Μία αθώα βόλτα με πατίνι έγινε βαρύς τραυματισμός: Η σκοτεινή πλευρά της μικροκινητικότητας

Δύο σοβαρά ατυχήματα μέσα σε λίγα 24ωρα σε Αλεξανδρούπολη και Γρεβενά, με θύματα ανήλικους αναβάτες ηλεκτρικών πατινιών, φωτίζουν ένα επικίνδυνο κενό στην ελληνική μικροκινητικότητα: Την απουσία κανόνων, ελέγχου και παιδείας. Ποιος έχει την ευθύνη; Και τι πρέπει να αλλάξει πριν το επόμενο δυστύχημα;

Μια απλή καλοκαιρινή βόλτα μετατράπηκε σε εφιάλτη. Στην Αλεξανδρούπολη, δύο παιδιά τραυματίστηκαν σοβαρά όταν το ηλεκτρικό πατίνι στο οποίο επέβαιναν κινήθηκε αιφνιδιαστικά σε μονόδρομο, με αποτέλεσμα τη σφοδρή σύγκρουσή τους με διερχόμενο όχημα. Το ένα από τα δύο παιδιά φέρει σοβαρό τραύμα στο κεφάλι.

Λίγες ώρες νωρίτερα, στα Γρεβενά, μια 17χρονη υπέστη βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις μετά από ατύχημα με πατίνι. Νοσηλεύεται διασωληνωμένη σε μονάδα εντατικής θεραπείας στο Ιπποκράτειο της Θεσσαλονίκης, αφού κρίθηκε αναγκαία χειρουργική επέμβαση από νευροχειρουργούς. Τα δύο περιστατικά έρχονται να προστεθούν σε μια μακρά λίστα τροχαίων με εμπλοκή πατινιών — τα περισσότερα από τα οποία ούτε καταγράφονται επίσημα, ούτε οδηγούν σε οποιαδήποτε θεσμική αντίδραση.

Τι λένε τα δεδομένα (και γιατί είναι τόσο λίγα)

Η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν διαθέτει επίσημο μηχανισμό καταγραφής ατυχημάτων που αφορούν τα πατίνια — είτε πρόκειται για ιδιόκτητα, είτε για κοινόχρηστα. Σύμφωνα με την πρώτη πανευρωπαϊκή έκθεση του οργανισμού Micro-Mobility for Europe (MMfE) για το 2023:

• Ο αριθμός των τραυματισμών ανέρχεται σε 5,1 ανά 1 εκατομμύριο χιλιόμετρα, με την “χειρότερη” χώρα να φτάνει τους 13,4.

• Το ποσοστό θανάτων με ιδιόκτητα πατίνια είναι διπλάσιο από εκείνο των shared.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 82% των δυστυχημάτων σχετίζεται με ιδιόκτητα πατίνια. Στη Γαλλία, μόνο 1 στους 24 θανάτους αφορούσε πατίνι κοινής χρήσης.

Τα ατυχήματα μειώνονται σημαντικά όταν υπάρχουν υποδομές (ποδηλατολωρίδες, ρυθμισμένη κυκλοφορία). Η Ελλάδα, χωρίς επαρκείς υποδομές, χωρίς καταγραφή και χωρίς συντονισμό, κινείται τυφλά. Και τα πατίνια συνεχίζουν να κινούνται αθόρυβα ανάμεσα σε οχήματα, πεζούς και κακοσχεδιασμένες διαβάσεις.

Ιδιόκτητα ή shared; Η διαφορά είναι θέμα ευθύνης

Οι κοινόχρηστες εταιρείες πατινιών (όπως Bird, Lime, Bolt κ.λπ.) διαθέτουν περιορισμούς ασφαλείας (μέγιστη ταχύτητα, απαγορευμένες ζώνες, χρήση μέσω εφαρμογής, έλεγχος ηλικίας) — τουλάχιστον θεωρητικά. Αντίθετα, τα ιδιόκτητα πατίνια μπορούν να φτάσουν υψηλές ταχύτητες, να χρησιμοποιούνται από ανήλικους χωρίς εποπτεία και να κυκλοφορούν χωρίς κανέναν περιορισμό. Κι όμως, τα περισσότερα σοβαρά περιστατικά στη χώρα μας αφορούν ανήλικους με ιδιόκτητα πατίνια, που συχνά δεν φορούν κράνος, δεν γνωρίζουν τον ΚΟΚ και δεν έχουν καν συνείδηση των κινδύνων.

Ποιος έχει την ευθύνη;

Δεν υπάρχουν ξεκάθαροι κανονισμοί για την κυκλοφορία ηλεκτρικών πατινιών ανά ηλικία, τύπο οχήματος ή χώρο (πεζοδρόμιο, ποδηλατόδρομος, οδός).

• Οι ποδηλατόδρομοι είναι ανύπαρκτοι ή αδιάβατοι στις περισσότερες πόλεις.

• Δεν υπάρχει εκστρατεία ενημέρωσης για νέους και γονείς.

• Δεν γίνεται καμία ουσιαστική αστυνόμευση.

Οι γονείς επιτρέπουν τη χρήση χωρίς κράνος, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς εποπτεία. Μάλιστα έχουν την εσφαλμένη άποψη πως τα πατίνια είναι πιο ασφαλή από τα scooter ή τις μοτοσυκλέτες εξαιτίας της μικρής τελικής ταχύτητας, που τελικά γίνεται φονική λόγω των συνθηκών. Πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν ούτε οι ίδιοι τους κανόνες ή δεν αντιλαμβάνονται ότι το πατίνι δεν είναι παιχνίδι.

Τι πρέπει να αλλάξει – και μάλιστα χθες

Καθιέρωση Υποχρεωτικής Χρήσης Κράνους
Για όλους τους αναβάτες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Οι τραυματισμοί στο κεφάλι είναι η κύρια αιτία σοβαρών περιστατικών.

Αστυνόμευση & Έλεγχοι
Έλεγχος ηλικίας, μέγιστης ταχύτητας, παράνομης κυκλοφορίας σε πεζοδρόμια.

Υποδομές Μικροκινητικότητας
Πραγματικοί ποδηλατόδρομοι – όχι διακεκομμένες γραμμές δίπλα σε παρκαρισμένα αυτοκίνητα.

Καταγραφή Ατυχημάτων σε Εθνικό Επίπεδο
Με διαχωρισμό σε shared / ιδιόκτητα / τύπο τραυματισμού – για στοχευμένες πολιτικές.

Εκπαίδευση & Ενημέρωση
Προγράμματα σε σχολεία και καμπάνιες από τους Δήμους και τα Υπουργεία.

Ρύθμιση της αγοράς πατινιών
Ανώτατη ταχύτητα, τεχνικός έλεγχος, μη πώληση σε ανήλικους χωρίς έγκριση.

Η μικροκινητικότητα είναι το μέλλον – αλλά όχι έτσι

Τα πατίνια είναι πράσινα, εύκολα, εναλλακτικά. Δεν είναι όμως ακίνδυνα. Και δεν είναι παιχνίδι. Όταν 17χρονα παιδιά παλεύουν για τη ζωή τους λόγω αμέλειας και κενών στον νόμο, η ευθύνη βαραίνει όλους: το Κράτος, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τους γονείς, τις εταιρείες. Η αθώα βόλτα δεν πρέπει να καταλήγει στη ΜΕΘ. Η σκοτεινή πλευρά της μικροκινητικότητας δεν είναι η τεχνολογία. Είναι η απουσία πολιτικής.