H Κολοκύθα και ο μύθος του Jack: Η πρωταγωνίστρια του Halloween σε διακόσμηση και μαγειρική

Σε ρυθμούς Halloween κινείται η αγορά με την κολοκύθα να γίνεται ανάρπαστη σε μανάβικα και λαϊκές, καθώς το αμερικάνικο έθιμο του σκαλίσματος του πορτοκαλί λαχανικού φαίνεται να μπαίνει πια και στα ελληνικά νοικοκυριά.

Η κολοκύθα, το Halloween και ο μύθος του Jack 

Το έθιμο της κολοκύθας αντλεί ρίζες από έναν παλιό Ιρλανδικό μύθο, του Τζακ, που ήταν τσιγκούνης και πειραχτήρι. Ο πρώτος Jack-o’-Lantern  δεν ήταν κολοκύθα αλλά,  ένας άντρας με το όνομα Τσιγκούνης Jack (Stingy Jack). Συγκεκριμένα ο μύθος μιλάει για έναν μέθυσο σιδερά ο οποίος προσκάλεσε τον διάβολο για ποτό και έπειτα προσπάθησε να τον ξεγελάσει και να του φορτώσει τον λογαριασμό. Όταν ο Jack πέθανε, δεν έγινε δεκτός ούτε στον παράδεισο ούτε στην κόλαση (για ευνόητους λόγους). Έμεινε λοιπόν καταδικασμένος να τριγυρνάει στη γη αιωνίως με μοναδική του συντροφιά ένα φανάρι από γογγύλι να φωτίζει τον δρόμο του.

Τον 19ο αιώνα Σκωτσέζοι και Ιρλανδοί άρχισαν να χρησιμοποιούν γογγύλια, σκαλισμένα με τρομακτικά πρόσωπα για να κρατήσουν τον περιφερόμενο Τσιγκούνη Jack μακριά από τα σπίτια τους. Οι Σκωτσέζοι μετανάστες στην Αμερική συνέχισαν την παράδοση σκαλίζοντας, αντί για γογγύλια, ντόπιες κολοκύθες. Και κάπως έτσι έμεινε σαν έθιμο το σκάλισμα της κολοκύθας.

Η βιομηχανία της κολοκύθας στην Αμερική

Η παραγωγή κολοκύθας στην Αμερική είναι ένα σημαντικό γεωργικό κομμάτι, ιδιαίτερα κατά τους φθινοπωρινούς μήνες λόγω του Halloween και της Ημέρας των Ευχαριστιών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκαταλέγονται ανάμεσα στους μεγαλύτερους παραγωγούς κολοκύθας στον κόσμο, με τις βασικές καλλιεργητικές περιοχές να περιλαμβάνουν τις μεσοδυτικές και κεντροδυτικές πολιτείες όπως το Ιλινόι, το Τέξας, η Καλιφόρνια και το Οχάιο.

Το 2023, η παραγωγή κολοκύθας στις Ηνωμένες Πολιτείες υπολογίζεται ότι κυμάνθηκε στα 1,026 εκατομμύρια τόνους, συνεχίζοντας την ανοδική τάση των τελευταίων χρόνων. Η καλλιέργεια κολοκύθας είναι διαδεδομένη σε πολλές πολιτείες, με το Ιλινόι να ηγείται της παραγωγής, συγκεντρώνοντας περίπου 6,7 εκατομμύρια τόνους το 2022, από τα συνολικά 15,6 εκατομμύρια που παρήχθησαν στις ΗΠΑ.

Η παραγωγή κολοκύθας έχει υψηλή αξία λόγω της χρήσης της σε τρόφιμα, όπως πουρέ κολοκύθας για πίτες, αλλά και λόγω της αυξημένης ζήτησης για διακοσμητικούς σκοπούς το φθινόπωρο. Μάλιστα, η αξία της παραγωγής κολοκύθας έχει αυξηθεί από 107 εκατομμύρια δολάρια το 2020 σε περίπου 134 εκατομμύρια δολάρια το 2022, με την Ιντιάνα να κατέχει την υψηλότερη αξία παραγωγής (30 εκατομμύρια δολάρια) και την Καλιφόρνια να ακολουθεί (29 εκατομμύρια δολάρια)

Στην Πολωνία η μεγαλύτερη παραγωγή της Ευρώπης​

Η Ευρώπη παράγει μεγάλες ποσότητες κολοκύθας, με τις κύριες χώρες παραγωγής να είναι η Πολωνία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Συγκεκριμένα, το 2022 η Πολωνία βρέθηκε στην κορυφή, συνεισφέροντας σχεδόν το ένα τρίτο της συνολικής παραγωγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (31%). Η Γαλλία ακολουθεί με το 19% και η Ισπανία με το 9%. Οι πέντε κύριοι παραγωγοί (Πολωνία, Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία, και Πορτογαλία) κατέχουν το 90% της συνολικής παραγωγής της ΕΕ.

Η κολοκύθα στα ελληνικά χωράφια

Η παραγωγή κολοκύθας στην Ελλάδα είναι περιορισμένη σε σύγκριση με άλλες καλλιέργειες και αφορά κυρίως μικρούς παραγωγούς και τοπικές ποικιλίες, αλλά παρουσιάζει σταθερή αύξηση. Το 2021, η καλλιεργήσιμη έκταση κολοκύθας έφτασε τα 2.170 εκτάρια, με συνολική παραγωγή περίπου 61.120 τόνων, παρουσιάζοντας αύξηση από 673 τόνους το 2011. Οι αποδόσεις ποικίλλουν, επηρεαζόμενες από τις μεθόδους άρδευσης και λίπανσης, με απόδοση 7 έως 98 τόνους ανά εκτάριο, ανάλογα με τις καλλιεργητικές πρακτικές και το έδαφος​

Ανάρπαστες οι κολοκύθες σε λαϊκές και μανάβικα

Την εμφάνιση τους έκαναν και φέτος στους πάγκους των λαϊκών αγορών και στα μανάβικα οι κολοκύθες σηματοδοτώντας και την έναρξη της χειμερινής περιόδου καθώς όλο και περισσότερες νοικοκυρές εντάσσουν το λαχανικό στην μαγειρική τους είτε σε σούπες είτε σε πουρές και πίττες.  Στην αγορά μπορεί κανείς να βρει διάφορα είδη και μεγέθη για όλα τα γούστα και τα βαλάντια, καθώς όλο και περισσότερα παιδιά ζητούν από τους γονείς τους να πάρουν μία κολοκύθα και να τη σκαλίσουν στο σπίτι.

Οι τιμές ποικίλουν, από 4 έως 6 ευρώ το κιλό. Υπάρχουν όμως και πιο περίεργα σχήματα κολοκύθας, όπως η κολοκύθα αστερίας, με τις τιμές να κυμαίνονται από 1 έως 2 ευρώ το κομμάτι.

Κολοκύθα στη μαγειρική

Η κολοκύθα είναι ιδιαιτέρως φτωχή σε λίπη και παράλληλα πλούσια σε κάλιο καθιστώντας την σε superfood λόγω της αντιοξειδωτικής της δράσης . H πλούσια σύνθεσή της σε βιταμίνες Α, C, Β3 και Β1 καθώς επίσης και σε φυτικές ίνες την καθιστά αρκετά θρεπτική, αν συνυπολογίσει κανείς ότι προσφέρει ελάχιστες θερμίδες (26kcal/100γρ). Κολοκύθα σε πίτες, σε σούπες, σε σαλάτες ακόμη και ωμή σιγά σιγά μπαίνει στα ελληνικά σπίτια κερδίζοντας έδαφος καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα.