Νέες σταγόνες ματιών σταματούν την εκφύλιση ωχράς κηλίδας χωρίς ενέσεις

Σε μελέτη που δημοσιεύεται στο Advanced Science αναφέρεται ότι ερευνητές ανέπτυξαν και δοκίμασαν επιτυχώς σταγόνες ματιών που περιέχουν μικροσκοπικά πεπτίδια, ικανά να μπλοκάρουν τη φλεγμονή που προκαλεί την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Το νέο σκεύασμα έχει στόχο να προσφέρει μια ασφαλέστερη, πιο άνετη και αποτελεσματική εναλλακτική λύση σε σύγκριση με τις επώδυνες και μικρότερης επιτυχίας ενέσιμες θεραπείες που εφαρμόζονται σήμερα. 

Πώς οι υποδοχείς TLR προκαλούν φλεγμονές που βλάπτουν τα μάτια

Όπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News, το κλειδί αυτής της επαναστατικής προσέγγισης είναι η στόχευση των «υποδοχέων τύπου Toll» (TLRs), δηλαδή μόρια του ανοσοποιητικού που λειτουργούν σαν συναγερμός, ενεργοποιώντας άμεσα την άμυνα του οργανισμού όταν εντοπίζουν κάποιον εισβολέα. Όταν όμως αυτοί οι υποδοχείς υπερλειτουργούν, μπορεί να πυροδοτήσουν υπερβολικές φλεγμονώδεις αντιδράσεις, που οδηγούν σε βλάβες όπως αυτές που παρατηρούνται στην ωχρά κηλίδα. Η ρύθμιση αυτής της αντίδρασης είναι κρίσιμη για την αναχαίτιση της νόσου.

Οι επιστήμονες βρήκαν τρόπο να επεμβαίνουν ακριβώς στο σημείο όπου ξεκινά η φλεγμονώδης διαδικασία, μέσα στα κύτταρα. Εκεί, οι TLRs αλληλεπιδρούν μέσω μιας πρωτεΐνης που λέγεται TIR, η οποία συγκροτεί σύνθετα σήματα ενεργοποίησης. Τα νέα πεπτίδια μπλοκάρουν αυτή την εσωτερική επικοινωνία, εμποδίζοντας τη δημιουργία του φλεγμονώδους σήματος. Με αυτόν τον τρόπο, καταφέρνουν να μειώσουν τη φλεγμονή, χωρίς να καταστέλλουν πλήρως την άμυνα του οργανισμού.

Από τη βιβλιοθήκη πρωτεϊνών στο κολλύριο: το άλμα της επιστήμης

Για να ανακαλύψουν αυτά τα πεπτίδια, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια τεράστια βιβλιοθήκη από περισσότερες από 190.000 πιθανές πρωτεϊνικές αλληλουχίες που προέρχονται από διάφορους οργανισμούς. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση τους επέτρεψε να εντοπίσουν με ακρίβεια ποια πεπτίδια μπλοκάρουν τα κατάλληλα σημεία στους TLRs. Τα πιο αποτελεσματικά από αυτά αξιοποιήθηκαν σε προκαταρκτικά πειράματα με ποντίκια, όπου έδειξαν σημαντική μείωση της φλεγμονής και βελτίωση των συμπτωμάτων σε μοντέλα εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της μελέτης είναι ότι τα συγκεκριμένα πεπτίδια ενσωματώθηκαν σε οφθαλμικές σταγόνες, κάτι που καθιστά την αγωγή πολύ πιο απλή και φιλική στον ασθενή. Όταν εφαρμόστηκαν στα μάτια ποντικιών με εκφύλιση της ωχράς, οι σταγόνες προστάτεψαν τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς και επιβράδυναν την εξέλιξη της νόσου. 

Οι ειδικοί εκτιμούν πως αυτή η μη επεμβατική μέθοδος θα μπορούσε να φέρει επανάσταση όχι μόνο στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, αλλά και σε άλλες φλεγμονώδεις νόσους που σχετίζονται με τη γήρανση. Το επόμενο βήμα είναι η συνεργασία με φαρμακευτικές εταιρείες για τη μετάβαση σε κλινικές δοκιμές. 

Εφαρμογές πέρα από την όραση 

Τα ίδια πεπτίδια που χρησιμοποιήθηκαν στις σταγόνες ματιών δείχνουν πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα και σε άλλες παθήσεις, όπως στη σήψη ή σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Σε πειραματικά μοντέλα, περιόρισαν τη φλεγμονή, μείωσαν τη βλάβη στους ιστούς και αύξησαν τα ποσοστά επιβίωσης. Το ευρύ φάσμα δράσης τους ανοίγει το δρόμο για εφαρμογές σε ασθένειες όπου η απορρύθμιση του ανοσοποιητικού παίζει κεντρικό ρόλο.

Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα προκλήσεις. Τα πεπτίδια που στοχεύουν τις TIR πρωτεΐνες διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, κάτι που δυσκολεύει την πρόβλεψη της αποτελεσματικότητας τους. Η λύση αναζητείται με τον συνδυασμό τεχνητής νοημοσύνης, γρήγορων πειραμάτων και ανάλυσης εξελικτικών προτύπων από διάφορα είδη. Αυτή η προσέγγιση ενισχύει την πιθανότητα εύρεσης νέων, ισχυρών θεραπειών που βασίζονται στο ίδιο μοντέλο.