Καρκίνος: Έως και 23 φορές ισχυρότερη αντικαρκινική δράση από νέου τύπου φάρμακα

Μια ανακάλυψη μπορεί να αλλάξει τον τρόπο καταπολέμησης του καρκίνου. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Cell μια πρωτεΐνη με το όνομα CD36,  λειτουργεί σαν «πόρτα» για να περνούν μέσα στα κύτταρα αντικαρκινικά φάρμακα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μια νέα κατηγορία αντικαρκινικών φαρμάκων, τα  PROTACs τα οποία είναι πολύ μεγάλα για να εισέλθουν από μόνα τους στα κύτταρα. Μέχρι σήμερα αυτό θεωρούνταν σοβαρό εμπόδιο, αλλά πλέον φαίνεται πως υπάρχει τρόπος να παρακαμφθεί.

Όπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News η  CD36 που βρίσκεται σε πολλά κύτταρα του σώματός (στο έντερο, στους πνεύμονες, στο δέρμα και στα μάτια) βοηθά στην απορρόφηση μεγάλων μορίων. Οι επιστήμονες αξιοποίησαν αυτή την ιδιότητά της, σχεδιάζοντας φάρμακα που συνδυάζονται με αυτή και το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: η απορρόφηση αυτών των φαρμάκων αυξήθηκε έως και 22 φορές και η αντικαρκινική τους δράση εκτοξεύθηκε μέχρι και 23 φορές.

Πώς μια πρωτεΐνη μετατρέπει το «μειονέκτημα» σε υπερόπλο κατά του καρκίνου

Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά φάρμακα, που απλώς μπλοκάρουν μια λειτουργία της καρκινικής πρωτεΐνης, τα PROTACs την οδηγούν σε πλήρη καταστροφή τους. Ουσιαστικά λειτουργούν σαν «μεσάζοντες» συνδέοντας την καρκινική πρωτεΐνη με ένα ένζυμο του οργανισμού, το οποίο θα την καταστρέψει. 

Αυτή η ριζική προσέγγιση μειώνει και την πιθανότητα εμφάνισης αντίστασης στη θεραπεία, κάτι που συχνά παρατηρείται με τα κλασικά φάρμακα. Οι πρώτες δοκιμές των PROTACs αφορούν όχι μόνο τον καρκίνο αλλά και παθήσεις όπως το Πάρκινσον και αυτοάνοσα νοσήματα. Ήδη οκτώ διαφορετικά τέτοια φάρμακα δοκιμάζονται σε ανθρώπους, ενώ ένα εξ αυτών αναμένεται να αξιολογηθεί ως πιθανή πρώτη γραμμή θεραπείας στον καρκίνο του μαστού.

Για να εντοπίσουν τον ρόλο της CD36, οι επιστήμονες ανέπτυξαν μια έξυπνη τεχνική: πρόσθεσαν στα φάρμακα μια μικρή χημική ετικέτα και παρακολούθησαν με ποια πρωτεΐνη αυτή συνδεόταν στα κύτταρα. Η CD36 ήταν η βασική υπεύθυνη για την είσοδο του φαρμάκου. Όταν την αφαίρεσαν, η θεραπευτική δράση μειώθηκε δραματικά. Αυτό αποδεικνύει πως η CD36 δεν είναι απλώς ένας βοηθός, αλλά απολύτως απαραίτητη.

 Πώς μια πρωτεΐνη μετατρέπει το «μειονέκτημα» σε υπερόπλο κατά του καρκίνου

Η χημική ενδοκυττάρια φαρμακολογία (CEMC), όπως ονομάζεται αυτή η στρατηγική, βασίζεται στην ύπαρξη πρωτεϊνών όπως η CD36 έτσι ώστε τα φάρμακα να μπαίνουν μέσω ειδικών διαύλων. Η CD36 είναι ένας τέτοιος δίαυλος και φαίνεται πως είναι ο καταλληλότερος για πολλές περιπτώσεις.

Οι δοκιμές σε ποντίκια έδειξαν πως τα τροποποιημένα PROTACs εκμεταλλεύονται την CD36 και οδηγούν σε σημαντική μείωση των όγκων. Παράλληλα, διατηρούν τη σταθερότητα και διαλυτότητά τους, δύο κρίσιμες ιδιότητες για κάθε νέο φάρμακο. Σε κυτταρικές καλλιέργειες καρκίνου του προστάτη και του μαστού, η απενεργοποίηση της CD36 ακύρωσε σχεδόν πλήρως τη δράση των φαρμάκων.

Η CD36 φαίνεται να δρα σαν κλειδί για πολλά φάρμακα. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν και προηγμένες μεθόδους για να μελετήσουν πώς αλληλεπιδρά με τα φάρμακα. Ένα από αυτά, το SIM1-Me, έδειξε τέσσερις φορές ισχυρότερη σύνδεση με την CD36 από ένα φυσικό λιπαρό οξύ. Αυτό δείχνει πόσο καλά μπορεί να σχεδιαστεί ένα φάρμακο για να αξιοποιήσει αυτή την «πόρτα» εισόδου.

Αυτή η ανακάλυψη ανοίγει τον δρόμο για θεραπείες σε νόσους που μέχρι σήμερα θεωρούνταν ανίατες. Τώρα, με τα PROTACs και τη στρατηγική CEMC, το αδύνατο γίνεται εφικτό. Και ίσως αυτό να είναι η αρχή μιας νέας εποχής στη φαρμακολογία.