Κλιματική αλλαγή: «Ήρθε η ώρα για δύσκολες αποφάσεις»

Μία εβδομάδα πριν από την έναρξη της COP28, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας επισημαίνει πως έχει η έρθει η ώρα ώστε η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου να πάρει «δύσκολες αποφάσεις», ώστε να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή.

Ο ΔΟΕ θέτει το ερώτημα αν η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου «θα συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή ή θα είναι μέρος της λύσης;». Συμπληρώνει παράλληλα πως οι «δύσκολες αποφάσεις» έχουν ως στόχο να επισπευστεί η μετάβαση της στις καθαρές πηγές ενέργειας.

Χαρακτηριστικά ο ΔΟΕ σε «ειδική έκθεση», που είναι αφιερωμένη στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων κατά την ενεργειακή μετάβαση, αναφέρει πως η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου θα πρέπει να «επιλέξει ανάμεσα στο αν θα συμβάλλει στην κλιματική κρίση που επιδεινώνεται ή θα είναι μέρος της λύσης, υιοθετώντας τον δρόμο της καθαρής ενέργειας».

Παράλληλα, οι ειδικοί του ΔΟΕ εκθέτουν τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις ώστε οι δραστηριότητές τους να συνάδουν με τον πιο φιλόδοξο στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, για να ακολουθήσουν αυτήν την πορεία, οι παραγωγοί θα πρέπει να αφιερώνουν το 50% των δαπανών τους για επενδύσεις στις καθαρές ενέργειες ως το 2030, πέραν των ποσών που χρειάζεται να δαπανήσουν για να μειώσουν τις δικές τους εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, δηλαδή αυτές που οφείλονται στις δικές τους δραστηριότητες.

Κάτι τέτοιο σημαίνει πως ο δρόμος είναι μακρύς. Ο ΔΟΕ επισημαίνει πως οι παραγωγοί επένδυσαν το 2022 περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια (18,3 δισεκατομμύρια ευρώ) στις καθαρές ενέργειες, δηλαδή μόλις το 2,5% του συνόλου των επενδυτικών τους δαπανών.

Κλιματική αλλαγή: Σε μία εβδομάδα η έναρξη των εργασιών της COP28

Σε μία εβδομάδα θα λάβει χώρα στο Ντουμπάι η έναρξη των εργασιών της COP28, όπου προαναγγέλλεται «σύγκρουση» ανάμεσα στα κράτη για το μέλλον των ορυκτών καυσίμων.

Ο Φατίχ Μπιρόλ, επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας κατά την παρουσίαση της έκθεσης υπογράμμισε ότι «στην COP28 στο Ντουμπάι θα είναι η ώρα της αλήθειας για τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου». Πρόσθεσε πως ο τομέας θα πρέπει «να πάρει δύσκολες αποφάσεις τώρα», καθώς φέτος πετρελαϊκοί όμιλοι, όπως οι BP και Shell, και χθες, ο Enel, ανακοίνωσαν αναθεώρηση προς τα κάτω κάποιων από τους στόχους τους για ενεργειακή μετάβαση.

«Αν οι κυβερνήσεις παραμείνουν με σταυρωμένα τα χέρια και επιτρέπουν κάθε πετρελαϊκή εταιρεία να προσπαθεί να είναι η τελευταία που θα μείνει όρθια, όλοι θα χάσουμε», αντέδρασε η Κάισα Κόσονεν, πολιτική συντονίστρια στην Greenpeace International.

Απαιτούνται ριζικές αλλαγές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, για να επιτευχθεί η ουδετερότητα άνθρακα το 2050, κάτι το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για να εξακολουθήσει να είναι εφικτός ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου, η κατανάλωση πετρελαίου και φυσικού αερίου θα πρέπει να μειωθεί κατά πάνω από 75% σε αυτόν τον χρονικό ορίζοντα, κάτι το οποίο για να επιτευχθεί χρειάζεται σημαντική ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Σε αυτό το σενάριο «η μείωση της ζήτησης είναι αρκετά μεγάλη ώστε να μην υπάρχει ανάγκη για κανένα νέο συμβατικό μακροπρόθεσμο σχέδιο πετρελαίου ή φυσικού αερίου», επισημαίνει ο ΔΟΕ, υπενθυμίζοντας μια από τις συστάσεις του το 2021 που είχε προκαλέσει μεγάλο θόρυβο. Συνοψίζοντας αναφέρει πως παράθυρα ευκαιρίας ανοίγουν για τον τομέα, αλλά κάτι τέτοιο προϋποθέτει «ριζική αλλαγή» στις επενδύσεις.

Να σημειωθεί πως οι παραπάνω εταιρείες διπλασίασαν αναμφιβόλως το 2022 τις επενδύσεις τους στις καθαρές ενέργειες, αλλά παρά ταύτα αυτές αντιπροσωπεύουν μόνον το 1,2% του συνόλου των παγκόσμιων επενδύσεων υπέρ της απανθρακοποίησης. Και το 60% στηρίζεται μόνον στους τέσσερις «μεγάλους» (Equinor, TotalEnergies, Shell, BP), που αφιέρωσαν καθένας γύρω στο 15-25% των επενδύσεών τους στη μετάβαση.

Στο στόχαστρο και οι ισχυρές εθνικές εταιρείες

Το αίτημα του ΔΟΕ δεν περιορίζεται στους ιδιωτικούς κολοσσούς, στους οποίους αντιστοιχεί μικρότερο ποσοστό από το 13% της παραγωγής και των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου. Αφορά επίσης τις ισχυρές εθνικές εταιρείες που ανήκουν πλήρως ή εν μέρει στα κράτη.

Κατά τον ΔΟΕ, χρειάζεται κυρίως οι ίδιες οι εταιρείες να καθαρίσουν την αυλή τους για να μπορέσουν να μειώσουν τις εκπομπές από τις δικές τους δραστηριότητες κατά 60% ως το 2030. «Η στρατηγική μετάβασης της κάθε επιχείρησης μπορεί και πρέπει να περιλαμβάνει σχέδιο μείωσης των εκπομπών που προέρχονται από τις δικές της δραστηριότητες», σημειώνει ο ΔΟΕ. Ο οργανισμός επιμένει κυρίως στις στρατηγικές μείωσης των εκπομπών μεθανίου, που αντιστοιχούν στο ήμισυ των εκπομπών από τις δραστηριότητες του τομέα, οι οποίες θα μπορούσαν να «υλοποιηθούν με χαμηλό κόστος».

Η παραγωγή, η μεταφορά και η επεξεργασία του πετρελαίου και του φυσικού αερίου προκαλούν σχεδόν το 15% των παγκόσμιων εκπομπών που συνδέονται με την ενέργεια, ενώ οι υπόλοιπες οφείλονται στην καύση ορυκτών καυσίμων από τα οχήματα ή για τη θέρμανση.

Σύμφωνα με τον Φατίχ Μπιρόλ, η μάχη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής συνιστάται εξάλλου στο να «απαλλαγούμε από την ψευδαίσθηση ότι η λύση είναι η δέσμευση απίστευτα υψηλών ποσοτήτων άνθρακα», την ώρα που αυξάνονται οι επικρίσεις για τις τεχνολογίες αυτές που είναι πολύ δημοφιλείς στην πετρελαϊκή βιομηχανία και υπόσχονται τη δέσμευση CO2 από την ατμόσφαιρα και την αποθήκευσή του.