή η Κίνα, ενδέχεται να επανεξεταστεί αυτή η στάση.

Η στρατηγική κατεύθυνση της Ευρώπης φαίνεται να είναι ξεκάθαρη. Αν και η πλήρης αντικατάσταση των πιλότων δεν αναμένεται άμεσα, η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στη στρατιωτική αεροπορία είναι πλέον γεγονός. Η μετάβαση θα είναι σταδιακή, με την AI να υποστηρίζει αρχικά τους ανθρώπινους χειριστές και να αναλαμβάνει σταδιακά περισσότερες λειτουργίες. Η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία και οι επενδύσεις συνεχίζονται — κάνοντας την έλευση των αυτόνομων μαχητικών ζήτημα χρόνου.