Οι Μάγια προέβλεπαν εκλείψεις με ακρίβεια αιώνων χάρη στο μυστηριώδες ημερολόγιό τους

Οι Μάγια μπορούσαν να προβλέπουν εκλείψεις με απίστευτη ακρίβεια, χάρη σε ένα περίπλοκο αλλά πανέξυπνα σχεδιασμένο ημερολόγιο που εξακολουθεί να εντυπωσιάζει τους επιστήμονες αιώνες μετά. Οι αστρονομικές τους γνώσεις, συνδυασμένες με ένα σύστημα 260 ημερών, τους επέτρεπαν να γνωρίζουν πότε θα συνέβαιναν φαινόμενα όπως οι εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης – με σφάλμα μόλις μιας ημέρας.

Το μυστήριο των 260 ημερών και η σύνδεση με τους σεληνιακούς κύκλους

Το ημερολόγιό τους, γνωστό και ως «ιερό» ή αστρολογικό, δεν είχε σχέση με το δικό μας των 365 ημερών. Ήταν κυρίως ένα εργαλείο μαντείας, με κάθε ημέρα να έχει τη δική της σημασία και να «προβλέπει» τη μοίρα των ανθρώπων. Όμως μέσα από το περίφημο Dresden Codex – ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα χειρόγραφα των Μάγια – οι ερευνητές εντόπισαν έναν πίνακα που περιλαμβάνει 405 σεληνιακούς κύκλους. Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύεται στο Science Advances, αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί σχεδόν σε 46 κύκλους των 260 ημερών, αποδεικνύοντας ότι οι Μάγια μπορούσαν να προβλέψουν με απίστευτη ακρίβεια πότε θα συνέβαινε πανσέληνος ή νέα σελήνη.

Όπως διαβάζουμε στο Science Alert, επειδή οι εκλείψεις εμφανίζονται μόνο όταν η Σελήνη, η Γη και ο Ήλιος ευθυγραμμίζονται σε συγκεκριμένα σημεία της τροχιάς τους, οι Μάγια συνδύασαν αυτές τις παρατηρήσεις με το δικό τους σύστημα. Έτσι μπορούσαν να γνωρίζουν πότε οι ουράνιες αυτές ευθυγραμμίσεις θα προκαλούσαν έκλειψη, είτε ορατή σε όλο τον κόσμο (στην περίπτωση της σεληνιακής), είτε μόνο σε λίγες περιοχές (στην περίπτωση της ηλιακής).

Η πανέξυπνη επανεκκίνηση του ημερολογίου

Η μέθοδος τους, ωστόσο, δεν ήταν τέλεια. Μετά από ορισμένους κύκλους, οι προβλέψεις άρχιζαν να «ξεφεύγουν» χρονικά. Εκεί επενέβαιναν χειροκίνητα οι ιερείς- φύλακες, που γνώριζαν πότε να «επαναφέρουν» το ημερολόγιο, ώστε να διορθώσουν τα σφάλματα και να διατηρήσουν την ακρίβεια του. Ήταν ένα είδος προϊστορικής «επανεκκίνησης συστήματος» – και χωρίς αυτήν, το ημερολόγιο θα έχανε σταδιακά την αξία του.

Σύμφωνα με τον καθηγητή John Justeson, που ηγήθηκε της νέας έρευνας, υπήρχαν δύο κρίσιμα σημεία στον πίνακα όπου οι υπολογισμοί πλησίαζαν περισσότερο την ακριβή ευθυγράμμιση της Γης, της Σελήνης και του Ήλιου. Το πρώτο αντιστοιχούσε σε 358 σεληνιακούς μήνες, με απόκλιση μόλις ενός μικροσκοπικού κλάσματος ημέρας. Το δεύτερο βρισκόταν στους 223 μήνες, με λίγο μεγαλύτερο σφάλμα. Και τα δύο, όμως, αντιστοιχούν σε γνωστούς αστρονομικούς κύκλους: τον inex και τον saros, που ακόμη και σήμερα χρησιμοποιούνται για την πρόβλεψη εκλείψεων.

Χάρη στην προσαρμογή αυτών των σημείων, οι Μάγια μπορούσαν να διατηρήσουν την ακρίβεια των προβλέψεών τους για εκατοντάδες χρόνια. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το σύστημα αυτό είχε σχεδιαστεί για την περίοδο μεταξύ 1083 και 1140 μ.Χ. — και εντυπωσιακά, αν εφαρμοζόταν σωστά, θα μπορούσε να είχε προβλέψει ακόμη και τις πρόσφατες εκλείψεις στο Μεξικό.

Συνδυάζοντας τη θρησκεία με την λογική

Το εύρημα αυτό αποκαλύπτει όχι μόνο τον προχωρημένο αστρονομικό τρόπο σκέψης των Μάγια, αλλά και τη μαθηματική τους ιδιοφυΐα. Σε μια εποχή χωρίς τηλεσκόπια ή ψηφιακά ρολόγια, κατάφεραν να κατανοήσουν με σχεδόν επιστημονική ακρίβεια ένα σύστημα που συνδύαζε τη θρησκεία, την παρατήρηση και τη λογική.