Λουλούδι σκελετός: Το αρχαίο άνθος με τα «γυάλινα» φύλλα και τις αντικαρκινικές ιδιότητες

Στα βουνά της βόρειας Ιαπωνίας, ευδοκιμεί το φυτό Diphylleia grayi (skeleton flower), που μοιάζει με ένα συνηθισμένο λευκό αγριολούλουδο, κρύβει όμως μια εντυπωσιακή ιδιότητα: όταν πέφτει πάνω του η βροχή, πέταλά του μετατρέπονται σε διάφανα, σαν να είναι φτιαγμένα από γυαλί. Όταν στεγνώσουν ξανά, επιστρέφουν στο αρχικό τους χρώμα, δημιουργώντας μια μαγευτική εναλλαγή που μοιάζει βγαλμένη από παραμύθι.

Το «παιχνίδι» με το φως

Η παράξενη αυτή μεταμόρφωση οφείλεται στον τρόπο που το λουλούδι «παίζει» με το φως. Δεν έχει χρωστικές ουσίες, αλλά μικροσκοπικές δομές που σκορπίζουν τις ακτίνες, όπως ακριβώς γίνεται με το χιόνι. Όταν τα πέταλα είναι στεγνά, γεμίζουν με μικρές φυσαλίδες αέρα που αντανακλούν το φως και τα κάνουν να φαίνονται λευκά. Μόλις όμως το νερό γεμίσει τα κενά, η διάχυση σταματά και το φως περνά κατευθείαν μέσα από το πέταλο, αφήνοντάς το διάφανο. Πρόκειται για ένα αναστρέψιμο φαινόμενο που οι επιστήμονες ονομάζουν υδροχρωμισμό.

Η λειτουργία του παραμένει μυστήριο. Μερικοί ερευνητές υποθέτουν ότι η διαφάνεια μπορεί να βοηθά τα άνθη να ξεχωρίζουν σε μουντές, βροχερές ημέρες ώστε να τα προσελκύουν τα έντομα. Άλλοι πιστεύουν πως ίσως είναι απλώς ένα τυχαίο αποτέλεσμα της εύθραυστης δομής των πετάλων. 

Ένα φυτό με αρχαία ιστορία

Η κατανομή του είναι ιδιαίτερη, αφού συναντάται τόσο στην ανατολική Ασία όσο και στα Απαλάχια όρη των ΗΠΑ, κάτι που αποκαλύπτει πως πρόκειται για απομεινάρι αρχαίων δασών που απλώνονταν κάποτε σε ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο. Στην Ιαπωνία έχει συνδεθεί με την έννοια της παροδικότητας, όπως και οι ανθισμένες κερασιές, και συχνά θεωρείται σύμβολο αντοχής και εσωτερικής δύναμης.

Από τη δεκαετία του ’60, μελέτες σε εκχυλίσματα του φυτού έδειξαν ισχυρή αντικαρκινική δράση σε πειραματόζωα, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να κρύβει φαρμακευτικές ουσίες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Παράλληλα, οι μηχανικοί αντέγραψαν το «κόλπο» της διαφάνειας δημιουργώντας υλικά που γίνονται αόρατα όταν βραχούν. Αυτές οι υδροχρωμικές επιφάνειες βρίσκουν εφαρμογή σε «έξυπνα» παράθυρα και ενεργειακά αποδοτικά κτίρια, τα οποία μπορούν να αλλάζουν διαφάνεια χωρίς ρεύμα.

Από την παράδοση στην τεχνολογία

Πιο πρόσφατα, Κινέζοι ερευνητές εφάρμοσαν την ίδια αρχή σε ιατρικές εξετάσεις. Με βάση τον υδροχρωμισμό, ανέπτυξαν ένα είδος διαγνωστικού τεστ, το tELISA, το οποίο χάρη σε μικροσκοπικές μεμβράνες που γίνονται διάφανες όταν βραχούν, εντοπίζει εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις βιοδεικτών καρκίνου, με ακρίβεια πολλαπλάσια των συμβατικών μεθόδων. 

Έτσι, αυτό το ξεχωριστό λουλούδι με τη φευγαλέα ομορφιά, σύμβολο του εφήμερου, αποκτά διαχρονική σημασία με τη συνεισφορά του στην επιστήμη. Και αν η ομορφιά του μοιάζει φευγαλέα, η σημασία του για την επιστήμη και τον πολιτισμό φαίνεται πως θα μείνει διαχρονική.