Καρκίνος: Η χημειοθεραπεία κάνει τα υγιή κύτταρα να «γεράσουν»

Η χημειοθεραπεία είναι μια από τις βασικότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις κατά του καρκίνου , ωστόσο νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Genetics αναφέρει ότι μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στα υγιή κύτταρα του αίματος. 

Η ζημιά από τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα

Οι ερευνητές εντόπισαν μεταλλάξεις στο DNA που παραπέμπουν σε σημαντική φθορά, κάνοντας τα κύτταρα να μοιάζουν «ηλικιωμένα», ακόμη κι αν προέρχονται από νεαρούς ασθενείς. Ορισμένα φάρμακα προκαλούν τόσες γενετικές αλλαγές που το βιολογικό προφίλ ενός παιδιού μετά τη θεραπεία μοιάζει με εκείνο ενός 80χρονου.

Όπως διαβάζουμε στο Live Science, δεν είναι όλα τα φάρμακα της χημειοθεραπείας εξίσου επιβαρυντικά. Ομάδες επιστημόνων χαρτογράφησαν τέσσερα νέα «αποτυπώματα» στο DNA, δείγματα φθοράς που φαίνεται να συνδέονται άμεσα με συγκεκριμένες κατηγορίες φαρμάκων. Με τη βοήθεια αλγορίθμων, ανέλυσαν αίμα από 23 άτομα που είχαν λάβει χημειοθεραπεία και από 9 άτομα χωρίς ιστορικό καρκίνου. Ο στόχος ήταν να μελετήσουν την επίπτωση των φαρμάκων στα κύτταρα του αίματος.

Ανάμεσα στις ουσίες που εξετάστηκαν ήταν και η κυκλοφωσφαμίδη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις όπως ο καρκίνος του μαστού ή το πολλαπλό μυέλωμα. Όπως διαπιστώθηκε, προκαλεί λιγότερες μεταλλάξεις από άλλα φάρμακα της ίδιας κατηγορίας, κάτι που μπορεί να εξηγεί και το μικρότερο κίνδυνο για εμφάνιση νέου καρκίνου μετά τη θεραπεία. Ωστόσο, ακόμη και αυτό το «ήπιο» φάρμακο δεν είναι εντελώς αθώο, και ο κίνδυνος δεν είναι μηδενικός.

Η εμφάνιση μεταλλάξεων δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το κύτταρο θα μετατραπεί σε καρκινικό, όμως όσο περισσότερες είναι, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος. Οι μεταλλάξεις αυτές μοιάζουν με εκείνες που προκαλεί το φυσικό πέρασμα του χρόνου – για αυτό και οι επιστήμονες κάνουν λόγο για «τεχνητή γήρανση» των κυττάρων. Όπως εξηγούν, τα κύτταρα στον οργανισμό μας αποκτούν μεταλλάξεις καθώς μεγαλώνουμε. Η χημειοθεραπεία, απλώς, επιταχύνει αυτόν τον φυσιολογικό ρυθμό.

Παιδί 3 ετών παρουσίασε μεταλλάξεις αντίστοιχες με 80χρονο

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της μελέτης ήταν η περίπτωση ενός τρίχρονου παιδιού. Το γενετικό του προφίλ μετά τη θεραπεία παρουσίαζε 10 φορές περισσότερες μεταλλάξεις από άλλους συνομήλικούς του χωρίς ιστορικό καρκίνου. Μάλιστα, η εικόνα του αίματός του έμοιαζε περισσότερο με αυτή ενός ηλικιωμένου. Παρόλα αυτά, οι επιστήμονες τονίζουν ότι η ύπαρξη μεταλλάξεων δεν οδηγεί αυτόματα σε ανάπτυξη όγκων – όπως ακριβώς και η φυσιολογική γήρανση δεν προκαλεί σε όλους καρκίνο.

Η ελπίδα είναι ότι τέτοιου είδους ευρήματα θα οδηγήσουν σε «έξυπνες» θεραπείες, που θα στοχεύουν αποτελεσματικά στον καρκίνο χωρίς να φθείρουν υπερβολικά τον οργανισμό. Σε παλαιότερη έρευνά τους, οι ίδιοι επιστήμονες είχαν δείξει ότι μια εναλλακτική χημειοθεραπευτική προσέγγιση για το λέμφωμα Hodgkin μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική με την παραδοσιακή, αλλά με λιγότερες μεταλλάξεις. Ωστόσο, αυτό το μοντέλο δεν είναι εύκολο να εφαρμοστεί σε όλους τους τύπους καρκίνου. Για παράδειγμα, ορισμένοι τύποι καρκίνου, όπως το λέμφωμα Hodgkin, έχουν υψηλά ποσοστά ίασης και έτσι η μείωση των παρενεργειών έχει νόημα. Για άλλους, όμως, με μικρότερες πιθανότητες επιβίωσης, η απόλυτη προτεραιότητα είναι να σωθεί η ζωή. Μόνο αν αυτό επιτευχθεί, μπορεί να γίνει συζήτηση για τον περιορισμό των μακροπρόθεσμων βλαβών.