Κώδικας δεοντολογίας AI: «Φρένο» της Ε.Ε στα πειρατικά δεδομένα, διαφάνεια και πρόστιμα έως 7%

Η Ευρωπαϊκή Ένωση  παρουσίασε έναν νέο κώδικα δεοντολογίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη, βάζοντας στο στόχαστρο τη διαφάνεια, την προστασία πνευματικών δικαιωμάτων και την υπεύθυνη χρήση των πανίσχυρων μοντέλων AI. Ο κώδικας έρχεται να «συνοδεύσει» τον περίφημο νόμο περί Τεχνητής Νοημοσύνης που προβλέπει περιορισμούς για εφαρμογές γενικής χρήσης και υψηλού κινδύνου.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι εταιρείες που αναπτύσσουν ή χρησιμοποιούν AI θα πρέπει να ενημερώνουν ρυθμιστικές αρχές και τρίτους για τα χαρακτηριστικά των συστημάτων τους και να τεκμηριώνουν τις λειτουργίες τους. Παράλληλα, απαγορεύεται να «εκπαιδεύουν» τα μοντέλα σε πειρατικό περιεχόμενο, ενώ θα οφείλουν να σέβονται ρητά τα δικαιώματα συγγραφέων και καλλιτεχνών.

Αν ένα μοντέλο AI παράγει υλικό που παραβιάζει copyright, ο νέος κώδικας απαιτεί από τις εταιρείες να διαθέτουν σαφή διαδικασία διαχείρισης και επίλυσης τέτοιων παραβάσεων.

«Οδηγός επιβίωσης»

Ο κώδικας δεοντολογίας είναι εθελοντικός αλλά θεωρείται «οδηγός επιβίωσης» για τις εταιρείες ενόψει της εφαρμογής του νόμου – ο οποίος ξεκινά με κλιμακωτά στάδια. Οι πρώτοι κανόνες για τα συστήματα γενικής χρήσης, όπως το ChatGPT της OpenAI ή το Claude της Anthropic, τίθενται σε ισχύ από τον επόμενο μήνα. Η παραβίαση μπορεί να κοστίσει ακριβά: έως και 7% του ετήσιου τζίρου για μεγάλες εταιρείες ή 3% για όσες αναπτύσσουν προηγμένα μοντέλα.

Αντιδράσεις και «φρένο» από την αγορά

Ο νέος κώδικας, που αναμένεται να εγκριθεί οριστικά από την Επιτροπή και τα κράτη-μέλη, έχει ήδη σηκώσει κύμα αντιδράσεων. Τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως η Meta και η Alphabet, υποστηρίζουν ότι το αρχικό σχέδιο πηγαίνει «πέρα από τον νόμο» και φορτώνει τις εταιρείες με υπερβολικές υποχρεώσεις.

Παράλληλα, ευρωπαϊκοί γίγαντες όπως οι ASML Holding, Airbus και Mistral AI ζητούν με επιστολή τους αναβολή δύο ετών στην εφαρμογή, κάνοντας λόγο για την ανάγκη πιο «φιλικής προς την καινοτομία» προσέγγισης.

Η Επιτροπή, πάντως, που ήδη έχασε την αρχική προθεσμία δημοσίευσης του κώδικα τον Μάιο, ξεκαθαρίζει ότι δεν σκοπεύει να πατήσει φρένο στην εφαρμογή. Ο κώδικας διαμορφώθηκε από ομάδες εργασίας με συμμετοχή εργαστηρίων AI, εταιρειών τεχνολογίας, ακαδημαϊκών και οργανισμών ψηφιακών δικαιωμάτων.

Η πλήρης εποπτεία του νόμου ξεκινά τον Αύγουστο του 2026, ενώ η επιβολή του θα περνά στα χέρια των δικαστηρίων. Όσες εταιρείες ευθυγραμμιστούν με τον κώδικα, πάντως, θα έχουν στα χέρια τους «ασπίδα» μεγαλύτερης νομικής ασφάλειας.